Oosichu anjensanni dirinsa Fidale kiirate iilleenna daftara amadde rosu mine ha’ra hanaffanno yannara “Albillitte roso gudittoro maa ikka hasi’ratto/tta?” yitanno xa’mo maatetewiinni, qachu manniwiinni, rosu mine ha’nanni woyte doogote xaandanni doogaanchiwiinninna rosu mine rosiisaanotewiinni ka’annoti rosantinote.
Miteekkite tenne yannanni hanaffe lawannoe tini xa’mo qaaqqimmate surre giddo kawa ka’a yaa hanaffannohu. Konni gedensaanni mitu ‘’Ani Doktora ikke xissaminoha xagiseemmo yaanno; mitu kayinni “Ani Injinere ikkeemmo”, mitu kayinni “Ani yooaancho ikka hasi’reemmo”, wolu qolannoti “Ani rosiisaanchoho, mitu mitu kayinni “Ani odeessaancho ikka hasi’reemmo” yaanno; mituno qole “Ani daddalaancho ikkeemmo” yaanni baalunku hasattosi garinni albillitte ikka hasi’rannore kulanno. Mito kayinni gurchunni heeshsho hedinokki garinni umisenni borreessaminosi hixiwa qolte massaggannano la’noommo.
Konni garinni, wo’munku yaa dandiinanni bikkinni konni garinni ga’a ikka hasi’rannore giddosi amaxxe anjesi rosu aana calla illachishe sayisannoti addaho. Sae sae kayinni baxxinohunni quchummate qooxeessira babbaxxino korkaatinni heeshsho qeelate rosoho qoteho eo abbanno loosi aana milli yitanno rosaanono la’’a hananfoonni.
Goofimarchohono roso jeefissanno yannara gamu anje mixidhino garinni hasattonsawa karsantanno kaayyo xaaddannonsa; mitootu kayinni rosu gumi anjenni ikkara dandaanno; mitootuno kaayyote hajonna addi addi korkaatinni anje ajuujansa ledo xaaddukkinni gattanno hedeweelchono bacate. Konni korkaatinni afidhino kaayyo horonsidhe wolu handaarira bobbahate gadachantanno; aja wedellimmate yannara yaate.
Ayirradda nabbawaanonke tenne lamala seyoote gafinkenni kayinni aleenni xawinsummo oosichi gede ikkikkinni heeshsho sharrama hanafinohu anjesinniiti. Qaaqqimmate yannanni mite lame yee hanafino daddalu loosinni kae xaa yannara Hoteeletenna kaameellate anna ikke umisinni sae wolootahono loosu kaayyo kalaqa dandiino; Wondo Gennetete quchumira afamanno ‘Bereketi budu sagale mini’ anni kalaa Hagiirsi Diimahu.
Kalaa Hagiirsa Diima ilame lophinohu Sidaamu qoqqowi Wondo Gennetete woradira Gamacco Baaja yinanni olliiraati. Qaaqqimmate yannasi wolu oosichi gede godo’letenna findiriiqatenni wo’mitinota dikkitino; roorenkanni rosisira qoteho shiimammaaddare yaano gummate laalo Abukaado lawannore dadda’lanni woxe amada hanafinota kulanno.
Rosisinni dixiiwino;ikkollanna borreessanno hayyonna malaatisanno gari illete baxisannoho. Shiima roso rose nabbawanna borreessa dandii gedensaanni wo’munni wo’ma daddalu giddora e’’e daddalosino woyyeesse loosatenni 25 kumi birrinni baatto hidhanno. Kalaa Hagiirsi hattenne yannara maate dikalaqi’rino; galannoha umisi mineno diafi’rino; aju wedellichi hee’re kiru minira hee’ranni noo yannaraati tenne kaayyo afi’rinohu.
Konni gedensaanni maateno kalaqi’re daddalosino hedino garinni harisanni hidhino baatto aana umisi mine mi’natenni hakkonne mi’nino mini aana mite yee Hoteele (budu sagale mine) fanara dandiinota hasaawinonke.
Hakkiinnino Hoteele fane looso hanafihu gedensaanni looso gufissara dandiitannoti batinye mitiimmuwa xaaddinosita kayisannohu kalaa Hagiirsi; ikkollana, mitte mittenti harinsho Kaaliiqi kaa’lonni hedino garinni hadhanna techo iillino deerra iillinota kaysanno. Lawishshaho, lamenna sase higge Hoteelete mini mulqamasinni luphi yiino kisaari xaadinositanna konninnino jaallasi kaa’looshshe gamba assate fultinota dimaaxino; tininna wolootuno haammata mitiimma xaaddinosiha ikkirono cincatenni sainota lede xawisanno.
Kalaa Hagiirsi techo geeshsha teessosi ilamino qooxeessira Wondo Genneti quchumira ikkirono; oososi kayinni isi gede rosunni badhe higgannokki gede hedatenni anjenni hanafe Hawaasi quchumira isilancho roso afidhanno gede asse lossinota kulanno. Teessosi ilamino basera asso ikkinniina Hawaasi quchumira minu noosilla. Kayinni ilammoonni qooxeessa latisa balaxxanno yitanno hedo noosi.
