Olu Dhaggenni Gumaamma Massagaano

Abrahaam Saamueel

Kadote gashshootinni massaggara yortanno gobbuwanni Itophiyu jifantanni daggino;kayinnilla anga uyite di egentino. Dirrate xaaddinose jifo bareedda oososenni qeeltanni daggino. Albilichono qeeltanni hadhanno. Olu dhaggenni qeelante egentinokkiti Itophiyu gobba, mittimmaseranna wolambinatisera dubbohonna godaho heedhe hashsha barra yitukkinni ubbanni ka`anni olantannori bareedda ooso noose. Itophiyu mundeetenna miqichunni kaajjite uurritino gobba ikkitinota dhaggete borreessaano huwachishshanno. Dhaggetenni waajineenna kolidda daga baalate wolambinatu lawishsha ikkitino.

Bareedda olanto miqichinninna mundeenni kaajjite uurritinoti callicho gobba Itophiya ikkitinota kalqe farcidhino. Mundeetenni borreessinoonni dhaggeno noose. Itophiyu dhaggenni su`mise gotti yee woshshammannota Adiwu dhagge calla kaayinsummoro Abbaa Daanye Miniliiki farashshosi koodhe gaadino; gaadisiisino; olamino olano massagino; olantote gede dubbohonna godaho goxe galino; goo`rino; hudi`rino. Minisi ama galtesi Birhaani Ze Itophiya Iteege Xaayitu Immiyye Miniliiki geegiissite, ani mootimmate mine`ya feceleeqeemmana ki`ne olamme diytino. Gobba roorannohu mitturi dino yite iseno farashsho koodhite, gaadaasine harunsidhe olammanni raga badde gaaddino; gaadiissino; qeelte higgino.

‹‹Gobba`ya manna, konni albaanni koffi assoommaheha dilawinoe; atino xaa geeshsha koffi diassoottoe; dhuku noohehu dhukikkinni kaa`lie. Dhuku noohekkihu beettikkira, galtekkira, amma`nokki garinni huuccattotenni irkisinke. Gaadu Birra aganiraati; Shawu manni Birra agani geeshsha Worrehillu geeshsha sae agaroe. Konni ka`a rewo baalunkutena diyaadeemma; Maganu saalsiise diegenninoe; konni ka`anno disaalsiisannoe” yite gaado lallabbe olu massagaancho ikkite gaaddino. Olante olansiisino; qeelletenni higgino. Tuni Aduwu qeelle Itophiyaho jawiidi sewooti.

Miniliiki massagino olinni kolishsho dagara lawishsha ikkinohu Adiwu qeelle afantinohura waajjuullu masse qece yiteenna koliddu wolambinatunni fultino. Konne harunse kalqete deerrinni wolambinatu wo`mino. Atse Miniliiki yannara jeeefo afidhinokki oluni afi`noonni sewoo Atse Haayle Sillaase yannarano jawa sewooti. Atse Haayle Sillaase dirisira Abbaa Xaqili koodhe olaho gaadino. Olame olansiisino. Tenne gobba massagu massagaano qoleno olu massagaano hattono albi Itophiyu mootoolle Itophiyu daafira biiloonyensa habbino. Mootimmate mininninna shaetenni fulte woy dirrite olu xawi olamaasine ikkitino. Diinu dayno dogosi higanno gede assite Itophiya waajjine ayirrinseenna heedhanno gede assitino.

mootoolla hajajo aatenni, konne loosse, konne loossinoonte yaatenni sa`e togo assammoraatina daga`ya ane harunse”e yitanni gaado lallabbino. Iltinosi ama gobbara woyyo e`anno; e`ino qaaleno gumultanno. Dagano hee`noommo yite harunsitanno. Ikkinohura, dirrate Itophiya gashshitino nugussa daga amadde gaaddino; gaadisiissino. Itophiyu techo iillino deerra iillanno gede assitino. Xa noo ilamara Itophiyaho noosi ayirrinyenna bareende saayissino.

