Qiddist Gezaheny
‘’Wedellimma iibbado wolqaati’’ yinanninte gede batinyu wedelli giddoydonsa macciishshite; qooxeessansa huwatte; haaruudde loosu hedo kalaqate jawaatte loossanno. Tini yanna wedellu wole yannanni aleenni anga xaaxidhe looso agadhitannokki yannaati; babbaxxino looso kalaqatenni uminsarano ikko gobbansara luphiima kaa’lo assitanni afantanno. Kuri wedelli duuchankare afate; huwatatenna loosu aana hosiisate jawa hasatto noonsa.
Techoonketi seyoote gafi wosinchonke soodotenni kalaqantino illacha afate umose xa’mitino. Xa’mosenni afidhino dawaro garinnino illachase meentunna amuwu aana assatenni hoccootu loosi aana bobbakke gummaame ikka dandiitino.
Hanaffinohu hoccootu loosi duuchunku hendeemmonte gede yannaasincho gowattote uduunnenna yannaasincho doogonni qixxaabbino eo horonsi’rate aana safaminoha dikkino; wedellitte kalaqamu egennora baxxinohunni angate loosira jawu baxilli noosehura gobbate budu uduunne loosate handaara karsantanno. Konne handaara karsamasenni gobbate giddo noohu uduunnu loosi kisaminokkita huwattanno. Xaa yannarano uduunnu, gowattote, heqotenna babbaxxino angate looso loosatenna qajeelsatenni hattono heqote loosira hasiissanno maashinna laashshite dikkote shiqishshanni afantanno.
Anjesenni giddoydi xa’mosera dawaro afidhe kalaqantino illacha heedhanni afantannoti tenne lamala seyoote wosinchonke wedellitte Hawwi Debele yaamantanno. Wedellitte ‘’Elbi Manufacturing’’ na ‘’Gebo Manufacturing’’ safaanchonna amate. Kuri lamenti uurrinshuwa umi uminsa loosi noonsareeti. Elbi Manifakcheringe uduunnu laalchinna qajeelshu aana loossannoha ikkanna; Gebo kayinni uduunne loosate dandiisiissanno maashinna loossanni dikkote shiqishshanno.
Wedellitte Hawwi Woleggaho Gimbi yinanni quchumira ilantino; onte diro wo’mase geeshsha Woliso keeshshitino. Aanteteno Bishooftu hadhe uminna laynki dirimi rosose harunsitino. Addis Ababu Yuniversitenni Akkawuntingetenna womaashshu rosu golinni maassantino. Jawaata rosaancho ikkase kultannoti wedellitte Hawwi; Yuniversitetenni maassante fultanni heedhe looso hanaffinohu rosiisaanchimmatenniiti.
Baankingete fayinaanse roso babbaxxitino hallanyu kolleejjuwara umi dirinni kayisse maassamaano rosaano geeshsha rosiissino. Ikkeennano tenne ogimma giddo dikeeshshitino. Wedellitte Hawwi rosiisaanchimma kalaqantino illacha ikkinokkita giddose kultannoseta kayissanno. Rosiisaanchimmate looso agurte Addis Ababa hodhite kalaqantino illacha hasira hanaffu. Xa’mosera dawaro afidha geeshshano loosu gobbaanni ikkite umose hasidhanni keshshitino.
Assitino hasattonnino ‘’meessineeti aleenni wolootaho hee’rate illacha’’ yitannota jawa hedo afi’ra dandiitinota kultannoti wedellitte; ajuujase wonshi’rate surrese horonsidhanno. Maricho loosa hasiissannoseronna mannaho maa loosa dandiitannoro mixidhe millissanno. Assitino millimmo baalantenni seenne balaxaano assatenni horonsiraano assannonsa yitinno hedo ale woro qoltanni noo yannara gobbaydi rosu kaayyo afidhinonkanni.
Wedellitte Hawwira gobbaydi rosu kaayyo shiqqinoseha ikkirono ise kayinni gobbasenni fulate hasatto digaltinose. Konninni, rosu kaayyo badhera agurte kalaqantino illacha gumulsirate sharramase suffino. Rosu kaayyo shiqishshinose uurrinshara gobbatenni fulate hasatto noosekkita xawisse; ajuujase gumula dandiitanno gede kaa’litasera dandiitanno kaa’lo xa’midhinota qaagganno.
