Ayirradda nabbawaanonke techo borronkenni Daamooti ilaala widira qolle la’nanni Wolayitta Sooddote quchumira afammoommo. Kalaa Bereket Birhaanuhu Wolayitta Sooddote Waddu ollii teesaanchooti. Ilamanna lophosino Sooddote quchumira ‘Otona’ yinanni qachiraati. Kalaa Bereketi hiikkunni oosichinte gede dirisi hakka mari woyte fidala kiirino; gashshootu rosu golinnino /manajimentete/ umi digresi adhino. Rosino handaarinni looso hasanni baajji yiirono looso afi’rara didandiino. Qajeelino rosu golinni qaxarame loosate assino wo’naalshi wo’ma hoogirono loosiweelo ikke anga xaaxi`re ofollate dibaxino; roorenkanni umisi looso kalaqe loosate hedino ikkinnina. Kalaa Bereketi hedinoti loosu kalaqo qooxeessisi akata kaima assitinote. Kunino gawajjantino baattonna saadara amadooshshe assate. Hedinonte gede mullichaa’mitino baatto latise haanja uddisiisatenna gawajjantino saada kaysate looso hanafanno.
Konnirano loosoho hasiissannota gawajjantino baatto uyitannosi gede mootimma xa’mi’rinoha ikkanna mootimma kayinni uyitinosi baatto isi hasi’rino illachira hossannota ikkitukkinni shaqqadonna irshaho injiitannote. Togoo baatto kayinni kalaa Bereketi amadino mixora injiitannotanna wolootahono rosiissannota di ikkitanno. Korkaatuno shaqqado baatto woxe afi’rino manchi addi addi laalcho laashshate hasi’rannohura injiitannotanna isi kayinni mullichaa’mitino baatto latisate amadino mixora shaqqodo baatto hasiissannosikkita qixxaawote goli ledo assino hasaawinni xawisino. Konni korkaatinni mootimma uyitinosita shaqqadonna lattino baatto qolatenni gawajjantino baatto adhe hedinonte gede addi addi looso loosa hanafinota hasaawinonke.
Konni gedensaanni hedinonte gede halallaa’mitinota moola baatto adhe ilamate sa’’anno looso loosa hanafanno. Gawajjantinore dubbu saada lawishshaho kaameelunni kiphame gawajjamino ambooma, kaameelu kiphino dhudhuufanna wolootano addi addi korinni gawajjantinore dubbu saada gamba assanni amadooshshe assa hanafinota xawisanno.
Loosoho adhino baatto halallaamenna kinna calla ikkitinota ikkasenni addi addi doogonni bushsha uddisiisatenni injeessinota kulanno. Lawishshu gede wole darga ummoonni bushsha hogowe abbisiise dunatenni, mitootuno konne looso irkissannori baatooshshiweelo uminsa fajjonni bushsha abbite duntanni injeessatenni kaa’lantinori noota xawisanno.
Konni garinni bushsha uddisiinsihu gedensaanni babbaxxitinore haqqete chiginyuwa kaasatenni qooxeessa haanja assa dandiinota kulannohu techoonkehu seyoote gafi wosinchinke; harinshotenni qooxeessa dubbunni diwa dandiinooonnita hasaawinonke.
Konni loosi’yara kaimu giddoyidi hasattona kakkaooshshe ikkinnina kaimu womaashshi dinoe yaannohu kalaa Bereketi; quchumu gashshoote xa’mire afiroommo dargi aananna chiginyuwatenni hananfoonni looso ikkasi dimaaxino. Darga afirate kayinni seeda yanna adhinosita qummeessannohu wosinchinke; korkaatuno haa’re shiqoommoti loosu hedo rosantinokkita ikkasenni loosu aana hosiiseemmoha lawinonsakkihuraati yaanno.
