Gobbanke 27 dirrara HWHT (IHADG)nni massagamanno kadote gashshooti hundaanni keeshshitino. Seeda yannara kadote gashshooti caacceessinonsari Itophiyu daga baalanti assitino sharronnino gobbankera soorro daggino. Soorro massagganno wolqanni massagantannoti Jireenyu paarteno albaanni gobbankera HWHT kalaqinoha baincho assoote, kaphunni duduwanni daga mimmitu ledo kiphantannonna mimmito huluullantanno gede assinoha; hattono woloottano poletiku, miinjunna dagoomitte handaarra widoonni kalaqaminohanna rumuxxe keeshshino qarra tirate loossanni afantanno.
Gobbanke mootimma massaggannoti Jireenyu paarte gobboomu deerrinni duuchante handaarranni soorro dagganno gede haaro poolisenna istiraateeje qixxeessatenninna haaroonsatenni gobboomitte mittimma daggannonna keerunna ga’labbo buuxanteenna hasiisannoha latishshu handaarinnino laalchonna laalchimma lossatenninna babbaxxitino pirojektuiwa halashshatenni dagoomu horonsi’raanchimma buuxisatenni albaanni seeda dirrara rumuxxe keeshshinoha danchu gashshooti qarranna xa’muwa tirate paarte jawa illacha tugge loossanni afantanno. Jireenyu paarte sa’u muli barruwa giddono umikki uurrinshate songo harissino. Songotennino babbaxxitino hajubba aana uurrinshate xawishsha fushshatenni aantetenni gobboomitte mittimma kaajjishatenna ga’labbo teessiisatenni hattono poletikunna miinju handaarranni; qoleno gobbuwate ledo hee’rannoha dippilomaasete xaadooshshe kaajjishate ragaanni jawu mini loosi agarannota xawisse loosu giddora e’ino.
Federaalete deerrinni hananfoonni Jireenyu paarte hasaawi eela dagatee dirreenna hala’lado hasaawa assate bero dagate ledo hasaawi hanafino. Gobboomitte hajo eeli geeshsha noo tantanora loosu aana hosiisate ragaanni hananfoonni millimillo lainohunni baxxinohunni Sidaamu qoqqowira hiikko garinni loonsanni hee’noonnironna labbanno hajubba aana qoqqowu jireenyu paarte borro mini sooreessanna paartete mereerima komite miila ikkinohu Kalaa Abrahaam Marshaallohu ledo qixxaawote kifilenke keeshsho assitino. Dancha nabbawate yanna!
Bakkalcho:- Umikki yannara harinsoonniti Jireenyu paarte uurrinshate songo amanyoote hiittoonni xawisatto?
Kalaa Abrahaam:- Jireenyu paarte umikki uurrinshate songo dhaggennite yaa dandiinanni. Gobbate deerrinni dhaggete songooti yinannihu duuchanta paartuwa taalo beeqqaano assitinotanna paartete pirezidaantootano ikkito mereerima komite miilla doorshi xawadimmatenninna ayeerano maaxaminokki garinni dagoomuno seekke afannonna farci’ranno garinni albaanniiti doorsha harinsoonnihu. Konnirano duuchu raginni keenneeti dhaggennite yinannihu. Gobbankera seeda yannara sase handaarranni sharro assinanni keeshshinoonni.
Wedellunni, loosidhe galtinorinni hattono quchumu teessaanonni, rosaanonna rosiisaanotenni ka’anni keeshshitino xa’muwara babbaxxitino gashshootubba yannara dawaro qolate wo’naalloonniri hee’rirono qara ikkitinoti daganketi dimokiraasete xa’mo kayinni dawaro afidhukkinni keeshshitino.
IHADG gashshooti yannara bayi’riidi seeri aana qansootu hedonsa hasidhu garinni xawisate, coyi’rate, tantanamatenna hedonsa borrotenni xawisate (borreessate) qoossonsa buuxinsoonni yiniro nafa; duuchu kayinni taalo beeqqaanonna gobbasi daafira hedo aannohanna gumulo saysannoha ikkikkinni boode gamo calla duuchankare hasidhu garinni miiccanninna gumulo sayissanna wolootu kayinni xiiwante keeshshitino.
Konni korkaatinnino daganke gobbansa daafira taalo hedo aa danditannokkiha; gobbansa qansichimma macciishshantannonsakki gede; mimmitu ledo sumuu yitannokkinna gobboomitte hajubba lainohunni gutunni sumuu yite halamate dandiitannokki gede assine keeshshinoonni.
