Bero baadiyyete Itophiyu kifilera hacancartino baadillicho buuyyote minna giddo ubbeenna la’neemmohu budu uduunni biifenna seese xawo fule leella hanafino. Konni alba yannaasicho hee’nanni minnara giddoyidinna gobbayidi girgiddi aana le’neemmohu yannaasinchu seesu uduunnino Itophiyu budire ikkitino gowattote uduunninni riqiwantino. Kuri gowattote loossa addi addi suudinna yannaa’mino garinni angatenni loosante babbaxxitino owaantera hossanni afantanno. Konninnino batinyootu illenna wodana goshoosha dandiitino.
Xaa yannara rosamanni dayinohunna batinyootu ille doshoosha dandiinohu gowattote loosi Itophiyu amuwinni ledote yannaasincho doogonni biifissanni xawo fushshitanni noori wedellaho. Tenne lamala seyoote amadonkennino Itophiyunniha ha’nura bude garunni huwatte miciica Marfetenna Heqote ledo xaadisse addi addi kuuli seesa ledatenni Itophiyimmate xawishsha ikkinoha shiimaadda uduunne danu danunkunni gobbanni dikko shiqishshanno wedellitte egensiinseemmo’ne.
Wedellitte; angate looso baadillitte gobbate kifilera hee’ranno amuwinni rossino. Yannate tenne ogimma afi’rate hasidhinohu techo iibbitino dikko hedde di ikkino; loosose dikko fushshite e’’o afi’rateno di ikkino; mulla gede giddoyidi hasattose wonshi’rate ikkinnina. Gowattote looso hattono Fuutta suqqa seekkite loosa hanaffinoti wedellitte; baxxinohunni gowattote looso yannaasincho doogonni lossite techo gobba giddonni sa’e gobbayidi gobbuwa gattukkinni Itophiyunnire ikkitino gowattote loossase shiqishshino; addi addi heewo aanano beeqqitino.
Hawamanni dayinoha Itophiyunniha ha’nura bude xawisse fushshite gobbatenni sa’e kalqete leellisha dandiitinoti wedellitte Arkitekte Araaraat Taammiraatiti ‘’Tuba By Ararat’’ yaamantino uurrinsha safaanchonna amaati.
Ilante lophitinohu Addis Ababaho Arat Kiiloteeti. Anjenni hanaffe angate loosira illacha uytanno; loosano hagiirsiissannose. Baxxinohunni minensa noori babbaxxinori gowattote uduunni roorenkanni illachase adhinota qaagganno. Giddoyidi hasattose ikkinoha angate looso rosatenna loosate kakka’inohu Yuniversitete rosaancho heedhe ikkinota kultinonke.
Araaraati ogimmasenni Arkitekte ikkiturono; loosi’yara kaa’litanno’’e yitinnore Akkawuntingenna gashshootu roso lendanna addi addi qajeelshuwa adhitino. ‘’Wodaninni wi’liniro hindiiddo digibbanno’’ yinanninte gede umi digirese Gonderete Yuniversitera rossanni noo yannara giddoyidi hasattose ikkinoha angate looso shotunni rosa dandiitino. Rossinohuno Gonderete dikkora fuutta suqqanno, gowattote loosonna wolootta angate looso loosanno manni ledo egennamatenniiti. Loonsanni gara xa’mite buuxatenni huwattinoreno loosu aana hosiisatenni techo babbaxxinoha gowattote looso addi addi suudinni biifisse loosse dikko shiqishshanno.
Muli yanna kawa yannaasincho doogonni loosante illacha afidhinori angate loossa holgiidi owaantenni sa’e mini giddi seesanna biinfille ikkite jajjabba Hoteellara, yannaasincho minnanna uurrinshuwate giddo leella hanaffino. Gowattote loossa techora iillansara Itophiyu amuwi gobba giddonni sa’’e gobbayidi gobbuwara shiqansara kayinni Araaraati gedee wedelli luphiima qeecha afi’rino.
