Qiddist Gezaheny
Itophiyu ayirrinyese siyatisiissukkinni heedhinohu annuwinke baattino luphiimu waaginniiti. Wuqyanoose tayisse; danna sa’e wolambinatese xiibbara heddino diinna qafadde qeelle baraadhinohu oosose qinaabbino cigilenniiti. Konninnino kullanni hee’nanni worbimma; qansootisera calla ikkikkinni wo’mante kolidda dagara gattanno dhagge loossino.
Techo Itophiyu hexxotenna jifote giddo afantanno. Hexxose 27 diro sirchu babbadooshshinna gibbote woshshaado giddo usurante keeshshitino daga dagatenna dagoomu mittimmansa agadhite qaaffanno gede dandiissannota haaro dhaggete fooliishsho hanafaseeti. Dhaggesenni umi yannara ammanaminohanna dimokraasete doorsha harisse haaro mootimma safidhino. Hexxo uytanno hanafono leellishshino.
Wole widoonni dagate horo aleenni uminsa horo; mittimmatenni aleenni babbadooshshenna gosoomimmatenni wo’mitinori godowisenni fultino oosose waajjishiishate wo’naaltanni afantanno. HWHT Hiikkunni Itophiyu qansichi gede godowisenni fulte unuunase qante lophitinore ikkansanni oososeeti yino ikkinnina assootinsa buutete. Buute qalantanno woyte amansa godowa darte fultanno; amansa shite insa heedhanno. Finqilootu HWHT ikkitono tennenni baxxitinota di ikkitino.
Kuri horo dimbissinonsa gaamo caakko leellishinohu soorrote xawaabbi fojonsa xawo fushshannota affuti; mooransa maaxanno tunsicho abbate ola fante Itophiya qassanni afantanno. Konne calla di agurtino; biilloonyu yannansara soqqamaano ikkite owaattanni keeshshitino gobbaydi wolqa ledo halante loosatenni keerese danote aana tuggino.
Tenne sase dirra giddo gobba giddo cancishaanonni Awuroppu gobbuwa halamaanonsa geeshsha Itophiya diigate loossinokki loosi dino. Baxxinohunni Dimokraasete, Keerunna Farcote lawishshaati ani yaanno Ameeriki; Hiddaasete kofattonna qooxeessaho umisenna wolootu horo agarsiisate loossanni noo sharre dadillissannotenna saalfachishshannote.
Ameeriku Dimokraasetenna manni himmate qoosso xawaqaati ani yaanni ayeeno aleenni huurosi gotti asse macciishshiishanno. Kaa’looshshunni, Dimokraasetenna mannihimmate qoosso su’minni e’ino gobbuwa baalantera qara qarru kaima ikkanni akkimale mitiimmara reqecci assanni keeshshino.
Muli yanna kawa Itophiyu hajo amaddino uurrinshano konni seerise qara xawishshaati. Ameeriku Itophiyu giddo noo halaale la’inokkihunna macciishshinokkihu gede ikkino. Itophiyu umisi hajo umisinni tidhannokki gede giddoydi hajo aana mereero eatenni macciishshamasi horonsi’re xiiwo kalaqate wo’naalanni afamanno. Konne calla ikkikkinni; kalqoomu uurrinshuwa gattukkinni konni assootisi gumulsaano ikkitanno gede assanno.
Konne halaale garunni la’’ate mite mite xa’mubba kaysa hasiissanno. Ameeriku mootimmano ikkito halantino mangustuwa uurrinsha Itophiyu giddo kalaqantino cancishaano iillishshanno mannoomittete xiiwonna jaddora maccansa aa hasidhinokkihu mayraati?, Wolambinatise agaramino gobbara anga wodhitanni mootimmate aana xiiwo iillishshannohu mayraati?; Tigrayete qoqqowira darantinoriranna gawajjantino qansootira huluullantino gede Amaaru, Affaarete, Oromiyaho, Somaalete, Benishangulinna woloota qoqqowubbara jifo iillitinonsa qansootinkera huluullama dandiitinokkihu mayraati?; CNN, BBCnna Aljeziira labbinori kalqoomu Miidiyubba cancishaano gaamo keeraano qansooti aana iillishshanno jifonna mannoomittete miico xawo fushsha hasidhinokkihu mayraati?; cancishaanote huuro ikka hasidhinokkihu mayraati?; lophitinori Awwuroppu gobbuwa daga doodhitinotanna baxxino mootimma qotira uurra hasidhinokkihu mayraati?