Tantanote mittimma dino; mimmitu ledo hasaambe sumuu yaatenna hedono keeraanchimmatenni xawisate qoosso xiiwante keeshshitino yannaatinkanni. Jireenyu paarte kayinni sai gashshooti yannara nooha kadotenna xiiwote assoote soorrite qansootu dagate gedeno ikko tantanote gede gobbansa hajora taalo beeqqaano ikkitanno gede dandiissitino.
Wolu garinnino la’nummoro Sidaami daga seeda dirrara uminsa umonsa gashshate qoqqowunni tantanamate xa’mo dawaro afidhinohu gobbankera soorro daggu kawaati. Jireenyu paarte gobbankera afantanno afuubba mereerinni lowo afuubba loosunnita ikkitanno gede assitino. Paartete umikki uurrinshate songorano ba’rete egensiinsanni hee’noonni afuubba giddonni mittu Sidaamu afooti.
Kunino paarte duuchu afiinni horonsi’rate dandiissitinnona kaayyo uytinota ikkase leellishannoho.
Mereerima komiteno batinyeno ikkiro konni albaanni ontu aleenni disa’’anno; xa yannara kayinni kiiro hakkuyra aleenniiti. Loosu gumulsiisaanono Sidaaminni sase doorantino. IHADG gashshooti yannara togoo beeqqo la’ne diegenninoonni.
Tenne paartenni hala’lado poletiku beeqqo kalaqantinota leellishanno. Wole ragaannino duucha yannara ka’anni keeshshitinoti dagate xa’mo dawaro afidhino.
Duuchanta daga beeqqaanonna gobboomitte hajo daafira hedonsa uytannonna gumulo sayissannore ikkitino. Jireenyu paarte umikki uurrinshate songo Sidaamu dagano ikkito wolootuno gobbanke daga gutunni taalo ikkino garinni gumulo uytanno gede assinoonnita ikkitinohura dhaggennite.
Doogonke ledamate gawalonke jireenyaho. Kuni yaa jireenyunnihu jawa ajuujaati. Saihu IHADG gashshooti yannara gobbankera shoole paartete uurrinshuwa callate gobbate hajo daafira gumulo sayissanni keeshshitinori. Kuri uurrinshuwa duuchanka beeqqaano assa hoogansa kaiminni gobbankera dimokiraase ciiggite keeshshitanno gede assitino yannaati.
Dimokiraase fuggootenni keeshshitanno gede assinoonni harinshonni shoolente paartete uurrinshuwa mereerono mimmitu ledo sumiimme ba’ino. Mitticho paarte albisa ikkatenni gumulo sayissanna gattinori fuggootenni yinita calla yitanni keeshshitino.
Konnirano shoolenti paartuwa taalo ikkino garinni beeqqaanonna gumulo uytannore ikkitukkinni HWHT calla aliidimmatenni duuchanka micciire gashshino harinshooti sa’uti. Wole ragaanni kayinni onte qoqqowubba dukkisaano (irkisaano) uurrinshuwa yineenna duuchankare qaccete heedhe calla la’annorenna wolootu sayissanno gumulo adhite gumultannoreeti.
Hakku baalu kadotenna fuggoote gashshooti saeenna sharrotenni daggino soorro massaggannoti jireenyu paarte kayinni duuchanti uurrinshuwa gutunni hasaabbe hedote aliidimmanni dimokiraasete harinsho giddo taalo beeqqaano ikkitanno gede assitinote.
Togoo harinshono gobbankera dimokiraase bowirsatenna gobbate lophora assinanni sharro harancho yanna giddo guma abbitanno gede jawa qeecha afidhionote.
Dagansa kiiro batinyi garinni duuchunku filame gobbate hajo daafira beeqqannonna gumulo gutunni hedonsa uytanni hasaabbe sumuu yitanni gumulo saysanno gede dandiissitino.
Paarte amaddino ajuuja garinni gobbankera qansootu keerenna ga’labbo agarsiisatenna sagaletenni umonke dandaatenni ajanni ajeenna gobbaydinni eessinanniha qamadete bikka ajishatenna daniidino gatisatenni gobbate giddo laalcho hala’ladunni laashshatenni gobbate giddo horonsi’ratenni sa’ni gobbaydi dikkora soyaate mixo amaddino.
Xaa yannara giwirinnu laalchonna laalchimma losaate qoqqowubbate baxxinohunni arri yanna qamade laashshate loossanke ragaanni woyyaawa guma maareekkisiinsanni hee’noonni.