Angate loosi ogimma giddoyidinni fultino hasattonni rosa dandiitinoti Araaraati; ogimmate hasatto heedhuserono uduunne horonsi’ratenni sa’’e mini giddo loossanna laino manchi dino. Ikkirono ogimma rosate dancha hadeweelcho afidhino. Gonderete Yuniversitera keeshshitu yanna giddo rossino gowattote loosinni e’’o afi’ratenni sa’e Itophiyunniha ha’nura bude yannaasincho doogonni seesahonna mini giddo horonsi’nanni gede assasenni lowo geeshsha hagiidhitannota coyidhanno.
Arkitektete loosose jeefisse gowattono rosse loosu giddora e’inohu xaphoomu ministirchi biilloonye amadi yannara ikkasi dancha hedeweelcho kalaqqinoseta kayissanno. Yannate batinye ministerete loosu minna giddoyidi suude haaroonsate looso loosatenni biiffino biiro heedhannonsa gede assinoonni. Konninnino alba biinfillu noonsakkiri batinye mootimmate loosu minna deerra agadhino garinni giddoyido haaroonsidhino. Tenne yannara Arkitektete ogimmase horonsidhe loosu giddora e’’ate kaayyo afidhinoti Araaraati; batinye ministerete loosu minna biiro giddoyidi suude haaroonsate loosaseno lowohunni kaa’litinose.
Giddoyidi suude haaroonsate loosisenni qoteho heddanni keeshshitinohu budillaancho uduunne yannaasincho assite xawo fushshate. Hatte yannara togoo looso dihananfoonninkanni; ikkollana ise Arkitektete gede babbaxxino suudinninna rosaminokki daninni lawanno uduunne Kompiwuteretenni qixxeessitannonkanni. Giddoyidi suude haaroonsate loosise yannara huwattino foonqe qixxeessitino suudinni wonshate mudhite loosu giddora e’u. looso hanaffinohu shota gede Onte kume birra, miciicanna addi addi kuula afdidhinota seesu heqo hidhiteeti.
Mine ofolte hanaffino loossase mereerinni gowattotenna heqotenni loosantinori daraarcho wodhinanni gambayibba umireeti. Gambayibba hajamaanosera shiqisha hanaffu;Loosiseno adhamooshshe afi’ranni dayi woyte loosose halashshatenni mite lame yite loosaasine qaxadhatenni ‘’Tuba by Ararat’’ yaamantino uurrinsha uurrisira dandiitino. Ontu kumi birrinni shota gede hananfoonnihu gowattote loosi xaa yannara mereerima interpirayize deerra iillino.
Gowattote loosisenni babbaxxinoha mini giddi seesunna horonsi’nanni uduunne loosatenni dikkote shiqishshanni afantannoti Araaraati; loosise Hilteni hoteelera, Investimentetete komishiineranna addi addi loojjara afamannota kayissanno. Loossanno gowattote loossa mereerinni umihu Irbo yinanni safeeda ikkanna safeedda babbaxxino dananna bikka afidhinorenna Girgiddu aana seesaho suntannireeti.
Safeeddate ledo labbannore daraaro wodhinanni gambayibbano togonni suudunna danunni lawisatenni loossannoha ikkanna angate ogimmanni loonsannire soofu barko, uulla karranni minxaaffa maggaaraju ledo danunni lawisiisatenni lowo geeshsha yannaasincho ikkino garinni mini giddi uduunne suudunna danunni mimmito lawisatenni loossanno. Gowattoteno ikko angate ogimma loosi ogimmate yitannoti Araaraati; suudunna kuulu looso kompiwuterete aana gundihu gedensaanni angatenni loonsannire ikkansa huwachishshanno.
Loosu angatenni loonsanniha ikkasinni xaa yannara loosoho baqqi yitinorinna ikkadda ikkitino 40 meentira loosu kaayyo kalaqa dandiitino. Loosu kaayyo kalaqantinonsa meentino loosu noonsakkirenna babbaxxino qarri giddo afamannore Gonderete meento ikkansa coyidhanno. Lekkansa hunda ofolte gowattotenna fuuxxa suqqate ogimma rossinoti Araaraati; loosu kaayyono kuri meentira uytino. Meentu mininsara ikkannohanna shiimaadda fulonsa diwate bobbahinohu gowattote loosi uurrinshunni e’’o afi’ranno gede dandiisinonsa.
