Heeshsho xaa yannara roorenkanni muxxe ikkitanno gede korkaata ikkanni noori maati? Ayeti xa’mamannohu? Heeshshote iibbabbo dagoomu aana shetto gantanni noota huwate ga’labbi assannohu ayeti? yinanni keeshshinoonni. Xaa geeshsha kayinni dawaro afidhino hajo dikkitino. Roorenkanni lexxitanni daggino.
Gobbankera xibbuunni 85% ikkitanno daga baadiyyete heedhanno. Diro baala loosidhanno; daafurtanno; kayinnilla, xaageeshsha sagaletenni nafa umonsa didandiitino. Quchumu teesaanono ikkituro heeshshonsa diwoyyaabbino. Roore anga ikkitanno daganke buximate giddooti heedhanni noohu. Shiimu manni kayinni duree’mino. Xaa yannara buxanetenna dureeyyete mereero noo badooshshi lowonta hala’lino. Ilama akkimale lexxitanni no. Maate dancha heeshsho hee’rate maatete damboowishsha horoonsi’ranna bikkine ila hasiissannota duucha yannara kullanni. Kayinni, loosu aana hosiisinonku dino yaate dandiisannori xawoho leellanni no.
Konni kaiminni hasattonna shiqo ditaaltino; ditaaltannono. Roorenka heeshshote iibbabbo lexxitanno gede kayinni jawa kora ikkanni noohu quchumahono ikko baadiyyete qooxeessuwara loosi’dhe galtinoriwiinni ikko daddalaanotewiinni shiimu waaginni dhaaddotenni afi’ra dandiinanniri dallaalu angara uwino.
Baara widinni gobbate giddora eessinanniri waagi lexxiro nafa kalqoomu dikkotenna babbaxxitino korkaattanna akata ikkitino gede adha dandiinanni. Konniicho gatenke laashshinanni dikkote shiqinshanniri waagi togoonni mayra lexxanni nooro dileellannoe. Dagoominkeno xaa geeshsha togoo ikkitubbanna assootubba taaltanno gede ragansa amaddanno gede dixa’manno. Dayre baala duqqine sammi yine shettote giddo umbeemmo.
Laashshaanonna geexaanote mereero rumuxxe qarrisanni nooha dallaalu rumushsho tattaysa hasiissanno. Geexaano daddalaanotewiinni hasiisannonsare dhaaddotenni afi’ra dandiitannore ikkitara hasiisanno. Mite mite honqooqa daddalaanono dallaalu ledo gano ga’nite dagoomu aana heeshshote iibbabbo lexxitanno gede assitanna la’anni.
Togoori mayra ikkanni no? yine xa’manna yanna baala dagooma gawajjanni noohu bainchu assooti taalanno gede assa dagoomu qoossooti. Mootimmano gashshitanni noo daga heeshsho woyyaabbanno gede assate yawo noose. Konnirano, mootimma dagoomunniti heeshshote iibbabbo dallaalu korkaatinni lexxitanni hadhannokki gede assitanno sharrora dagoomuno halama hasiissanno.
Dagoomunna mootimmate bissa halanturo yanna baala dagoomu aana shetto ganano dallaali siiwo tattaysa dandiinanni.
Gobbankera xaa yannara baxxinohunni sagalimmate horonsi’nannirinna Nadaajete waagi ledo amadisiisaminohunni miinju aana jawa xiiwo galtannino. Gobbate miinji aana kalaqantanno xiiwono dagoomu heeshsho aanaati jawa shetto kalaqqannohu.
Mootimmano nadaajetenna shaqaxu waagi lexxo dagoomu heeshsho aana qarra gantannokki gede wo’naaltanni noohano ikkiro; waagu lexxonna heeshshote iibbabbo yanna yannantenni lexxitanni ikkinnina ajjanni woy ga’labbi yitanni dagginota dikkitino. Roorenkanni geexaanote heeshsho aana shetto ganannoreeti kalaqamanni noori.
Gati laalchono ikkiro loosidhe galtinori dhaaddotenni dikkote shiqishshanni horonsi’ra didandiitino. Korkaatuno, dallaalu gati geeshsha maranni daafurte laashshidhino dagawiinni shiimu waaginni hidhe daddalaanote widoonni dikkote shiqanno gede assannohu kayinni hasi’ni gede hidhate dandiinannikki waaginniiti.
Daafure loose fushshi’nohuno geexaanono horonsi’ra didandiitino. Xa mereeroho dodamanni daddalaanote ledo halamanni coye hunanni noohu dallaalaho. Horonsi’ranni noohu dallaalaho. Dagoomu heeshsho diru du’ma iseentilla. Hattenne kullanni hee’nanni buxima giddooti reqecci yite afantannohu.
Gobboomu deerrinni lexxitanni dagginoti heeshshote iibbabbo ga’labbi yitanno gede dallaalu harinshonna assoote sharramatenna dikkote aana woyyaambe dagganno gede duuchunku qoxeessira hee’ranno dagoomi umisi qeecha fula hoogiro lexxanni ha’rannore ikkinnina ajanni ha’rannori dino. Konnirano, heeshshote iibbabbo ga’labbi assate dallaalu siiwo tattaysa hasiissanno. Baadiyyetenni shiimu waaginni abbite 20 na 30 km xeertinyi aana erote ero waaga lende hira jaddo calla ikkitukkinni cubboho. Hattoo dallaalinna daddalaanchi cibbi’ranno ikkinnina ditanno!!
Bakkalcho Ella 2/2014