Ajuuja’ya ‘’Manna kaa’la, mannu heeshsho soorranna loosu kaayyo kalaqate’’ yitannoti wedellitte Hawwi; gobbara ha’rate hasatto hoogguserono gobbasera loosse soorramanna woloottahono ikkate dandoose gumulsate kaa’le’’e yite shiqishshino xa’mo adhamooshshe afidheenna ‘’Elbi manufakcheringe’’ hanaffinota coyidhanno.
Elbi manufakcheringe mitiimma, halamme loosanna lopha kaima assidhe safantino uurrinsha ikkase xawissannoti wedellitte Hawwi; looso hanaffinohu uduunnunni ikkinota kultanno. Loosu giddora e’u yannara uduunne laashshate loosi giddo hasiissanno eo mitto darga afidhara didandiitino. Konnira, malaho yitino hedo kalaqatenni baalankare mitto darga gumula dandiinanni gede uduunne, heqote loosonna wolootano angate looso loosa suffino.
Anjesenni kankichu aana gowatto rosiisidhanni lophitinota kayissannoti wedellitte Hawwi; giddose duwante keeshshitino hasattose lossate lowontanni dimitii’mitino; shotunni loosu giddora e’u.
Uduunne laashshate loosi giddo gowattotenni hanafamino loosinni ledote qajeelsha aate aanano bobbakkino. Gowattote loosi aana xaadinoseha hoccu anje tirate heqote loosi giddora e’inota kultannoti wedellitte; heqote looso hanaffu yannara hala’lado loosu kaayyo kalaqa dandiitino. Baxxinohunni amuwu mini giddo hee’renni Fuutta suqqa, daanteelle loosanna addi addiha angate looso loosa dandaanno kaayyo kalaqqino.
Loosu looso kalaqanna mini giddo hasiisanno uduunne loosa dandiinannita huwattino. Lawishshaho, haanxunni ishine tunganni korojo lede leemmunni mini giddi uduunne woloottano mini giddo horonsi’nanni uduunne loosse dikko shiqishshanno. Angate looso loonse dikko shiqishate gobbaanni kuni angate loosi kiirotenni shiima dagawa calla gatannokki gede duuchunkuwa iillanno gede hedatenni handaaru aana qajeelsha uyitanni afantanno.
Xaa yannara Elbi manufakcheringe giddo heqote looso lede babbaxxinoha angate loosi qajeelsha adhe 290 ikkanno qansooti loosu giddora e’ino. Kuri wedellirano uurrinshu giddo loosu kaayyo kalaqantinosa. Qajeelsha adhite loosu giddora e’inori roore anga loosu noonsakkirenna addi addi korkaatinni mini giddo gattino amuwa ikkansanni looso adhite mini giddo loossanni afantanno.
‘’Rooru loosi maashine hasi’rannokkihanna angatenni loonsanniha ikkasinni qajeelshu kuri amuwi minensa hee’re loosa dandaanno gede assinonsa’’ yitannoti wedellitte Hawwi; Elbi Manufakcheringe illacha assite loossannohu maashine hasi’rannokki angate lossi aanaati.
Ise yaatto garinni; xaa yannara dagano angate loosira jawa illacha tugansa ledo amadisiisaminohunni luphiima dikko noonsa. Baxxinohunni, eote uduunni shiqisho gobba giddo hala’ladunni afi’nanniha ikkasinni loosuno dooramaanchohonna horo afi’nanniho. Batinye kiiro noonsa wedellira loosu kaayyo kalaqate dandiisiisannoha ikkasinni hiikku manchino shotunni qajeelsha adhe mini giddo loose dikkote shiqisha dandaanno.
Xaa yannara dikkote hasatto lainohunni wedellitte Hawwi xawissanni; angatenni loonsanni loossa hala’lado dikko afidhino. Lawishshaho, Ilamishshu ayyaana lainse qixxeessinoonni leellisho aana Elbo manifakcheringe laalchonsa dikko fushshitinoha ikkirono leellisho gooffukkinni uduunnensa gudde higginota kayissanno. Kunino angate loosira luphiima hasatto noota leellishanno Yitino.