Aantanno tonne dirra gedensaannino Afrikaho woyyaabbino lophote deerrira iilitino onte gobbuwaa ledo deerra amaddanno gede assate kaima ikkanno garinni gobbanke daga mittimma, roduuwimmanna mimmitu ledo hasaambanni sumuu yinanni gutunni loosate, lophatenna jiroo’mate kaayyo kalaqqino doogooti Jireenyu paarte amaddinohu.
Bakkalcho;- Paarte gobbankera rumuxxe keeshshinoha muishsha, mooranna danchu gashshooti qarrubba hattono heeshshote iibbabbonna loosu hoonge qarra tirate kaajjado qaafo adha hasiissannota duudhe wortinona; ati paartete mereerima komite miilano ikkakkinni hiittoonni gumula dandiinanni yite hedatto?
Kalaa Abrahaam;- Paartete umikki uurrinshate songo harisate albaanni balanxe eela olluubbate tantano geeshsha dirrine keenote ba’re harinsoonni.
Harinsoonni ba’rennino dagooma caacceessitannonna danchu gashshooti qarra ikkitino hajubba seekkine la’ne badate wo’nalloonni. Kuri giddonnino mooru, loosu hoonge, dagate taalo ikkitino owaante aa hooga, hanafantino pirojektuwa amandoonni yanna giddo gooffeenna dagate horonna owaante uytanno gede assa hooga, amanyootu mitiimma kaiminni murci’raanchimmatenni dagate soqqama hoogate qarrubba bande keennoonni.
Kuri moorunni, muishshunni, boosaallimmate laooshshinni baalante dagara taalo ikkitino owaante aa hoogate qarrubbanni; daga owaante hasidhanni tootayyaabbanno gede assitannori; mooraanchimmatenni huluullammanni massagaano konni gedensaanni kilate amaxxine ha’neemmo kaayyo dino yine xawishshano fushshinoommo.
Jireenyu paarte umikki uurrinshate songono kuri hajubba lainohunni kaajjado qaafo adhinanni bainchonna dagooma caacceessitanno assootubba rumushshunni buqqinse hunate dandiinanni garinni seekkite torbite raga wortino. Ninkeno paartete songo hanafantara albaanni hasaambe calla diagurroommo; loosu massagaano keenooti assinoommohu. Qoqqowu deerrinni 2 kume ikkitannori loosu massagaano keeno assinoonni.
Dagoomaho moorunni, muishshunni, farco mallaadatenni, hattono duuchanko taalo ikkitino owaante aate ragaanni dagooma caacceessitanni keeshshitino hajubba kaima assatenni seekkine la’ne keennoonniha ikkanna; yinoonni qarrubba giddo e’e leeltinori aana poletiku qaafono adhinoonni. Keennoonniri mereerinnino kaajjadunna shotu qorophishshinni hattono massagaanchimmatenni co’onta kayinse hoolate geeshsha qaafo adhinoonni.
Assinoonni keenonni massagaanchimmatenni kayinse shorrininsa gedensaanni tajensa buunxe mooraanchimmatenna muishshu assooti giddo burduuqantanni dagooma lowonta caacceessitanni keeshshitinori gobbatenna dagate woxe moorte horonsidhu gedensaanni qacce fulte keeraanchimmatenni heedhanno gede difajjineemmo; kaayyono diuyneemmonsa.
Konni garinnino keennoonniri 2 kume ikktanno loosu massagaano giddonni 238 ikkitannori kaajjadunna shotu qorophishshinni sa’noonnire ikkitanna 146 ikkitannore kayinni massagaanchimmatenni kayinse shorrinoonni.
Xaphoomunni 384 loosu massagaano aana poletiku qaafo adhinoonni. Kunino harinsoonni keenote ba’renni adhinoonni qaafo ikkitanna moorunna muishshu assootinni huluullammeenna keenne massagaanchimmatenni kayinsoonnire wirro hunonsanna tajena buunxe seeru garinni wolootahono rosicho ikkanno garinni qorichishantanno gede assate looso hananfoonni.
Konni gedensaanni hiikko garinnino ikkeenna dagooma caacceessitanno assootubbara angansa no yine huluullammoonnire loosu massagaano yanna yannantenni keennanni hattono dagoomu aanno mashalaqqe kaima assatenni tajensa buunxani qaafo adhinanni.
Konnirano jireenyu paarte umikki uurrinshate songora worroonni ragi garinni baincho assoote sharramatenna mooraanchimma gargarate qoqqowoho seeru allaalshi, poolisetenna tsere-mussinnu komishiine ledo halamatenni harunsotebnna buuxote wolqa tantanatenni hunote assooti giddo leeltinori seerunni qorichishantanno gede assinanni.