Ameerika, Alshebaabinna Bokoharaami labbinore cancishaanote yite badduri Itophiyu giddo kalaqantinore HWHT giwaano gaamonna Shene Cancishaanote yaa mayra gibbino?; Ameeriku cancishaanote yino gaamo mannu ooso aana iillishshino jifo geeshshita cancishaano Tihineginna Shene gaamo iillishshukkinni gatteennaati?; dee’ni. Konnira Galikoma, Maykadru, Cina, Agamsa, Qoobbo goofo calla kaysa ikkitanno. Shene Wollaggu Zooonera keeraanote aana iillishanno goofo tenne bisooti.
Cancishaano HWHT xaano keeraanote aana jifonna miico iillishshanni afantanno; jifo mannunni sa’e saadatenna laalchunniwa reekkantino. YUNESKOte borreessantino donna diiggino; amma’note uurrinshuwa gawajjitino; lophitino gobbuwa tenne baala jaddo iillishshanno gaamo ledo halama mayra hasidhu?
Noo halaali xawoho. Techo Itophiyunna dagase hexxo fafisse la’anni no. Tenne xeertisse la’anno hexxonsa angansara eessi’rate luphi yino baqqeenyi aana afantanno. kuni baqqeenyi batinyoota masisino. Koliddu dagara haaro hexxote caabbicho kalaqannota hexxo assinanni hee’noonni.
Kuni dhaggete halaali masisinonsa wolquwa giddoydi diinnanke ledo qinaawatenni gobba diigate geeshsha iillishanno seera loossanni afantanno. gobbate wolqaweelo mootimma wodhite hasidhinore assate millissanni afantanno.
Wo’manti dagano gobba diigate geeshsha iillino seera diigate anga amadante diinna qeelate; Itophiyu wolambinate ayirrisiisate qaru gaadi aana afantanno. kuni gaadi mootimmate agurranniha ikkikkinni wo’mante dagata wo’munku handaari beeqqo xa’mannoho. Tenne mitiinsitanno yanna giddo mittu mittunku qansichi gobbate latishshunna keeru hajo aana uminsa kaa’lo assanno gede hasi’nanni. Baxxinohunni wolambinatinsa hajora wo’manti daganke hoo yite ka’’a hasiissannonsa.
Cancishaano gaamo Affaarenna Amaaru qoqqowubba e’u yannanni kayisse mannu ooso aana iillitanno yine hendannikki jifo loossanni keeshshitino. Xaano konne assoote kaajjishshe suffino. Mitto widoonni federaalete mootimma ola fantino’’e yitanni iille’’e yaatenni kalqe awaawurtanno; bashshono ikkiro seeru biso ikkitinori Ameerikunna kalqoomu miidiyubbano tennenni qolte macciishshiishshanno. Wole widoonni Arat Kiilo amadate barubba calla gattinonsata dudubbanni irkisaanonsara hexxo uytanno.
Cancishaano HWHT gaamo soorramanno dana afidhinoreeti. Keeraanote aana jifo loossanni; Saada shitanni, amma’note uurrinshuwa gawajjitanni, mulqitanni uminsanni qolte miicamaano ikkite shiqqanno. Hasidhuro gobba diiggannota, Itophiya billaallissannota, xawo fulte qeenfattanno; Baankete, Teelete, Wayi owaante uynanni uurrinshuwa gawajjitanni mootimma xa’mamaancho assitanno. Wole yannara kayinni keeru hasi’raancho ikkite shiqatenni kalqe cimimma xa’midhanni raartanno.
Gaamo keeraano qansooti aana anfe genninoonnikki jifo iillishshanna gobba giddo miidiyubba gobbaanni cuqqi yitanno miidiyubba diheedhanno. Insa raare macciishshiishshuro kayinni ledonsa raarannokkihu dino. Tini kaphunni godowante kaphunni lophitinno gaamo 27 dirrara Itophiyu daga balalsitanni keeshshitino hayyo xa kalqe balalsate horonsidhanni afantanno. kalqe noo halaale huwatta geeshsha horonsidhannoha ikkara dandaanno. Halaalunna hashshu galanni xawanno daafira; kalqe tenne gaamo teeda affanno yanna xeerto di ikkitino.
Xaphoomunni mitto ikkine diinnanke qafandeemmo yanna xaati. Gobbanke wolambinate agarsiisatenni heeranke woowe buuxisa hasiissannonke. Daganke billaallissara; gobbanke diiggara sharrantannore uurrisa dandiineemmohu mitto ikkine sharramatenniiti. Giddonna gobbaydi diinnanke heddinori wo’mannonsakki gede assineemmohu mitto ikkine uurrinummorooti.
La’noommota xawaabbu caakko hunte saino tunsicho abbitankera wo’naaltanni noo cancishaanora kaayyo uynoonkensa. Mittimmatenni uurrine gobbanke gatinso; qeellenke ollohinso; latishshanke buuxisiinso. Itophiyu woshshidhanni noona cigilenkenna egennonke mittoonsine uurrinose.
Bakkalcho Birra 18 / 2014
