Laalaantetenni agarranna keeshshinohu 2024 kalqate albisa atileetooti baraarshi qamuraate techo shoole ha’rinsi woyte lamu Itophiyu beeddahe atileetooti babbaxxitino handaarranni qeelaano ikkitino. Lamu Itophiyu atileetooti istaadoomete gobbaanni hattono albisa hexxaanchimma atileetooti handaarinni qeelaano ikkatenni baaliiqqino. Xaphoomunni lee handaarranni ha’rinsanni baraarshinni sase qeelaanno atileetooti Afrikunnire ikkansano tayxe baraarsha baxxinoha assitinosi.
Atileetiksete ispoortenni baxxinohunni seedu xeertinyi heewubbanni gumaame ikkitinoti Itophiyu barete atileetootase doorsiissunkunni dirra kiirantinoha ikkirono goofate aana noohu 2024 heewote dirinni kayinni lamu atileetootise qeelaano ikkitino.
3 kumi meetire gufichote heewisamaancho wedellitte atileetitte Siimbo Alemaayyehu hexxaanchimmate atileetooti handaarinni qeelaancho ikkitanna, oliimpikete maaratoone culqu meedaaliy qeelaancho atileetichi Taammiraati Tola istaadoomete gobbaanni assinanni heewubbanni dirunniha albisa atileeticha ikkino.
Agannate albaanni Ferensayete qixxeessaanchimmanni ha’rinsoonni Paarisi Oliimpike 200 meetire culqu hattono 400 meetirenni kayinni birru meedaaliyoota wodhatenni ispoortete maate diniqisiisinohu Botisiwaanu atileetichi Leetisiille Tiibogo Memi (Tiraakete) heewubba handaarinni diroha albisa atileetichaati yaamamino.
Paarisete Oliimpikera maaratoonete culqa hattono 5 kuminna 10 kumi meetirranni camote meedaaliyoota borreessiissinoti ilamatenni Itophiyunniti Nezerlaandete atileetitte Siifaani Hasenino istaadoomete gobbaanni assinoonni heewubbanni albisa meya atileetitte ikkatenni doorantino.
Kalqete atileetikse sa’u dirrara baalante heewubba daninni mittunna hossichu baraarshu dani noseha ikkanna, muli dirra kawa baraarshu handaarrase heewubbate akati garinni halashshatenni dirunnire albisa atileetoota baraarsitanni leellitanno.
Kuri gidonnino mitto ikkinohu hexxaanchimmate atileetooti doorshi Awuropu kiiro garinni 2005 kayse baraarshu qamuraatira karsamino. Konninnino Awuropu kiironni 2019 atileeti Selemooni Baaregga qeelaancho ikkatenni umikki Itophiyu atileetichaati. Dirrate gedensoonnino tenneetinku ha’rinsoonni baraarshinni atileeti Siimbo Alemaayyehu hexxaancho atileetitte yaamamatenni baraarsha adhitino.
Heewote dirinni dirinsa wedellichimma garinni baaliiqa dandoo leellishshino atileetooti doorantanno konni handaarinni; Siimbo qeelaancho ikkitara dandiitinohu baxxinohunni Paarisete Oliimpikera leellishshino dandoonniiti. 19 diriti 3 kumi meetire asunchote atileete Paarisete 5ki deerra amadatenni jeefinoha ikkirono; barrubbate gedensoonni kalqete 20 diri woriidi shaampiyoona kayinni heewonnita ayirrado yanna borreessiisatenni culqu meedaaliya borreessiisase qaangannite.
Paarisete Oliimpikera Itophiyu maaratoonete gaamonni riqiwaanchimmatenni karsame noohu Taammiraati Tola goofimarchu yannara afi’rinota heewisamate kaayyo ho’ronsire hendikkinni qeellennoha ikkasi dihambannite. Worbu atileetichi Taammiraati Toli oliimpikennita ayirrado yanna woyyeessatennino maaratoone qeelle 24 diri gedensoonni Itophiyunniwa qolinoti baaliiqisiissanno dandoosi istaadoomete gobbaanni assinoonni heewubbanni dirunniha albisa atileeticha ikkanno gede assitinosi.
2022 Yujiini kalqete chaampiyooni maaratoone qeelaanchi atileetichu Taammiraati harunsino dirinni Niwuyorkete maaratoone qeelletenni jeefisasi qaangannite. Goofanni noohu heewote dirinni Lendenete maaratoone jeefisa hoogirono oliimpikete kayinni baaliiqa hixamanyesi leellishatenni qeelaancho ikkasi diroho albisa atileeticha ikkate ayirrinye abbitasira dandiitino.
Awuropu kiiro garinni 1988 kayse ha’risama hanafinoha konne baraarsha lee hige qeelatenni albisa ikkino atileetichi Jamaykunnihu haranchu xeertinyi dodaanchi Yuseeni Boltiiti. Morokonnihu mereerimu xeertinyi atileetichi Hiishami Eeli Giruzhi nna Ruusiyunniti Mirkuzi Zelay Yilena Isinbayova kayinni sase sase higge baraarsha adhatenni aantaanote. Worbu atileetichi Qeneniissa Beqqele hoode hoodete lame hige (Awuropu kiiro garinni 2004 nna 2005) qeelaancho ikkatenni callicho Itophiyu atileeticha ikkanna; Shaaleqa Hayile Gebresillaase kayinni Awuropu kiironni 1998 konni ayirrinyi ha’nura ikka dandiino. Seennu widoonnino atileetitte Mesereti Deffaari, Genzebe Dibaaba nna Almaazi Ayyaana diroho albisa atileete yaamamatenni doorantino Itophiyu atileetootaati.
Demmellaash Demmeqe
Bakkalcho Bocaasa 26, 2017 M.D