Gowattote loosi gobbate babbaxxino qooxeessira rosaminoha ikkirono qooxeessu garinni loonsanni garino babbaxxinoha ikkasi kayissanno. Tenne ogimma hanaffinohu Aliyye gobbate qooxeessira ikkasinni qooxeessaho rosantinota heqotenni loonsanni gowatto loossanno. Gowattote loosi miciicu aana babbaxxino kuuli noonsa heqo worroonni suudi garinni sarraanqe lowo geeshsha biiffinore gowattotenna daraaro wodhinanni Gambayibbaati. Qooxeessunni afidhino rosichinna egennonni ka’e loosu giddora e’inoti Araaraati; uduunne loosiisidhannohu Gonderetenna Bahir Daarete qooxeessubbaraati.
Budillaancho ikkinore baalankare yannaasincho assine shiqisha dandiiniro bude keeshshiishanna ilamate sayisa dandiinanni yitannoti Araaraati; konni alba amuwu calla uddi’rannoha gobbate budu uduunne xaa yannara biilloota lede labballuno seennuno, qaaqquulluno babbaxxino suudinni addi addi qixxaawo aana uddi’re leella hanafino. Kuni ikkinohuno uduunnu suudisaano ogeeyyenni lowo geeshsha yannaa’mino garinni shiqa dandiinohuraati yaatenni iseno gowattote loosisenni baxxinohunni wedella illacha assatenni deamanni dayino budi jawaate ka’’anno gedenna hala’ladunni egennamanno gede assitanni afantanno.
Aguramanni dayinoha Itophiyunniha ha’nura bude qaagiissatenni gobbaanni gobbayidi gobbuwara egennamanno gede assitanni afantannoti Araaraati; gowattote loosisenni heewisante Itophiya riqibbe babbaxxitino gobbuwa hadhino. Muli yannanni Neezerlaandete Imbaase qixxeessitino heewo aana beeqqite qeelaancho ikkatenni Neetherlaande hadhe angate loosose egensiissino. Heewote beeqqaano ikkitino gobbuwa ledo xaadate kaayyo xaaddinoseha ikkanna batinye Afriku gobbuwa handaaraho lowo xeertinye hadhinotanna Itophiyu kayinni badhera gatinota huwattino..
Dikkote anje no; hiikkuno giddoyidi hasatto noosi manchi e’’e loosiro horonsiraancho ikkanno yitannoti Araaraati; jajjabba ba’re aana beeqqa dandaasenni gobbayidi gobbuwara afamate kaayyo kalaqantinose. Lawishshaho; Afriku mittimma labbino gambooshshuwa aana beeqqatenni gowattote loossase shiqishshanno; tenne hedeweelchonni Afriku miidiyubba ledo egennamate kaayyo afidhe Wodiidi Afrikira afantanno Lioness Of Afrika’’ yaamantino maxaaficho aana loosu kalaqaancho Itophiyu wedellitte yaamante albiidi qooli aana fultino.
Xaa yannara wedellu deaminoha ha’nura bude yannaa’mino garinni loose kalqete shiqishate hala’lado kaayyo noonsata kayissannoti Araaraati; konnirano ikkado mannu wolqanna hasiisannohu e’’ote uduunni hee’rasi kayisatenni kalqete gobbuwa Teknoloojetenni iilla hasiissannonsa deerra iillitino. Xaa yannara kayinni illachansa goshooshanni dayinohu budillaancho uduunneeti. Konnirano badhera higge budu aana illacha assitanni noohura tenne kaayyo horonsi’ne Itophiyu bude alba qolle fushsha noonke yitanno.
Aanteteno looso halashshatenni batinyu meentira loosu kaayyo kalaqate mixo nooseti Araaraati; baxxinohunni Aliyye gobbate kifilera jajjabba loossa loosate mixo noosetanna loosono hanaffe olu korkaatinni uurrissinota kultinonke. Xa kayinni keere sufotenni buuxinsiro hakko qooxeessa marte gowwattote looso halashshite loosatenna qooxeessaho afamanno meentira loosu kaayyo kalaqate mixo noose.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Bocaasa 22, 2015 M.D
