Hiittino ispoortete gaamo afi`ra nooseri giddo mittunna hasiissannoseri tiiu amaalaanchooti. Ispoortete godo`lasine dhukansa fushshite wo`mu wodaninni heewisamaano ikkitanno gede assate, heewote yannara balaxxe qeelate ayyaana udidhanno gede, gawajjamatenninna qeelamatenni dagganno cee`manni rahotenni fultanno gede, wirro wirro noo godo`lenni hiffattannokkitanna w.k.l assate widoonni tiiu ogeeyye qeechi jawaho.
Itophiyu gedee gobbuwara kayinni togoore tiiu ogeeyye ispoortete horoonsidhanna anfe diegenninoonni. Konni korkaatinni qeelama balaxxe ammante, adhite eanno daafira heewote aana luphiima xiiwo iillishanna la`nanni.
Konne ikkinohura, konni qarri kaimi maati? togoo qarra hiitto biddi assine tirranni? Yitanno hedo aananna wole xa`muwano lende Kotebe Meetiropoolitiyaane Yuniversitera Ispoortete rosiisaanchonna Sayikki digiresi Ispoortete tii”i aana (Ispoortete Saykoloojenni) rosinnohu Dr Habtaamu Demmellashihu ledo keeshsho assinoonni. Isi sa`u dirrrara tenne ispoortete tii”inni woy Ispoortete Saaykooloje aana babbaxitino ispoortete dagoomiwa leelle qajeelsha uyno.
Dr Habitaamu yaanno gede ikkiro, tiiu buqqeete ledo amadaminorichooti; ispoortete qole dhuku ledo xaadanno; buqqeete qixxaawora hasiissanno saayinseeti. Ispoortete shoolu qara ikkinorichi noose. Insano:- bisu dandooshshe, tekiniikenna hayyo, tiiunna saga`late amanyooteeti.
Lophitino gobbuwa gade la”ate wo`naallummoro sase heellicho mimmito labbannoha ikkanna, mittu heewisamaanchi wole qeelanno. Kuni korkaati qole tiiu aana noosi badooshsheeti.
Ispoortete dhuka lossate xibbunni 20% anga ikkanoha tiiu amadanno. Tiiunni gatamarantino buqqee qeelate jawa qeecha afidhinota Dr Habitaamu xiinxallote afi`noonni gumi ledo xaadise caakeesino. Hallanyunna gaamote ledo tii”u umisihu qeecha afi`rinota kule, konne baala lendiro gaamote gumi aana xiiwo kalaqa dandiinannita coy`ranno.
Luphiimu ispoortete baxilli noonsari, qixxaawo assitannori, ispoortete waaga baattannori mannootu noonte gede, wole widoonni kayinni hasiissannonsakki baycho leeltannori ispoortete godo`laano noota qummi assinohu Dr Habtaamu, konnirano Biraaziilete qansicha ikkinoha ispoortete godo`laancho janna Roonaldinoho Gochoha lawishsha asse xawisanno.
Isi xawishshi garinni, luphiimu ispoortete aamamooshshi noosihu kuni beeddakkote godo`laanchi, sajjuu dirisira ispoorte uurrisino. Wolootu kayinni shoollay diri geeshsha isipoorte godo`litanno. Kunino, godo`laanote noonsa tii`u dhukanna qixxaawo leellishanno. Kilawete widira dangummorono killawwa togoo qajeelshanna tiiu gatamarsha hattono tekinikenna hayyote egenno afidhuro hiitto ikkite qeela dandiitanno yaannohu tiiu hajo ikkitanno.
Lekkate Kowase Ispoorte tii”i qaaqqimmatenni kayse lophara hasiissanno yaanni rosiisaanchu xawisanno. Gaamote ispoorte ikkitinohura godo`laano babbaxxitino dhagge noonsa maatenni dagginore ikkansanni godo`lete xawira badooshshu kalaqamanna la`nanni.
Itophiyu Lekkate Kowasera xaano ikkiro la`niro tiiu woy buqqeete qixaawo noonsa yaate qarrisanno yiinohu Dr Habtaamu, lophitanno qaaqquullinni kaayse jajjabbu geeshsha tiiu amaalenna buqqeete qixxaawo assitanno gede qajeelsha uynoonnikkita leellishanno. Biheeraawete gaamora qajeelshaano calla wonsha tiro uytannokkita coy`rino. Aleenni loonsoonniri eelaanni xintu woy kaimu hoogiro soorro abba didandiinanni yiino. Badheeni babbaxxitino ddhagenna maatewiinni daggino godo`laano sumuu assate qarrisanno; Konne ikkiro lekkate kowase aana gurcho ikkitino xiiwo kalaqqanno yiino.
Itophiyu Liigete heewo illachi, boode ooso call luphi yite fultanno gede assanno daafira, lophitanni noo qaaqquulli aana loosa hooga haaruuddu godo`laano leeltannokki gede assanota huwachishe, tiiu aana calla ikkikkinni bisu dhuki aana, hattono saga`litanno sagale widoonnino kaajjado looso loosa hasiissannota qaagiissanno.
Dr Habitaamu xawishshi garinni, tenne harinsho biddi assateno qaru qaru qajeelshi aana loosa hasiissanno; deerru deerunkunni nooti lekkate kowase qajeelshaano insano tiiu qajeelsha adhitara hasiissanno. Baalanti kilawe Ispoortete sayikooloje woy tiiu ogeeyye qaxadha noonsata xawisanno.
Aliidi rosu uurrinshara Ispooretete Saayikolooje rosi gola umosi dandiino garinni uynanni gede assatenni ogeeyye laashsha dandiinannita xawisanno. Hakka geeshsha noo ogeeyyenni harancho qajeelsha aate dandiisiissanno harisnho injeesa hasiissannota kulanno.
Isi xawishshi garinni, dagate mashalaqqe iillishannori tuqu xaadooshshi ogeeyye kosyatenni hedo cu`mishiishate qajeelsha uytanno gede assate. Ispoortete la`ano bissano tenne hajo aana xiinxallo assite, gumu loosu aana hosanno gede assa noonsa yiino. Ispoortete qajeelshu gaamo ispoortete tii”i ledo xaadinse ba`re qixxeessiniro Itophiyu Lekkate Kowasera nooha tiiu anjenna foonqe beeshsha dandaate kaa`lannota Dr Habitaamu huwachishano.
Abrahaam Saamueel
Bakkalcho Arfaasa 26, 2014 M.D Hamuse
