Tittiro
Gobbate gede dikkote waaga ga’labbisate, babbaxxino laalcho taalino waaginni shiqishatenni qansootu heeshsho irkisate sokko amadisiinse uurrinsoonni uurrinshuwa mereerinni mittimmate loosi maamarra qarunni kullannireeti. Maamarra islanchimmansa buuxantinore gibrinnunna Indurtirete laalchuwa batinyunninna taalino waaginni dagate shiqishatenni dikko ga’labbissanno yine hexxo tungoonnireeti.
Ejense dikko ga’labbisatenni owaatate sokko amadde loossanni nooha ikkirono gobbate mannu loosino waagu lexxo harunsite kalaqantinoti heeshshote oolto barru barrunkunni qansootu heeshsho aana luphiima xiiwo kalaqqanni afantannoti addaho. Ikkeennano tini maamarra laashshannotenna geexaanote mereero uurrite waagu lexxo kalaqantanno gede assitanno hekko heedhurono dandaaminsa bikkinni babbaxxitino yannara laalchonsa dikkote waaginni ajishshe shiqishatenni dagate heeshsho irkisate wo’naaltanni afantannota addi addi bu’’enni fultanno mashalaqqe buuxissanno.
Konninni harunsine Sidaamu qoqqowira nooha mittimmate loosi ejense dikko ga’labbisatenna dagooma taalino waaginni owaatate assitanni noo millimmonna amadintino hajo lainohunni qoqqowu mittimmate loosi latishshi ejense waacotenna laalchu dikko mittoo’ma handaari ogeessa kalaa Gennene Liulseggediha hasaawinsoommo.
Qoqqowoho xaphooma womaashshu dhukinni 2.6 biliyoone ale iillitinori 2197 qara mittimmate loosi maamarranna 9 Yuniyeenna heeransa kulannohu kalaa Gennene; qarunnino gidu laalchinni, gati muronna gummate laalonni, saadate laalchinni, angate ogimmanni, gibrinnunniha
ikkinokki laalchinna laayyote latishshinni bobbakkinore ikkansa egensiisino.
Mittimmate loosi maamarra baalanka hanqafino garinni laashshaanono ikko geexaano mereersino garinni owaattanni afantanno yaannohu sooreessu; maamarra yuniyeenete deerrinni tantanante laalcho gobbayidi dikko geeshsha shiqishshanni afantannota xawisino.
Ejense xaa yannara qarunni gobba giddo dikkonni gidu, gati muronna gummate laalo, saadate laalchi, qineessinoonni laalchi, waacote shiqishonna tuqishshi aana loossanno. Hattono yannaasincho dikkirate hayyo kalaqqe laalchu gobbayidi dikkora iillanno gede assitanni afantannota qummeessino.
Konni garinni maamarra qooxeessu dikko waaga ga’labbisate aana luphiima qeecha fultanni afantanno yinohu kalaa Gennene; qoqqowoho zoonnate, woraddatenna olluubbate geeshsha dikkote waaga ga’labbisate 65 ale ikkitannore lamalate jeefo dikko uurrisatenni daga gibirnnu laalcho taalu waaginni dikkidhanno gede assinoonni. Ledoteno Hawaasi quchumira 34 doogimaru suuqqanna 24 dukkana kaasiinse loosidhe galtinori laalchonsa dikko fushshite daddalaanote waaginni ajishshe hiratenni waaga ga’labbissanno gede assinoonnita ogeessu qixxaawote goli ledo assino hasaawinni egensiisino.
Konninnino mittimmate loosi maamarra daddalaanote waaginni 2 birrinni kayise 2400 birri geeshsha badooshshu noo garinni gidunni kayisse saadate laalchi, gati muronna gummate laalo geeshsha ajishshe hiratenni dagooma irkissanni afantannota kule; qoqqowunni sa’e Addis Ababaho Lemmi Kura sinu quchumira base adhine lamalate jeefora dagooma konni garinni owaattanni afantannota buuxisino.
Konni alba qoqqowoho lee hinge daddalunna reqeccote baazaare harinsoonnitanna xaa yannarano Hawaasi quchumira harinsanni hee’oonnita qummeessinohu kalaa Gennene; baazaare harinsannihu qaru illachino baxxinohunni gobboomu deerrinni ayirrinsanni jajjabba ayyaanna yannaranna luphiima waagu lexxo kalaqantanno woyte mittimmate loosi maamarra laashshaano dagawinni laalcho gamba assite taalu waaginni geexaanote shiqishatenni dikko ga’labbissanno; hattono laalchonna uyitanno owaante lainohunni meessaneetonsa dagate egensiissannota egensiisino. Xaa yannara harinsanni hee’noonni baazaare illachino konne ikkinota xawisino.
Konni gobbaanni gobbate gede hanandoonni ‘Itophiyu laashshona’ amuraati ledo amadisiise kayisanni; mittimmate loosi maamarra waaco shiqishatenni luphiima qeecha fultanni afantannota kulanno. Kunino ogimmate owaante uyitanno uurrinshuwa mittimmate loosi maamarra tantanatenni ikkadda assite qolte tantanatenni halashshatenninna harunsatenni hattono hobbaatensa agarsiisatenni gobbayidinni e’’anno harishsha, irshu uduunne, bushshu harishshanna woyyaawino sircho shiqishshanni afantanno.
Konni gobbaanni Sidaamu qoqqowi giddo Baarzaafetenna babbaxxino korkaatinni lattinokki qooxeessubba latisatenni wole laalcho latisa hananfoonni. Ledoteno 6 ikkitanno kubbaaniyuwa gibrinnu laalcho qineessinanni paarke e’ino. Kuri kubbaaniyuwa Abukaado horonsidhe gobba giddo sagalete zayite laashshite yanna yannatenni gobbayidi dikkora sokkanno gede assinoonni akati noota kalaa Gennene lawishshu gede kayisino.
Mittimmate loosi maamara baxxannoha assanno coyi; laalcho gobbara sonke afi’nanniti gobbayidi soorro kisantukkinni gobbate giddora e’annota ogeessu huwachishinno.
Ejense aantete qoqqowoho lamalate dikkonna doogimaru suuqqa konni aleenni halashshatenna industirete laalcho wole qarqartonni abbite dikko shiqishate mixo amadde loossanni afantannota kalaa Gennene xawisino.
Hawaasi quchumira harinsanni hee’noonniti daddalunna reeqeccote baazaare dikkote waagi ga’labbi yaa geeshsha uurrinshunni suffannota ikkase lede xawisino.
Qiddist Gezzaheny
Bakkalcho Onkoleessa 14, 2017M.D