Aantanno yannara loosu kaayyo kalqate handaarinni baxxino garinni illachinshe loosatenni wedellaho loosu kaayyo kalanqanni. Rosonsa guddino wedelli mootimmate loosu mine calla qaxaramate hasattonsa lowota ikkiturono mootimmate loosu minnara kayinni boode loosu base calla heedhannohura hakkiicho calla gaamate didandiinanni.
Rossinota mannu wolqa baala mootimmate loosu minna afantanno madawera qaxartinoti kalqenkera hiitti gobbano dino. Qansootu heeshsho woyyeessateno ikko gobbate lophora hasiisannohu looso kalaqqe loossannota mannu wolqa kalaqa calla hasiissanno.
Qansootaho loosu kaayyo kalaqate ragaanni mootimma, wedellu hattono maate uminsanni adhite gumultannoti yawo no. Konni ragaanni mootimmano murcidhe loossara agarranni loossa no. paartete songonnino sayinsoonni gumulo gumulo giddonni mittu qansootaho loosu kaayyo kalaqate ledo amadisiisantino hajooti; yanna uynannikkita ikkitinohuraati.
Dagoomuno oosonsa rosiissu gedensaanni ooso looso hoogge maatete duhano ikkitanokki gede maateno huwanyoote kalaqate ragaanni uminsa qeecha fultara agarranni.
Handaarunni hanafantinoti hala’ladda loossa no; kaajjinshe sunfanniha ikkanno. Mooraanchimmate aana kayinni maaro nookki qaafo adhate harinshonke kaajjinshe sunfeemmoha ikkanno. Xaa yannara akkimale waagu lexxo kaiminni heeshshote ibbabbo dagooma lowonta caacceessitanni afantanno.
Kunino mitto ragaanni dikkote hasiisannori shiqisho anje kalaqqannori honqooqa daddalaano kalaqqanno qarraati. Lawishshahono Maxine gobbate giddo laalchooti ikkinnina gobbaydinni eessinanniha lawisatenni akkimale waaga ledde hirtannorinna dikkote aana maxinete laalchi anje kalaqantino gede lawisate wo’naaltannori no. Togoonni dagoomanke caacceessatenni mootimmate aana noonsaha dancha laooshshenna xaadooshse soorrate wo’naaltannori honqooqa daddalaanooti.
Dagoomu heeshsho aana qarra ganate uduunnu waaga akkimale lendanni dagooma caacceessinanni assooti gatanno gede gargartanno wolqa tantanne loosu giddora eessinoonni. Dagoomaho hasiissanno owaante garunni aatenna danchu gashshooti qarrubba tirateno mootimma hashsha barra yitukkinni jawaantetenni loossanni afantanno.
Keenotenni massagaanchimmatenni kayinsoonnirino roore anga ikkannori eote biilloonyi, daddalunna dikkote latishshi, mootimmate womaashshi owaantenna baattote shiqishonna labbanno minju uurrinshuwara loossanni moorunna muishshunni angansa noota iillinoonnireeti. Kuri bissa loosunni kayinse shorrine calla agurranniha hattono albi gede base soorrine worreenna dagoomanna gobba moortanni heedhannoha ikkikkinni tajensa buunxe wolootahono rosicho ikkanno garini seerunni xa’mantannonna qorichishantanno gede assinanni.
Bakkalcho:- “Qaafo adhonoonni massagaanooti yine kiirotenni xawinsiri olluubbatenna eeliidi bissaati ikkinniina jajjabba kaabiinenna qara qara bunshe loossure dikkitino” yitanno bissa di hooggino. Poletiku dhukino noonsakkireeti yitannorino di hooggino. Konne hiittoonni xawisatto?
Kalaa Abrahaam;- Jireenyu paarte umikki uurrinshate songo harinsara albaanni massagaano keenote ba’re harinsoonnihu qoqqowunna woradu geeshshati noo tantanoraati. Assinoonni keenonni basensanni kayinsoonniri biilloonyu aana keeshshitinore ikkikkinni haaruudde massagaanooti yinannihu kaphoho.
Korkaatuno masaagaanote keeno ba’rera massagaano uminsanni mimmito keentanno gede assini gedensaanni daganniwaati haa’ne dirrinsoonnihu. Dagate ledo ikkineno keennoonni garinniiti qaafo adhinoonnihu. Dagano harinsoonni keeno gara ikkitinota seekkite buuxxu gedensaanni togoo harinshonni kaajjishshine sufisse yitanno hedooti kaajjishshe wortinohu.