Isi xaa yannara lamala ooso aana ikkanna sase ooso jawiidi rosu uurrinshanni maassantino. Wolootuno aantete noori Hawaasi quchumira rossanni afantannota hasaawinonke. Kalaa Hagiirsi techo geeshsha isino ikko maatesi xissante fayyimmate mine marte egentinokkita qummeesse; oososi rosse gumaho iillansanna coyi baali danchummatenni ha’rasi isira jawiidi seyoo ikkitinotanna kaaliiqi wolqa baxxitinosikkita isino maganu minira noosi goo’ro luphiima ikkase coyi’ranno.
Wo’manka coye shotise la’’a heeshshosi massago assi’rinnohu kalaa Hagiirsi; heeshshosinni jawa bayicho aannohu muli jaallasinna maatesi ikkitinota seekke xawisanno. Konni gobbaanni kalaa Hagiirsi ayyaanaame heeshshosinnino jawaata soqqamaanchooti.Hattono mootimmate giwire ammanamatenni baattanno Wondo Genneti quchumi giwiru baataano mereerinni balaxaancho ikkasi macciishshinoommo. Isino “Qeesaariha Qeesaarira”yitanno yaatto loosunni leellishannoho.
Konninni, Sidaamu qoqqowi mootimmanna W/Genneti quchumi gashshootinni baraarsha adhino. Mootimmate giwire baata gobbate latishshahonna lophote ikkinohura ammanamatenni baata hasiissannota ammananno.
Xaa yannara xaphoomunni 50 ale ikkitanno loosaasine hundasiinni afantannoha ikkanna; loosaasine qaxarannohuno ayimmanna ilama bade ikkikkinni Itophiyimmansanni calla ikkinota coyi’ranno. Isi hundaanni loosu kaayyo kalaqantinosihu hiikku manchino loose heeshshosi soorri’ranna la’’a halchosi ikkitinnota xawisanno.
Kalaa Hagiirsi techo konne deerra iilli geeshsha doogo baala injiitinota dikkitino. Daddalo hanafi yannanni kayse haammata mitiimmuwa xaaddinosiha ikkirono; xaaddinosi jiffa cincatenni sayisinota qaaganno. Lawishshaho, loosu aana noo yannara shoole higge kaameelu dano iillitinosi; hattono mannu gane gawajjo iillishinosi yanna nootano kayisanno.
Albillitte ajuujasi xawisanni ilamino qooxeessira Investe assanna lossate yaanno. “W/Gennete Hawaasi quchumira lowo geeshsha mule ikkasenni duuchu manni loosanni hose galannohu Hawaasaati; ani kayinni kowiichonni ilame lophoommo baseraati galeemmohu” yaanno.
Tenne kayisinohu qarunni rooru dureessahonna dhuka afi’rino yinannihu Wondo Genneti quchumira hee’ranno manni Investe assannohu Hawaasa mareeti; togo ikkiro konne qooxeessa ayi latisannoyya? Ninke konni qooxeessira ilammoommo manni lossinummokkinni ayi lossannoyya?” yitannoti duuchunku woyti xa’mosiiti.
‘’Anera togoo hedo dino’’e; korkaatuno ilamme lophinoommo qooxeessira jironke fulo assine Investe assa, lossanna daga owaata hasiissannohuraati’’ yaanno. Jeefoteno hedosi woranni; “Mannu quchumaho aleenni higino; wole woraddanni Wondo Genneti quchuma dagganno aju wedellinni quchumu ruukkino; darga baalaho gaamo batidhino, konne wedella mootimma haadhe addi addi ogimmanni qajeelsitoommero kawiinni gamu fulara dandaanno” yaanno.
‘’Ninke mittonna lame birra correeti konne deerra iillinoommohu; techo mittu duhinni 10 birraati adhitannohu; kayinnilla, dagginowa habbino daafira hakkonne garunni amaxxite umonsa soorrate aana jawa laanfe no. Wole qooxeessubba hinge marriro manna dianfanni. Lawishshaho; Meqele haroommona togo loosiweelo doogote uurrinoha mitto manchono dianfanni; Wollagga Neqqemtenna Woldiyano maroommona doogote uurranno manna dila’nanni’’ yaanno.
Wondo Genneti daddalu millimmo base ikkitino daafira batinye daganna dagoomi afantanno quchumaati. Kuri baalu gobbate ilama ikkitinohura mootimma irkissoommero ga’a gobbate kaa’litanno qansoota ikkitara dandiitannota qummeessanno.
Jeefoteno sokkasi sayisanni; ‘’Wondo Genneti quchumi daga Hawaasira calla hodhanna minensa kiraho aa agurte ane gede kowiichonni ilantino qaera uminsanni dagate kaa’lannoha addi addi looso loosatenni quchumanke lossino’’ yaanno. Lophino quchumira miinjira dibushate; kayinnilla, ka’noommowa biifinse ka’no yitanno hedo woranno. Ka’noommowa hamboonke; qooxeessanke lossino; daganke owaanto yitannoti qara sokkasiiti. Keerunni!
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Woxawaajje 11, 2015 M.D
