Abrahaam Saamueel
Tookiyo 2020 Olompiike Kooviidi -19 fayya taraawo yaaddonni 16 agani geeshsha keeshshite boode yaanna giddo faajjetenni hanafantanno. Olompiike harisa hasiissanno barri giddo harissa dandiinoonnikki gede assinohu kooviidi taraawo techono Jaappaanete waajjishannoha ikkirono, Kalqete Dagoomi Komite ikkito Jaappaanete Mootumma, fayyimmate ogeeyye amaale macciishitukkiinni heewo harisate qixxaawo gafa gantino. Taraawote fayya yaaddo ajishate babbaxxitinota qorophote qaafo loosu aana hosiissate Olompiikete widoonni noo hallanyotira kittiwaate aate loosono loossanni noota afate dandiinoonni.
Oolompiike lamu barri gedenoonni hanaffanno daafira balaxxe babbaxxitino gobbuwa liuukaanete gaamo Tookiyote Olompiikete olliira ea hanaffino. Tenne shiima yanna giddo furduggi yitannni nooti mashalaqqe kaayinni fayyimmate ogeeyye balaxxe coydhanni noo yaaddo xa illetenni leellanni noota la`ino. Deeyli Mireri yinanni miidiyi bero furduggi assino mashalaqqe garinni sa`u barrubbara Olompiikete Olluubba e`ino atileetooti mereero tonne ikkannohu Kooviidi – 19 taraawonni amadaminota buunxoonni. Albi barrano lamu atileetootu assinoonni buuxonni fayyatenni amadantinota buunxe dagatewiini bande keeshshiinshanniwa massinoonni.
Olompiikete Olliira kooviidi-19 fayyanni amadamansa buunxoonniri tonnu giddo tuqu xaadooshshi ogeeyyeno noota xawinsoonniha ikkanna, haammata buuxo assinanni woyte konni ali kiiro lexxitannota heda dandiinanni. Olompiikete Olii umi yannara fayyatenni amadantinota assinooni buuxonni anfoonniri lamu atileetootu ispoorte heewora heewisantara mitte gobbanni daggino mannoota ikkitinota qummi assinoonniha ikkanna, mitte gobba liuukaanete gaamono Jaappaane iillitanni heedheenanni rophilu xawira assinonni buuxonni haammatu koovidinni amadantino daafira liuukaanete gaamo daggino goobbansaranna qaensara wirro higganno gede assinoonnitano afi`noommo mashalaqqenni la”a dandiinoommo.
Olompiikennite Pirezidaantichi Seeko Hashimaato, Jaappaanete daga Olompiikete heewo harisate hasatto noonsa ikkita shiqqanno qarrubbara uytanno dawaronni anfoonnih ikkirono, sa`u lamalara kalqete Dagoomi Olompiikete Komite Pirezidaante Toomasi Bahi Jaappaanete xaphoomu Ministirichi Suga Hashiimaato ledo hasaawa assino yaannara daga gibbinota anfoonni. Toomaasi Bahi Xaphoomu Ministirichi ledo hasaawi gedensaanni fushshitino xawishshinni, Olompiikete Ollira ofoltanno xibbunni 85% anga ikkitanno atileetootu hattono olompiikete loosu massagaano Koovidi kittiwaate qassidhinota xawissinoha ikkanna, Kalqete Dagoomi Olompiikete Komitete miillanna loosu ogeeyye wo`munni xea kittiwaate qasidhinota qummi assino. Olompiikete heewo tuqu xaadooshshira odeessate Jaapaane e`ino odeessano giddono xibbunni 70-80% anga ikkannohu tuqu xaadooshshi odeessaano kittiwaate qasidhinota coy`rino.
Jaappaanete Koovidi taraawo finco waajjishshanno deerra iillitinota mashalaqqe qummi assitanni noota ikkanna, 15 kumi ali manni heeshsho sainota xawinsoonni. Gobbanniti fayyimmate ogeeyyeno Olompiike hanaffuro finconna rewote kiiro lexxitannota qummi assitanni leeltanno. Taraawote finco ajishate harunsine Olompiikete Istaadiyeeme e`e daa”atannori kiiro alba gumulloonnita ikkanna muli kawano qole bocu geeshshi callu daa”atanno gede gumulloonni. Sa`u lamalara qolle 10 kumi giddo xeinse 5 kumi callu daa”ataano Istaadiyeemme e`ara fajjinoonni; xaano assinoonni hasaawinni mittu daa”ataanchino Istaadiyeemme eannoikki gede gumulloonni. Wole gobbanni heewo daa”attara Jaapaane mittu manni eannoikki gedeno assinoonniti qaangannite.
Lamu barri gedensaanni Olompiike hanaffanno woyte heedhannoti xageefantanniti fanote pirogiraame yannara daa”ataano Istaadiyeemete di-leeltanno. Gobbate miidiyi Kiiyodo Niwusi tenne lamalara fushshino mashalaqqenni xawisinonte gede fanote atoomi yannara kiironsa shiima ikkitannori gobbate biiloonyi callu daa”atanno gede qummi assinoonni.
Bakkalcho Maaja 15/2013 M.D
