Afiriku lekkate kuwaasera jawa su`ma afidhino gobba giddo Senegaale mittete. Senegaalete doobbiyi baxxinohunni saiha lemuu dirira jawaata laaltino bareedda beeddahe godo`laanonni kalqete lekkate kaase aana luphi yite woshshantanni, Fiifu gobbuwara aganu aganunkunni fultanno lekkate kaase deerri shaera babbaxitino yannara woyyaabbino soorro abbiturono, jajjabba Afiriku godo`lera kayinni coommado qeelle la”aatukkinni keeshshitino.
Mararsanno coyilla Senegaalete Teeraangu doobbiyi Aropu kiironni 2002 Kooriyunna Jaappaanete kalqete boowera kadotenni gashshitinonsata Faransaye nafa qeelte boco gumulo geeshsha maalalsitanno harinsho hadhino.
Ikkollana, kuri bareedda Afiriku boowe adhite sunqitukkinni keeshshansa kaayyo insa ledo dino yaate ka`a maa yinanni. Baxxinohunni, Teeraangu Doobbiyi 2002 M.Diro Afiriku Boowera jeefote geeshsha iillite boowe umi yannara sunqate gamba yite goofimarchu yannara Kaameeruni qeelteenna hoogge illensa hindiidotenni hayishshidhino diri qaanganniho. Hakkuy gedensaanni, Teeraangu Doobbiyi Afirikaho jawa ikkitino boowe kaaysate wodaninsa jawaho. Kuri Senegaalete woy Teeraangu Doobbiyi, bareedda ilama riqiwatenna laashshate kayinni
seeda yanna diadhinonsa yaa dandiinanni. Baxxinohunni, sa`uta boode dirrara jajjbba Aropu kilawera xiiwo kalaqa dandiitanno godo`laano laashsha dandiitinoti Senegaale, duucha woyte quqquxantanno Afiriku Boowe kaayistenna shiqqi yaate diwolqiweeltino.
2019 Afiriku Bowerano gumulote shiqqe Seenegaalete Doobbiyi woy Teeraangu gaamo Aljeeriyunni 1:0 qeelante wirro hindiididhino. Kuri Teeraangu Doobbiyi lame higge Afiriki Boowe kaaysate gumulote geeshsha hadhe boowe sunqitukkinni gatansa ilamate aana rumo noo yinanni gede assite sa`inote. Boowe kaayisa hooltannoti rumo noonkenso yite godo`laanono uminsa ammantanno gede assite sa`inote.
Teeraangu Dobbiyi alba sa`inoti Afiriku Boowe kaaysa hoogate gaabbo giddonsanni fultukki daafira, tayxeno eote agaraanchinni kaayisse eo ugaaxxanno godo`laano geeshsha beeddahetenni wo`mite gumulote geeshsha iillitino.
Ikkollana Senegaalete Doobbiyi Afiriku Boowe lamala higge kaayissino Gibitsete lekkate kaasse godo`laano ledo xaadansa alba lame gumulote geeshsha iillitino dhaggensa qaagge qeela hoongummoro hiikkineemmokka yite yaaddanno gede assinonsa. Waajjinoonirichi digatannona Sanbatu hashshano Gibitsete godo`laano baxxinohunni gargaraasine Senegaallennita eote ugaaxaano diigge sa`annokki gede assite huxxiteenna eo kiirsiisukkinni 120 xiqqeessa godo`late gadadantino.
Ferioonootu konni Afiriku Boowe godo`lera sase godo`le 90 xiqeessinni guda hoogge ledote yannanni godo`lite qeelte gumulote iillitinoti anfoonnite. Jawaata Kotidivaarenna qixxeesaancho Kaameeruunni bocu boci godo`lenninna bocu gumulote godo`lenni badate ganonni qeelte gumulote iillitinori Ferionootu, jeefote godo`leno tenne doogonni qeelleemmo yite hedde settikki yannara boowe kaaysate mixidhinota godo`lensanni la”ate dandiinaninka.
Ikkollana, lekkate kaase bashshono aggarroonnkki doogonni haaronna dhaggete wo`mitino ispoorte ikkitinohura badote gano Ferioonootaho badhe wodhiteenna kaayyo Senegaalete Teeraangu Doobbiyootira kamballi yitino.
Saadiyo Maanehu umi godo`le yannara co`icha qorichu gano so`rinohu, badote gano jeefote yannara gane, xa digatattae yee mixire eo kiirsiise Senegaale umi yannara Afiriku Boowe sunqitanno gede assino. Teeraangu Doobbiyi lame higge gumulote shiqqi yiturono hakkawoyte kaayyo insa ledo nookki daafira boowe kaaysa hoogge hindiididhurono, saayikki yannara illensa hindiiddo feyaamantino.
Maane jeefoteno heewote beeddakko godo`laancho assine dooroonni; gaamote giddo kaa`lanchi Ediwaardi Meendihu beeddakko eote agaraancho assine doorre hattono 8 eo kiirsiisinohu Kaameeruuni godo`laancho Viinsenti Abubekeriha Beeddakko eo kiirsiisaancho ikkanno gede assinoonni. Aropu kiiroonni 2002 M.Diro Teeraangu Doobbiyi gumulote iillite boowe kaameeruninni hawulukantu woyte godo`laancho ikkinlohu Aliwu Siise, Senegaali gaamo qajeelshaancho ikke sa`u dirrara gumulote iille boowe dikaaysino.
Xa kaayinni kaayyo isiwa higgeenna tenne sewoora iillino. 60 diri albaanni Gibitse boowe kaaysate iillite Itophiyu qeeleenna hoogginoti umi dhagge ikkitinoti qaangannite.
Layinkiti kayinni, 2017 M.Diro Kaameeruuni qeelteenna boowe adhate noonsa hsatto ittisantino. Tayxe Senegaalete ledo noonsa godo`lennino boowe kaaysate gooronsano ittisante sa`ino.
Abrahaam Saamueel
Bakkalcho Ammajje 3, 2014 M.D