Techono ikko Itophiyu otootto shaqqadote “Ninke hee`neenna Itophiyu di diigammano” yitannori kiirotenni haammata ooso Cancishaano THNG gaamo soqqamaasinesi ledo madaartara ka`ino. Gaamo biiloonyu yannara assitino barshinna hilu ikka hoogeenna daga hawulukke tugguta Itophiyu aana ola lallabbino. Ameerikunna Galchimi wolquwa sokka adhite Itophiyanna Itophiyu qansoota mundiishshitanni leeltanno.

Adiwu qeelle roorenka kullannihu Itophiyu daga baala qaccetenni qaccete geeshsha gamba assinoho. Kolidda dagara kalqete deerinni lawishsha ikkinoho. Gobba qassure saalsiise diina shakki asse qeellete caabbicho xawisinoho. Techono, albi olu dhagge sewoonni eemaramanna rosa dandiitinokkiri Itophiya hunate ka`ino. Ikkollanna, mundeetenna miqichunni abbinonni gobba wolambinatise daafira haariimo affinokki gobba, techono diinase qeelte saalaho tugge buudase gotti assitannori jawaata ooso noosehura co`o didiigantanno.

Adiwu bareedi Atse Miniliiki gede, Itophiyu ayirrinyira qooqqesi fulta geeshsha olaminoha Tewoodiroosi, Ziyaadibareeni ola raafo ganate olu xawi geeshsha gaade Itophiya keere fushshino Koloneeli Mangistu Hayle Maryaamihu gede; techono Itophiyu olu xawira ha`re albaanni uurrannohu bareedu massagaanchi noose. Massagaanchonsa macciishshitannori bareedda daganna olanto no.

Itophiyu, xaaddinose jifo fulate gawajjaano buluushshate, balaxe albaanni sa”annoha duudhe hasidhanno yanna tennera, Itophiyunna Itophiyu daga massagaanchi IFDR Xaphoomu Ministirichinna Olu Wolqa Xaphoomu hajajaanchi Dr Abiy Ahimedihu. Albi mootichi gede olu xawira gaadeemmo, hako basete xaando yee mundeetenna miqichunni borreessinoonni dhagge wirro borreessiisara gaadino. “Itophiyu dhagge giddo biifino haruma worate hasi`rannohu baalisi harunsoe” yaanni woshshatto assino. Olanto ittinore ite, agginore agenna goxxinowa dubbohonna boonoho goxe gobbanke keere fushshara duduwunni ikkikkinni basete leelle qeelle lallawara murci`re kaino.

Konnira, kuni gobboomu woshshatto ikkino lallawi gobbate wolambinate ayirrisiisate widoonni qoleno keere bowirsitanno woshshatto ikkitino daafira jajjabbu manninna haammata Itophiyu daga mittimmate ikkite Dr Abiy hoode Itophiyu diina ikkinoha Cancishaancho HWHT madaarate murcidhino. Woshshattoteno dawaro qoltanni noo. Dhuku noosihu dhukisinni, jiro noosihu jirosinni suuqatenna qodho shiqishatenni wonqo ikke leellishino.

Itophiyu tenne yannara xaadinose oli gobba albillicho sufisatenna sufisa hoogate, hee`ranna hee`ra hoogate gumullanniha ikkinohura baalisi Itophiyu qansichi wolambinatu olira karsame mundeetenna miqichunni kaajjite keeshshitino gobbara hasiissannosiha waaga baate oososi oosora ragisiisara Xaphoomu Ministirichi luphiima kakkaooshshe kalaqino.

