Kalqete Boowe Itophiyaho

Lekkate kuwaasenni kalqete noohu hiikkonni godo`laanchi yortonna hexxo woy jeefote ajuujasi Kalqete Boowe sunqate. Tini bayi’ra boowe jawa ayirrinye uynanni ispoortete baraarshi giddo mitikkita ikkitinota duuchu sumuu yaanno. Tenne bayi’ra boowe daa”atate woy sunqate kaayyo afidhannori boode daga callaati. Konnira, tenne daga baala tenne boowe daa”atate, angansanni kisate hattono sunqate kaayyo afidhinokkiri kalqete lekkate kuwaase baxillaano sunqitanno gede kaayyo kalaqate kalqete lekkate kuwaase heewo 4 diri giddo mitte higge harisate albaanni tenne boowe doorantino gobbuwara doyissatenni lekkate kuwaase baxillaano boowete ledo foto ka`anno gede assinanni.

Tayxe dirono kalqete boowe Kuwaataarete gobbara harinsanniha ikkanna, konne harunse boowe, doorantino gobbuwara doytanna ispoortete maatenni towaanyo assinanni. Tenne bayi’ra boowe kaysate kaayyo afidhinokki Afiriku gobbuwara hee’noommohu Onkoleessu aganira eanno. Itophiyuno boowe dagganno gobbuwa giddo gaamantino.

Kalqete Boowe Afirikaho 9 gobbuwara doyissinanniha ikkanna, jeefosi Kuwaataar kalqete Boowe beeqqitanno onte gobbara iillado assinanni. Senegaale, Moroko, Gaana, Kaameeruunenna Tuniiziyu kalqete boowera beeqqaano ikkitino daafira kaayyo afidhanno gobbuwaati. Itophiyu ledo shoole gobbuwa Kalqete Boowe heewo aana beeqqaano ikka hoogurono, boowe doyissate doorroonni gobuwaati. Kalqete Boowe Itophiya dagganno yannara, tini sayikki yanna ikkitanna, amandoommohu Onkoleessu aganira 16– 17/2014M.Dra lamu barri keeshsho afi`ranno. Tenne qixxaawo aana lekkate kuwaase maate boowete ledo foto ka”ate kaayyo afidhannota xawinsoonni.

Boowete ledo heewo qeele boowe sunqa dandiino godo`laanchi mittu Itophiya daannota Budunna Ispoortete Ministire Lekkate Kuwaase Federeeshine ledo xawishsha uytu yannara xawissino. Awuropu kiiro 1998 garinni Kalqete Boowe qeelinohu Faransayete Lekkate kuwaase miila ikkinohu godo`laanchu Deeviidi Tireezeget boowete ledo Itophiyaho lamu barri keeshsho heedhannosita anfoonni. Godo`laanchu, gobbasi boowe kayissu yannara culqu eo eessatenni afaminoha ikkanna, Fiifaho 100 lubbote noo doorantino godo`laano giddo mitiha ikkinota buunxoonni.

Kalqete Lekkate Kuwaase massagaano, Fiifu heewo qixxeessitanno woyte, seeda diro kaa`laancho ikkinohu Kooka Koollu (Coca Cola) kubbaaniyyi tenne pirogiraame qixxeessino. Insa uytino xawishshi aana Kooka Koollu maaneejinge dayirektere Daarani Wilsenihu, dhaggenniti Kalqete boowe Itophiya daggannota qummi assino. Uurrinsha, Awuropu kiiro 1976nni kayse Fiifu ledo halame loosanni nooha ikkanna, Itophiyaho qole 60 diri ale keeshshinota xawisino. Tayxeno, Kalqete Boowe harinsanni diro ikkinohura, “Ammana Dhaggete Kaimaho” yaanno massagote qaalinni irkisaano boowete ledo foto ka”ate kaayyo afidhanno gede halalaancho boowe Itophiya dagganno gede assinoonnita xawinsooni.

Xawishshu aana afaminohu Itophiyu Lekkate Kuwaase Federeeshiine Pirezidaantichi Isayaasi Jirihu isi widoonni; “Itophiyu tenne kaayyo afidhino gobbuwa mereerinni mitte ikka jawa tiro afidhinota kaysino. Ajuuja nooha ikkatenna seyoote guma abbate jawaante loosate. Kuwaataarete gobba shiima daga noote; shiima gobba ikkiturono, ajuujase jawa ikkitinohura tenne heewo qixxeessate dandiitino. Daa”atotenni beeqqaanote widira sa”ate dandiinannihu jawaante loosatenniiti” yiino. Boowete badheenni godo`linanni xawonna godo`laanote latishshi aana loosa dandiiniro iillinannikkiwi nookkita la”a hasiissannota coy’`rino.

Boowe heeshshote diro mittenna lame hinge woy horontanni afi`nannikki kaayyo ikkitinohura, gobbanke ayirrinye bikkanno deerrinni lamu barrira harinsannita qummi assinohu Pirezidaantichu; Kooka koollu uurrinsha boowe Itophiya dagganno gede assinohura umisinninna Itophiyu mootimma su`minni galata shiqishino.

IFDR Budunna Ispoortete Ministeere Ispoortete Handaari Dieetichi Ambaassadder Mesfiini Cherinetihu, Ministeereno ikkito mootimma kalqete boowe Itophiya dagganno gede Kooka koolunna la`annonsa bissa ledo loosanni noota xawisino. Gobbanke heewote beeqqaano ikkate kaayyo hooggurono, boowete daa kayinni xa noo deerrinni ga`labbo noo gobba ikkase xawisanno yiino. Ispoorte gobbate gatamarshira noose qeechi roorenkanni, ilama boowe mule heedhe la”atenni ga’ara ajuuja heedhannonsa gedenna kaajjite loossanno gede kakkayissannota huwachishino.

Boowete ledo foto ka”ate kaayyo afidhannori godo`laanonna ispoortete baxillaano balaxxe Kooku koollu aana leellanno malaate 10 ikkanno geeshsha kuusse Kuwiinsi Supper Maarkeette (Queen’s Super Market) hadhe eote kaarde afidhannota qummi assino.

Abrahaam Saamueel

Bakkalcho   Onkoleessa 4 , 2014 M.D

Recommended For You