Bushshu uduunne lede haanxu, heqotenna leemmunni loonsannire addi addi uduunne laashshatenna qajeelsate loosira bobbakkinoti wedellitte Hawwi; heqotenni loossanno uduunne roore anga shiqishshannohu suude (Diizayine) fushshitanno ogeeyyera ikkinota huwachishshanno. Diizayinerootu isewiinni hidhitino heqote uduunninna hoccooti aana ledote eo ledde dikko shiqishshanno.
Elbinni laashshinanni laalchi mereerinni bushshu uduunni mitto ikkanna uduunneho addi addi suude fushshine daraaro wodhatenna seesaho horonsi’nanni. Wolu gowattote uduunne ikkanna gowattote loosi gidigiddu aani seesa ikkatenni hanafe babbaxxitino owaantera hossanno qiricco loonsanni. Hattono heqote guma ikkitinota goowu uddano, gaawenna addi addi uduunne loonsanni. Leemmunnino hattonni kokkobbe lede addi addi uduunnicho loosatenni ikkadu waaginni dikkote shiqinshanni.
Itophiyaho afamanno budu uduunni mereerinni kalaqamu egennonni loonsanni budu uduunne lede bushshunni loonsanni uduunni; gowattotenna haanxunni, heqote loossanna woloottuni angate loossa loonsannihu meentunni ikkinota kultannoti wedellitte Hawwi; kuri budunnire angate loossa amuwunniwiinni ragiranna aantino ilamara saysate yawo isewiinni agarantannota coyidhanno. Elbi Manufaakcheringe meentu aana illacha assine uurrinsoonni uurrinsha ikkaseno xawissino.
Meentu afi’ranno eo maatensanna mininsa aana hosiisanno. Konni daafira meentoho dhuka kalaqatenni mininna dagoomu hattono gobbate dhuka lossa dandiinanni yitanno; wedellitte Hawwi.
Xaa yannara gowattote looso meentuno loosanni afamanno. Uurrinshu laashshannohu gowatto loonsanni maashine leemmunni woyyeessine loonsoonnita ikkitanna; gowattote loosi woyyaawaseno meentu maashine minensa eessire loosanno gede dandiissiisinonsa.
Wedellitte Hawwi gowattote loosi giddora e’u yannara maashine injiitinota dikkitino. Konni kaiminni haqqa leemu widira soorratenni lame meetirera noota mitte meetirewa ajishatenni shotunni xaadisanna tire mini giddo ofollanna loosate dandiissannota gowattote maashine loosa dandiitino. Haqqu yannate batinyinni shokkate akati noosiha ikkasinniiti leemma doorshase assidhinohu. Leemmu lowo geeshsha kaajjadonna seeda yanna keeshsha dandaannoha ikkinotano xiinxallotenni buuxa dandiitino.
Xaa yannara tenne gowattote maashine loosse dikko fushshitanni afantanno. Roore yanna loosu yannansa jeefisse mine ofoltinorenna babbaxxino korkaatinni mininni fula dandiitinokkiri dagoomu bissa maashine hidhatenni hattono qajeelsha Elbi manifaakcheringenni adhite minensa uduunne loosa dandiitanno.
Woloottaho hee’ra yitannota jawa hedo amadde ka’inoti wedellitte Hawwi; dagoomittete yawo fulate widoonni darantinorenna dhuka ajjino maate woxunna uduunnichunni kaa’litanno. Ledoteno, 6 qaaqquullira sagalete, udduununna rosu fulonsa dibbe lossitanno. Jawa hedonna luphiima hasatto amaxxite ka’inoti wedellitte Hawwi; loosu giddora e’inohu 2 Miliyoone kaimu womaashshinniiti. Xaa yannara woxu dhukise 20 Miliyoone ale iillino.
Aantete 30 kume kaare meetire hala’linyi nooseta Investimentete baatto Sandaafaho adhite Faabrika ijaartanni afantanno. Faabriku loosu giddora e’’anno woyte 10 kume ikkanno qansootira loosu kaayyo kalaqannoha ikkasi qummi assitino. Ledoteno, Elbi Manufaakcheringe aantino onte dirra giddo 6 Miliyoone daga qajeelsite loosu giddora eessate jawa mixo amaddinota wedellitte Hawwi xawissino
Bakkalcho Arfaasa 18, 2015 M.D