Xaphoomu Ministirichi Abiyi, Itophiya albilicho sufisate lubbote kakkalo asse gatisate murci`rinota addi addi yannara noo battalara assanno hasaawinni xawisinoti anfoonnita ikkitanna, olu xawira gaade ola massagate gumulino gumulo olantote tiia kakkaasino. Olantote daga baala kakkaayisinoha ikkino. Techono albi annuwinkenna gobba massagguri gede “Itophiya gobba`ya kissinniro goowa`ya gorrinoe” yiinohu Xaphoomu Ministirichi Dr. Abiy faale harunsite gaadu woshshatto adhite olu xawira isi ledo leelte ola massagganni afantanno. Olu xawirano gumaamo looso loosanni soorro abbanni afamanno, Dr Abiy Ahimedihu.

Techo xaadinonke oli giddose heedhe diina ikkitino HWHTna Shene hattono koliddu manni diina ikkitinori Galchimi wolquwa ledo ikkite sharro hadhootto noota assitinoha ikkirono, coommado guma la”atenni hoolannonke coy dino.

Cancishaanchu THNG gaamo saiha 27 diro noosi biiloonyinni dirre ani hasi’rummo garinni massageemmokki gobba huneemmo yee ola fanino. Itophiya yaannoha su`ma mannu giddonni sholoolle hoolannokkita afinohu, Itophiya diigate diime e`neemmo yite boo`nite coydhu. Gaamo loossino sharrenni sakaalante dirritinoha ikkirono, xaano mullichu gumi nookki cancinni yarashsho saa gede ka`ara wo`naalanni no.

Loonse afi`rate, ille sunqirate, donde qeelate kalqete xawira baandira gotti assine sutate dandiinannihu gobba heedhurooti yitinnori jajjabunna afantinori Kumu roorrichi Atileeti Hayile G/Silaasehunna Atileeti Fayyisi Leellisihu xaphoomu Ministirichi woshshatto adhite gaadate sumuu yitinori giddo insa umireeti. Insa harunsite haammata daga Itophiyaho xaaddinose jifo mittimmate cigilenni qeelate gaada gadado ikkitinota huwattino.

Tini yanna wirro Aduwu qelle lallanbanni yannanna Itophiya gatisate ikkino daafira, daga harunse”e yaanno gedee massagaancho afidhino daafira kaayyataammaho. Cancishaano HWHT gaamo Itophiya diigate hanaffinoha hunote looso galchate IFDR xaphoomu MInistirichi Dr Abiy Ahimedihu olu basera leellino. Olu Itophiyu callunniha ikkinokkita huwattinori Afiriku gobbuwa, “Itophiyu Afiriku ola olantanni no” yite halaale xawissanni ledo nootano leellishanni no.

Tene lamalara Ikkinonke (No more) yitannotenni Itophiyunna Afiriku buudi diyaasporooti Ameerikkanna Wolotta Galchimi gobbuwa hi`ra eansa giwatenni kalqete deerrinni dira harissino. Tinino Itophiyaho jawa sewooti. Jeefoteno Xaphoomu ministirichi Dr Abiy Ahimedihu coy`rinonte gede, “Yanna gobbate kakkalamme massagate hasiissannote” yee, kakkalamate qixxaawino massagaancho harunsine mittu mittunku Itophiya gatisate qeechanke fullo. Gobba gatisa daga rewotenninna darantannore gatisa ikkinohura tenne ilamanni konne aga`ranni. Konneno sewootenni gumullo.

Sa’u lamala giddo macciishshantino qeellete odoo sewote sewooti. Dr Abiyi Ola massaga hanafinkunni, kombolchu quchumi juntunni wolaphino. Affaarete kaasagitta,cifrunna wolootta juntu angara keeshshitino quchumma juntunni wolapha Itophiyaho sewote sewooti;qeellete qeelleeti. Dr. Abiyi Ola massagasinni mitte lamala giddo afi’noonni qeelle Itophiyu olunni waajjinanni gobba ikkase buuxisanno.

Qeelle Itophiyaho Ikkito.

Bakkalcho Bocaasa 23/ 2014

Recommended For You