Dagano nooha kaajjadonna laafa midaado la’anni keeshshitinoha ikkansanni uytino hedono lowonta hexxo uytannote. Hasiisiro ayi shorramiro,mamiinni kayinsoonniro dagate reqecci assinanni.
Kiirotenni calla xawinsoonnihu seeru allaalshi widoonni buuxo assine assinoonni buuxo garinni dagate albaagge reqecci assateeti.
A;lbaaggeno adhinanni qaafo dagate reqecci assineemmo. Dagatenni maanxe loonseemmo loossa di heedhanno. Konni garinnino keenote guminni la’ne qaafo adhinoonniri mootimmate massagaano baxxinohuni mooraanchimmatenninna muishshunni huluullammoonniri taje buunxeenna seerunni xa’mantanno gede assinanni ikkinnina albaanni rosamino garinni base soorrineenna assootensa adhite hadhanno harinsho konni gedensaanni diheedhanno.
Bakkalcho;- Albaanni noo rosichinni moorunnino ikko bainchu assootinni keenne kayinsoonnire mootimmate loosu massagaano aana qaafo adhinoonni yine base soorrine woradaho bushiishiha zoone,zoonete mooriha qoqqowo,qoqqowoho meexiha Federaale yinanni kookkinsanni keeshshinoonniti addaho. Woyyaabbino basera gaammeenna mooransano ikko baincho assootensa kaajjishshe suffanno assooti nooha taashshate harinsho heedhanno yine hexxo assinanni?
Tenne baatto aana hee’ne loonseemmore umikkihunni tii’’inke, layinkihunni la’neemmokkihu Kaaliiqi hattono sayikkihunni daganke seekkiteeti la’annonkehu. Sasunku illenni maaxamme dianfeemmo.
Millinseemmo yannara baala duuchu garinni la’’ammeemmota hedote giddo worreeti ikka hasiissannohu. Paartenke uurrinshano dagooma xawadimmatenni owaatate.
Konnirano xeenuno arrishshono qiiduno ganannansa fulte seeda dira dirante woyyitannonke yitino paarte doodhitino dagara hasiissanno owaante aatenna paartete songonnino sayinsoonni gumulo garunni loosu aana hosiisate fooliishsho nookkiha hinkonke ga’mi’ne loonseemmo.
Albaanni rosamino garinni mitte basera huninoha kayinse wole basera massine gaammannirinna woradaho huninoha zoone; zoonete hunaancho ikke afaminoha qoqqowohonna federaalete massine worranni daga roorenkanni caacceessinanni ha’nanni harinsho xa gattino. Jireenyu konne tiyyi’re giwanno.
Bakkalcho;- Sidaamu qoqqowi tantano gedensanni zonete tantanono heedhanno yineenna bejete amandine mayira keeshshiinshi?
Kalaa Abrahaam;- Zoonete tantano heedhanno gede bejete amandoonni; kayinnilla di-ikkadote.
Tini xa’mo qoqqowoho duuchu raginni ka’anni keeshshitino. Dagate hasiisannori safote latishshuwanna wiinamunni hasiisannonsareeti. Rosu minna, fayyimmate uurrinshuwa, laalchunna laalchimma lossi’rate hasattooti wiinamunni dawaro afi’ra hasiissannoti. Bejeteno ikkiro albaanni zoonete tantanonni hee’noonni deerrinni uynanni hee’noonnita ikkinnina baxxitino shallagonni uynoonni bejete dino.
Zoonete tantano kalanqirono kiirotenni shiimu manni callu gaamame woradda qineessanno tantanolla ikkitanno. Zoonete tantano kalaqanturono hala’lado daga qarra tirtannota di-ikkitanno. Haammata mannu wolqa gaammanni baseno diheedhanno.
Zoonete tantano assinikkinni keeshshinoonnihuno dagoomaho balaxisa hasiissanno hajubbara balaxo uynoonni daafiraati; afi’noonnita shiima bejete dagoomaho wiinamunni hasiissanno hajubbaraati horonsi’nanni hee’noonnihu. Ikkollana albillicho qoqqowoho zoonete tantanama digattannote.
Bakkalcho:– Kalaa Abrahaam Marshaalo paartenna motimmate albillicho dagoomaho loosate amaddino mixonna yannate hajubba lainohunni yannakki fajjite mashalaqqe aate halamoottonke daafira wodaninni galanteemmo.
Kalaa Abrahaam;- Anino lowo geeshsha asse galateemmo.
Amsaalu Felleqe
Bakalcho Badheessa 15, 2014 M.D
