Tittiro
Gobbate deerrinni tiraafiikete dano babbaxxitino qooxeessubbara kalaqantanni batinyu qansooti lubbo xoqoltanni noota barru barrunni macciishshinanninna la`nanni hee`noommo.
Dano iilliteennansa lubbo gatte kayinni bisonsa gawajjante shettotenni heedhanno manni kiirono bacate. Baxxinohunni, gobbanke Itophiyaho kaameelu kiiro aja ikkiturono dano iillishatenna mannu lubbo xoqolate widoonni kayinni albisa ikkite afantanno.
Tenne dano korkaatta batinye yanna lawashshi assine agurrannire ikkiturono ikkito kayinni galagalle mayira yine xa`ma hasiissannota caakkeessitanno.
Batinye yanna kalaqantanno danora kaimu gede adhinanniri oofaanote yinanna macciishshineemmohura xa`mubbanke dawarantinohu gede kiiratenni hajo facci assine agurreemmoha ikkirono akatu oofaanote qarrinni aleenni wolootta korkaattano no yine xa`mineemmo gede assitannote. Baxxinohunni, kaameellannita tekiniikete ikkadimma buuxa hasiissanno.
Itophiyu tiraafiikete dano hajo bidhachishanno deerri aana no. Hajo ka`anno woyteno huutaambeemmo; korkaatuno, dano mannunna jajju aana iillishshanno gawajjo shota dikkitino.
Ledotennino tiraafiikete dano mamooteno ayee aanano xaaddara dandiitannota ikkase umisenni fooliishsho ho`litannote. Konne qarra gatisate qole mittu mittunku hallanyi hattono yawo uyinoonninsa bissa baalanti yinanni deerrinni tiraafiikete danora korkaatta ikkitinore dandaami bikkinni gatisate sharro assa hasiissanno.
Doogote hobbaati inshuraanse owaante “meyaati dandiitanno” yaanno adawarshinni doogote hobbaatinna dano gargadhate hajo lainohunni qajeelsha uyitinoha ikkanna; Federaalete loosu minna, meentunna dagoomittete hajubba loosu gumlsiisaano, quchumu otobise ooffanno meenti, Federaalete poolisenna gargarooshshu olanto kaameella ooffanno meenti beeqqitino.
Tenne hajo lainohunni doogote hobbaati inshuraanse owaante qaru loosu gumulsiisaanchi kalaa Jemaal Abbaasi xawisanni; tiraafiikete dano gobbate deerrinni luphiima miinjitte gawajjo iillishshanni, mannu lubbo ba`anno gede assitanni afantannota egensiisino. Diru tuqano 3000–4000 manni tenne danonni lubbamanno; miliyoonetenni kiirranni jajji ba“annota huwachishino.
Buximate giddonni fulate sharrantanni afantanno gobbara tiraafiikete dano abbitanno xiiwo shota dikkitino yiinohu qaru loosu gumulsiisaanchi; mannu hodhishshu qarrira reqeccaawannota, bacu qaaqquulli maatiweello gatinota, batinye maate wodani hiiqqaminota, mitteege calla xiqqeessuwatenni 20– 40 ali manni geeshsha hoongoommo hedeweelcho baasa higge kalaqantinota coyi`rino.
Sa`u sase dirrara 100 kume meddi yitanno gongo`mishamaano diru dirunni lexxitanni doogote widira e`anno assatenni shiimu deerrinni dano ajishate wo`laalsha assa dandiinoonnita xawise; tayxe honse aganna ripoorte leellishshanno garinni kayinni tiraafiikete dano barru barrunkunni lexxate malaati leellanni nootanna konni sasu agani giddo kaajjine loosa hoongiro xa hee’noommo akati dancha ikkinokkita buuxisino.
Ikkinohura, konne qarra tirate meyaa oofaano ledo mitteenni qinaawatenni loosa hasiissannota coyi`re; meyaa oofaano qorophotenni oofate rosichi hattono yawote macciishshamme noonsare ikkansanni seeda dirrara dano iillishshukkinni oofate dhuki noonsare ikkansa xawisino.
Mootimmate kaameella garunni massagate ragaannino foonqe no yiinohu kalaa Jemaali; oofaanonniti ooofate fajjo gobbaanni noo hajubba aana gari illacha tunge loosa yanna uyinanni hajo ikkitinokkita, kaameelu bobbaaso yannara gongo`mishamaanonnita tekiniikete ikkadimma seekkine buuxa hasiissannota kaysino.
Baxxinohunni, tiraafiikete dano meentunna qaaqquullu aana iillishshanno xiiwo luphiima ikkitinota xawisinohu qaru loosu gumulsiisaanchi; tenne dano ajishatenna gatisate illachunni la”anna loosa agartannota qummeessino.
Tiraafiikete dano hedeweelcho ikkasennino aleenni wodana hiiqqitannota, maate billaallissannotanna jajju aana gawajjo iillishshannota ikkasenni hajo la’annonsa bissanna meyaa ofaano tenne dano tiro noose doogonni ajishatenna gatisate illachunni loosa hasiissannota buuxisino.
Biirote layinki loosu gumulsiisaanchi kalaa Muhammed Hasen isi widoonni; kalqoomu deerrinni tiraafiikete dano mashalaqqe leellishshanno garinni reyoote bikki 1.1 ikkinota xawisino. Danotenni miliyoonetenni kiirranni daga gawajjantannota hattono jajju aana iillitanno goofo luphiima ikkitinota egensiisino.
Tiraafiikete dano lubbo huntannota, maate billaallissannota, gobbate gedeno miinja gawajjitannota ikkasenni illacha aa hasiissannota qummeessino.
Abbebech Maatewoos
Bakkalcho Onkoleessa 7, 2017 M.D
