Babbaxxitino korkaattanni dirubbate murante keeshshitinoti gobboomu heewubba tayxe marro hanafate kaayyo afidhanni no. Kuri gobboomu heewubbanni mitte ikkitinotinna murante keeshshitinoti wo’mu Itophiy godo’le muli yannara hanaffannota heewote ayidde ikkitinoti Budunna Ispoortete Ministere qummeessase anfoonni. Ikkollana kayinni heewo mamootenna hiikko harisantanno yitanno hajo faajjetenni dixawisantino.
Dagate xaadooshshinna komunikeshiinete loosi gumulsiisaancho baabba Haymaanooti Alemaayyehu Itophiyu Pireesete Uurrinshara xawissino garinni; wo’mu Itophiyu godo’luwa dirrate murante keeshshitu gedensoonni tayxe heewonniwa higganno woyte Oromiyu Qoqqowi owaantishshinni Jimmu quchumira harisantannota buunxoonni. Heewo Ella 07/2017 M.D hanafate yannate geeshshi amuraate amandoonnitano baabba Haymaanooti qummeessitino.
Heewote qixxeessaancho Budunna Ispoortete Ministere hattono owaantisaanchu Oromiyu qoqqowi heewo seekkinota assate hasiissannota balaxote qixxaawo assitanni leeltanno. Tennerano qixxeessaancho komitenna sinu komite qinaabbeenna loosu widira e’noonnita anfoonni.
Itophiyu olimpike gede kiirrannitinna olimpikete maccanninna kaimu hedonni harinsanniri kuri jawa gobboomu heewubbara beeqqate babbaxxitino qoqqowubba kawaanni qolte qixxaawo assate aana leeltanno. Qoqqowubba wo’ma Itophiyu godo’luwara balaxote qixxaawora kaa’lannonsa gede uminsata baalanta godo’luwa harisidhanni leeltanno.
Oromiyu qoqqowi balaxe heewo hanafinoha ikkanna; Ambo quchumi qixxeessonni wo’mu Oromiyu godo’luwa gumule barrubbate albaanni gudasi anfoonnite. Amaaru qoqqowi kayinni tonaa lame barrubbara albaanni 9kita wo’mu Amaaru qoqqowi godo’luwa heewo ‘’Ispoorte keereho, keeruno baalunkura’’ yaanno adawarshinni Desete quchumira Hoxe Istaadoomera harisanni leellanno. Hakko garinni 6kiti Beenishaanguli Gumuzi ispoortete godo’luwano Baanbaasira harisantanni no.
Babbaxxitino gobboomu heewubba aana beeqqa dandiitinokkiti dagoomu kifilla beeqqisiisatenni ispoortete handaarinni horaameeyye ikkitanno gede assa dandiinoti wo’mu Itophiyu godo’luwa Itophiya jajjabbaanna kalqoomu barubbara riqibbe gumaamma ikkitino ispoortenyoota laashsha dandiitino. Seeda xeerto beeddakko atileeti Hagoos Gebrehiwot wo’ma Itophiyu godo’luwa laashshitino kalqoomu beeddakkuwa mereerinni mittoho; shalleettete ispoortenni qolte Hadineti Asmellaashi qummeessinannite.
1999 M.D hananfe lamu dirinni mitteenge harinsanniti wo’mu Itophiy godo’luwa sa’u honse dirrara babbaxxitino korkaattanni murante keeshshitino. Heewo 1999 hanaffu woyte Addis Ababu quchumi owaantisaancho ikkasi qaangannite. Konni albaanni wo’ma Itophiyu godo’luwa olimpikete fullanke kaima assatenni suudisamantinota ikkate ledo amadame shoolu dirinni mitteenge assinanni yine hendoonnihura layinki heewo shoolu diri gedensoonni 2002 harinsoonni. Marro owaantisa dandiinohuno Addis Ababahonkanni.
Wo’mu Itophiyu godo’luwa umikki yannara Addis Ababaho gobbaanni harisantinohunna sayikkihu Oromiyu qoqqowi owaantishshinni 2004 M.D Adaamaho Abbebe Biqila Istaadoomera gumulantinonkanni. Adaamu gedensoonni 2006 M.D shoolki heewo owaantisinohu Amaaru qoqqowo ikkanna; hatte yannara haaro ikkitino Bahirdaarete Istaadoomera gumulantinonkanni. Ontikkita wo’mu Itophiyu godo’luwa kayinni Wodiidi Daganna Dagoomi qoqqowi qixxeessonni Hawaasi Istaadoomera 2008 M.D harinsoonni. Hawaasi gedensoonni kayinni honse dirraara harisantukkinni keeshshitino.
Demmellaash Demmeqe
Bakkalcho Onkoleessa 14, 2017M.D
