Itophiyu biheraawe gaamo (Waaliyootu) 2023 Kotdivaarete Afriku boowera sa’’ate Maalaawi Lilongwe hadhe beehachunnita umita lame godo’le Maalaawinna Gibtsete ledo assite gobbansa higgino. Tenne lamala giddo Maalaawi noonsa keeshsho lainse xawishsha uynoonni. konninnino hayyotenna gashshootu hajubba gaamote qajeelshaanchi Wubetu Abaatehunna federeeshiinete borro mini sooreessi kalaa Bahiru Xilahunihu xawishsha uytino.
Gaamonnita hayyote hajubba lainohunni hala’lado xawishsha uynohu qajeelshaanchu Wubetu ; xaphoomunni Maalaawi hodhishshinna hakko sayissu keeshshonsa dancha ikkitinota xawisino. umi godo’lensanni Waaliyootu lame qorichu ganonni kiirantinonsa e’’onni qeelamansa kayisinohu qajeelshaanchu; godo’lete fooliishshote gedensaanni mereerima soorro assite mitte e’’o kiirsiissurono qeela dandiitinokkita xawisino.
Qajeelshaanchu xawishshi garinni; tenne godo’lenni hasiisanno guma borreessiisa hoongirono gaamonniha laafanna jawaata
midaado huwata dandiinoonni. Kunino aantete Gibtsete ledo assinoonni godo’lera e’’o assi’ne baxxino garinni qeela dandiinoonnita coyi’rino. ‘’Gibtse qeela jawa coye ikke leellannoe; ikkollana konni aleenni xawu gobbaanni assinoommota jajjabba godo’le ga’labbi yitino doogonni gumulate wo’naalanke gaamonke konni aleenni hexxo tungeemmo gede assitinonke’’ yino. Tenne kaajjado sharro waaliyootu qeela dandiitinohu balaxxe Gibtsete godo’le keenatenni hasiissanno qixxaawo assansanni ikkinota coyi’rino. Gibtse godo’lete albaanni Waaliyoota ajishshe la’’ansa waaga baatisiissinonsata lede huwachishinno.
Waaliyootu kaajjadote yinoonni godo’le assite qeeltinohu Gibtete laanfenni ikkinnina waaliyootu jawaatte di ikkino yine kayinsanni hedo aana koffeenyu noosita coyi’rinohu qajeelshaanchu; Waaliyootu konni alba Nijeri xaadde qeeltu yannarano togoo hedo ka’inota kayisino. ‘’Laafa Nijeri qeeltu’’ yini. Aanteteno Maadagaskaari ledo xaandummo yannarano togonni yini; ninke xaandummo gaamo baalanti qeelanturo ninke ma assinoyya?. Gibtse qajeelshaancho soorridhino; gama godo’laanono hooggino. Tini shiima xiiwo heedhannose. Biheraawe gaamo gede kayinni ninke roorroommo. Konni daafira jawiidi qeecha godo’laanote uyno. Gibtse dirritino yiisiissinoti ninke rooraati. Hakko barra Itophiyu rooreenna Gibtse ajjino. Godo’lete aana dandaaminsa bikkinni sharrantino. Godo’laanono soorrite wo’naaltino. Kayinnilla ninke godo’laano roortino. Gibte laafa di ikkitino; korkaatuno sasu barri albaanni Giini qeeltino. Xaphoomunni Itophiyu biheraawe gaamo Gibtetenni woyyaabbe afantinohura qeela dandiitino.
Qeelloommoterano ikko qeelaammoommo godo’le aana ninke xaaddu godo’laano laaffinoha ikkiro mitiinsanno. Danchumma kayinni godo’le Televizhiinete sayinsoonnihura gaamo leellishshino ikkadimma baalanti daga la’ino. Dancha gede godo’linammora dandiineemmota hedammora dandeemmo; kayinnilla Ontenna Lee e’’ote kaayyo kalanqeemmo yee dihedoommo’’ yaatenni tenne aana uynanni hedo gara ikkitinokkita qajeelshaanchu Wubetu xawisino.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Ella 9 , 2014 M.D
