Tenne Yannara Baalunku Uddi`rate Hasiissinonke Mayimmanna Xinta Wodhi Worootta /basic principles/

Ayno ikki mamano hee`ri mannihimishshikki aana konni woroonni noo bidubba guwuursirittoro ati “wo`ma manchooti!!

Coye baalanka magano waajjatenninna wodanchatenni assi!!!

Wo’munku aleenni ikkinohu wo’munku aana qajeelannohu rooru magani iimanni nootanna coye baala illaallisannota calla ikkikki bushano danchano, go’linohano xawoho noohano yoote widira mitto barra abbannota habbooti.

Halaale godhooti woy sarxaabbooti!!!

Haalaalu maganoho. Manninke “halaalu maganu qaaqqooti” yaanno. kalqete aana noo fullankeno “Halaalu kandironna kaandiro heeresi diaguranno “yaanno. Kalqete manni gamba yee Arrishsho techonni hanaffe “sojjaatoonni fultanno gede murroommo yee songaalle amade hasaawiro nafa ise sojaattoonni fulase suffannolla. Korkaatuno kuni soorramannokki kalaqamu halaaleeti.

Tiiu seera qaafooti, mannu Tii”i donge anfannikki yooaanchooti!!!

Manna ikkate fojo noohu, maganuno mannaho elino coy giddo mittu jawiidihu tiiaho. Tiiu yooaanchohonna ayeno afa hoogiro, ayeno xa’ma hoogiro tiiakki golte sa’e afattokkita huwata noohe.

Baaaluri sa”annoha ikkinota de’ooti!!!!

Xaa geeshsha hee’nay dangi geeshsha baaluri sa”annilla dayino. Bero hee`re techo nookkiri meuri noo kalqera hee’noonni? di atewa woy ate anga noore callahona mitto barra atinni sa”attoho!!

Ilamootto gobbara dagakki mereero kaphitooti!!!

Ayewano hiikkono hee’niro kapha hasiissannokkita ammanneemmo. Kayinni ilammoonniwa baaluri xawoho noowa kaphitooti. Umokkino wolu hincilaallonni layi`ra habbooti. Mannu kawajjaamu budisinni coye diwe amadara dandiiha nafa ikkiro dongannisita diafino yaa kayinni dikkitino.

Ilamatenna xaggete aana gorsiro heedhoonkehe!!!

Xagge dikaphitanno. Xagge akatisenni noore noo gedeenni wortanno daafira techo dimboonniha lawannohu baalu xaggete hincilaalloranna ilamate illere reqecci yee leellanno.

Kalqete aana coyibba soorantannota ikkase habboot!!!

Soorro tenne alame akataati. Mitte yannara afi’nohu wole yannara hooginoha ikka, mitte yannara ayirrinohu wole yannara shoolla, mitte yannara gotti yiinohu wole yannara heeshshi yaa, mitte yannara ilaalu wole yannara boono ikkara dandaannota huwata hasiisanno. Hatto assitannoti kalaqamu woy mannu loonso ikkitubbaati.

Ani callu afoommo yiitooti!!!

Woluwiinnino rosa hornya assiri. Eluwiinni calla ikkikkinni qahuwiinni nafa ronsanniri noota de’ooti. Macca uyine macciishshiniro macharaaraamu nafa yaannori noosi.

Umokki wolu darga worte lai!!!

Ate aana ikkara halchattokkire wolu aana assitooti. Ane ikkoommoro, rodii’ya aana ikkitinoti ane aana ikkitoommero hiitto ikkeemmo? may macciishshamannoekka? yitanni lekkakki wolu koatte giddo wortannino lai.

Gatonate qixxaawino wodani hee`rohe!!!

Lowo manni gatona yaa dandaa hooge techo hagiirri giddo ikkikki bero bassi giddo heeranno. “Gatona yaannokki manchi usuru mine nooho” .Halaalaancho wolaphonni fitidhe hee`ra dandaattohu gatona yaattoha ikkirooti. Sainore agure daannore cu’mirate warxamanno mancho wara’a yiino soodimarchi agarannosi!.

***********

Heeshsho

Hee`rate giddo mito mito woyte hagiidhine, akkimalle , gadadamme, kashi’line giiramme, hanqine, gooffannokki hedo giddora e’ne goxicho hoonge ille riqqine honsanni barrubba baete Kiirre difullanni.

Uullate aana hee’nite geeshsha fakkanne honse calla danfanni.

Baalisi manchi beettira deerri deerrisinni bayiru xibbi dihooganno.

Buxicho shekkeere woy tayfoode xibburo, dureessa wodanu dhibbi, Sukkaare wkl nna deerri deerrisinni manchi beettira umisi gadadi heerannolla.

Uullate aana baaluri ditaaloho, dodame taaltino heeshsho hee`rate wo’naala anni annisi ikkadimmaati.

Taaltino heeshsho abbate dodama giddo xaaddanno jifo haammatate, wolqa assi’ne sa’niro ikkiina umbanni ikkiro badheega digattanno.

Heeshshote jifonni qeelame mixo doogo tayse, hexxo mure badhe higino manni haammataho.

Heshshote jifo ledo sharrame mixosi iille cu’mirino manni hattonni kiiro jawaho.

Xaadannori baereeti, amaxxinara shembeephinanni mixo diiggara olantanno jifo kiiro batinyete. Ikkirono, huwante la’niro kuni baalu meessinaati kaajjillira irkolla ikkanno.

Anga di’’uunanni!!

************

Hashshu Tuqa

Yanna bire albi yannaati. Mitto mancho mooraano hashshu tuqa minesi noosire moortara dagganno. Dagge afinota affuro agurte hadhanno. Isino techo daggannota afe uduunne baala manni mine masse maaxe, minesi daye, xawannore hune, sammi yee ofolli.

Mooraano yannantenni dagge, mine fana hanaffuta Minu anni mine noo saaxine giddo e`e maaxami. Mooraano mine unte e`anno woyte mannuno dino, mine uduunne hasse hasse horonta mittoreno hoogge caaccabbu.

Mittu caaccawanni mare hattenne seeda saaxine, buqqi asse fani. Mooraanchu saaxine fane la”anno woyte, minnu anni saaxinete giddo huru`me nooha afi. Hakku mooraanchu minu anna “Koo, maa assitanni nootto konne? koo mooraancho” yii. Minu anni “Ki`ne adhitinannire hoogginoonnihura saalfate maaxame noommo yino yinanni.

Bue:- Aadde Waayyiso Hayilu

Abbebech Maatewoos

Bakkalcho   Onkoleessa 4 , 2014 M.D

Recommended For You