Gawajjantino baatto bushshunni uddisiinsenna latinse, hattenne aana chiginye kaanse dubbu widira soorra dihendannite; “maricho tirfirateeti dirokki konni aana gudattohu? yaatenni macharaaraamu gede kiirinoe mannino dihoogino” yaatenni yannate hedosi adhamooshshe afidhinokkita hasaaawinonke. Ikkirono kayinni konni loosira kakkayissinoe ajuuja giddo’ya no yaannohu kalaa Bereketi; albillitte ilamate taraawannoha rosiisanno looso loosate hedatenni konni loosi giddora e’’inota kayisanno.
Ikkollana loosa hanafummohu gedensaanni luphiima soorro daggino; daganniwano jawa adhamooshshe afi’roommo yaannohu kalaa Bereketi; batinye daga wole qarqartonni dagge daa’’attanno; woxunnino irkissanno; hattono hagiidhite jawaachishshannori dihooggino yaatenni hagiirrunni xawisanno. Baalunkuri aleenni daga wolu qooxeessinni dagge daa’’attanno woyte, fooliishshidhanno woyte, caa’litanno woyte, bero minshanna kaansoonni chiginyuwa techo jajjabba haqqenna dubbu widira soorrante caale ikkitanna la’’a mittu loosu kalaqaanchi gede jawa hagiirre kalaqqanno.
Kalaa Bereketi xaa yannara Wolayitta Sooddote quchumira afantanno ‘Juniyeer wedellu gangalatu paarke’ safaanchooti.
Xaa yannara pirojektesi noo deerranna hattono daggino soorro xawisanni; hatti halallaame base dubbunni diwantino, kalaqamu garbi, garbu giddo noo qulxu’menna garbu aana hodhishshu owaante uyitanno yowolo la’’a jawa soorrooti; konninnino kasseenyu macciishshamannoe yaanno. Tini pirojekte mittunna lamu manchita woyi mittu qooxeessita calla ikkitukkinni gobbate jirooti yaannohu techoonkehu seyoote gafi wosinchinke; looso hoogginori batinyu wedelli konni aaninni roso adha noonsata huwachishanno.
Wedellu looso mishshukkinni heeshshi yite loosa hasiissannonsa. Haja assine amandiro hiikkunni loosinni gumaamma ikka dandiinannita qaagiissanno.
Tini pirojekte qarunni uyitanni afantanno owaante lainohunni xawisanni; “tenne hoowe giddoonni addi addi saada no; lawishshaho, Amboomi, Naachu, Dhudhuufu, Galadu, Qucu, Qamalenna mannu loosino garbi nooha ikkanna garbu giddo babbaxxitinori waayi giddo heedhannori kalaqamu saada afantanno. Hattono manchaamete ce’’atto hoowete giddoonni gumullanni. Konni gobbaanni mannu loosino garbi aana 72 bu’’e no. Garba harunsite dagginori buubbanno saadano batinyete. Garbu giddo kiiro afidhinokki qulxu’me no. Babbaxxino qulxu’mete xiinxallo mereershinni abbinoonni qulxu’me heedhannoha ikkanna; mitte qulxu’micho mitte higge 10 kume quuphe qaltanno; hakkonne qolte mitte higge dadhitanno daafira kiirotenni batinye qulxu’me garbu giddo nooha ikkanna xaa yannara dikko shiqqanni afantanno.
Wole dubbu saada lainohunni xawisanni; kaameelu gane gawajjino Dhudhuufa kaameelaanchotenni abbe xagise hurseemmo yaannohu techoonkehu seeyote gafi wosinchinke; woyyaawanno woyte kayinni dubbo qolle agurre xaano wole gawajjaminoha abbine xaginseemmo, woyyaabbinore hakkonni keeshshiinshannikki korkaata xawisanni; Dhudhuufu me’’enna lukkuwa saga’lannohura qallawansa shiqisha dandiinannikkihuraati dubbo qolle agurrannihu yaatenni xawisanno.
Heeshsho moyichu ledo ma labbanno yitanno xa’mora Kalaa Bereketi xawisanni; “Umi yannara buxima egemmitaenkunni Dhudhuufu egemmiero woyyannoe yeeti konni loosi giddora e’’oommohu” yaatenni anera heeshsho moyichu ledo assira’ya baxxino waajjille dikalaqqinoe yaanno.
‘Coyinke aana’ yaanno techoonkehu seyoote wosinchinke; ”ninke Dhudhuufa waajjineemmosi; bushanna lubbo afi’rino coye baalanka afi`ri hedeweelcho baalantenni amade egemmannoha lawannonke; ikkollana isi hudira hoogiro manna dikisanno” yaatenni baalunku lubbo afi’rino kalaqami waajjannoha Dhudhuufa lawishsha asse kayisanno.
Mite mite yannara gawajjantino saadara woyi kalaqamaho amadooshshe assa dagoomu maga’nate gede asse la”anno yanna heedhanno. Ikkollana kuni sorino laooshsheeti; kuni loonse woxe afirate woyi qooxeessa biifisate ikkinnina magansi`rate ledo xaadannoha di ikkino. Qoleno hiitti amma’no togoo assoote dihooltanno; kalaqaanchuno fajjanno loosooti yee ammaneemmo yaatenni noosi hedo xawise sa’’ino.
Konni loosi aana xaadinosi tunceenya xawisanni; mitte yannara Dhudhuufu ledo sharrame umosi gatisino yanna qaaganno. Coyi togooti; mitte yannara kaameelunni kiphame gawajjamino Dhudhuufa kayisanno gede bilbilunni qummeessinannisi. Darga iillanno woyte addintanni dhudhuufu kaameelunni kiphame uwe no; mannootu doogotenni kayisse qacce qolte agarte noosi. Isino xexxerisunni buuwanni darga iillanno woyte gawajjamino dhudhuufi agare noosi. Tenne yannara marinonte gede badade konne dhudhuufa madaabbarunni usure oofanno xexxerisira badheenni hogowe doogo hanafanno. Yanna hashshaati; tunsichoho. Wona lowohunni gawajjamino yine madaabbaru giddo worre usurroonni dhudhuufi fule kalaa Bereketi halli aana xaaxame amadanno woyte suutunni oofanni noo xexxerisinni dirre xaaxaminosi Dhudhuufa noosi rosicho horonsire gawajjisikkinni tidhe umosi “Tuucishshino anga…” ikkatenni gatisinota kayise hasaawinonke; dhaggete!
Konni mereershi giddo 22 loosaasinera uurrinshunna yannate geeshshi loosu kaayyo kalaqantinonsata xawisannohu kalaa Bereketi; xaphooma mereershu giddo noo jiro 100 miliyoone birri ale ikkitannota xawisino. Aanteteno konne mereersha loojete widira halashshate mixo amadinota lede qummeesse sa’’ino.
Aleenni xawisummonte gede tini pirojekte gobbate kaa’litannota ikkasenni hajo la’annonsa bissa qoteho uurrite hasiisanno coyinni irkisssuro danchaho yaannohu kalaa Bereketi; Tini pirojekte mittu qachiha woyi qooxeessita ikkitukkinni gobbatenna mootimmate ajuuja ikkitinohura irkisanna halashsha hattono daa’’ata hasiissannota huwachishinno.
Jeefoteno xaa yannara ilama rossenna qajeelte looso hassanni ba’ukkinni, maatete angano la’ukkinni qooxeessinsara noo akata kaima assite looso kalaqqe loossuro gummaamma ikka dandiitannota huwachishinno. Gobbankera loosu dihooginona heeshshi yee loosannohulla ba’’ino yaannohu techonkehu seyoote wosinchi; loosu minshikkinni heeshshi yine loonsara hasi’ranno. Hexxo mursiisanno coyi xaadiro nafa hexxo mudhunikkinni hendoonni illacha guma gansiisate mudhinoonnire ikka agarantanno yaanni sokkasi sayisino.
Qiddist Gezzaheny
Bakkalcho Dotteessa 30, 2017 M.D
