Amsaalu Felleqe
“Maaro’’ aa hiittenne amma’nonnino ikko budinna balchoominni, hiittenne daga giddono hundinni amadante dagginote. Manchi beetto ikke mimmitu ledo kiphamano ikko araaramano kalaqamunni noote. Ikkollana kiphamate yinanni woyte hedeweelchonna hende assinnannire ikkinotano hawa dihasiissanno.
Tenne hedo’ya kaysate hasi’roommohu mulla di-ikkino. Gobbanke sa’u seeda dirrara gobbanke gashshitu gaamo woloottu gobbaydi diinna ledo halamatenninna gano ganatenni yanna yannantenni kayissanni keeshshitino kiphonna hakkiinnino sa’e gobbanke diigate amaxxitino ajuujansanni shettote giddo keeshshitino.
Anfummonte gede gobbankera canconna kipho kaysatenni mannu lubbo ba’annonna bisunna jajju aana lowo gawajjo iillitanno gede kakkayissanni keeshshitino huluullamaano seeru hundaanni hossanno gede assine buunxanni keeshshinoonniti ayeerano xawoho. Ikkollana, sa’u lamalara gobbate aana jawa qarra gantinonna dano iillishshino yine dagate riqiwamaano amaale mineno cancishaano gaamooti yinoonniri miilla seeru hundaanni hosiinsoonniri mereerinni kissensa kayinseenna tirranninsa gede mootimma gumulo sayissino.
Mootimma sayissino gumulo kayinni roore anga ikitanno daganni adhamooshshe afidhinokkitanna gobba e’ino qarri giddonni fultinokki yannara togoo gumulo saysanna gobbatenna dagate aana jawa qarra gantino bissa togoonni shotu garinni hajonsa lawashshi assine tirre agurroonni yitanno hedo hala’ladunni ka’anni afantanno.
Mootimma konni garinni huluullamaanote kisse kayisse agurtinohu kayinni gura qiniite la’enna masaalte hattono seeru aana woroonni garinni wirro gobbatenna dagate aana dano kalaqqannokki garinni; hattono wirro hunote assootinsara millissannoha ikkiro kayinni wirro seeru hundaanni ikkite hasiissanno yoo afidhannota hedote giddo wortukkinni di-ikkanno. Roorimankanni gobba hursate amandoonni amaallammete komishiine looso lifixisateno jawa kaayyo fananno yine hendannita sa’u lamalara Farcote ministirchi Dr Geedyoon Ximootiwoosihu xawisinotino qaangannite.
Sayinsoonni gumulo kisse kaysa ikkinnina maaro aatenni ikkinokkitano mootimmate bissa xawissino; tenne dagonni kissensa kayinse tire agurri mannootino mootimma uytinonsa kaayyo garunni horonsidhe danchummate assootinni heedhanno gede huwachinshoonni. Sai barra gargarooshshu ministere qaru loosu mini maassami yannara Dr. Abiyi Ahimedihu xawisino garinni, kissensa kayinseenna tidhantino kasasamaano uynoonninsa kaayyo ragunni horonsi’ra hoogguro wirro kisse fannannita buuxisino.
Kuri mannoota tire aguratenni wo’manta daganke koffi assino assooti kalaqamino. Korkaatuno kuri mannooti kakkayissino gaancenni gobbankera haammatu keeraano qansooti lubbo danotenni ba’ino; bisu aana gawajjo iillitino; jajjuno ba’ino; gawajjamino; kiironsa haammatu mannino qaensa hoogge darante shettote giddo afantanno.
Ikkollana, mootimma kayinni hajonsa seeru garinni la’ne buunxoonnita xawisse kissensa kayissino. Huluullamaanote aana fannoonni kisse kaysate dandiinanni gara lainohunnino IFDR jaddaasine qorichishate fushshinoonni seeri aana babbaxxitino hedonna korkaatta worroonni. Kuri korkaatta hedote giddo worroonnikki garinni huluullamaano tire agurranni yine diammannanni.
Kuri mannooti albi gede ka’anni daga mimmitunniwa kiphantanno gede assatenna gaance kalaqate tii’’i dihee’rannonsa. Konniraati ‘’maaro’’ aannoha ikkinnina maaro adhannoha dila’anno yinannihu. Gaango usurroonni siiwo taysidhuro umisenkura haransidhino yinanni gedeeti. Lekkate siiwo ganne seedinse agurroonni gaango gedeeti heeshshonsa. Hunote wirrijjantanni taysidhuha ikkirono tirtu mootimmanni faana gante seeru garinni kuttubbe tuggannoreetina lowonta huluullammannire di-ikkitino.
Xaphoomunni, tire agurri bissa iillishshino gawajjo tenneeti yine kulle gundannita ikka hoogasenni maaro assa gobba roore hurtanno gede doogo fanateeti ikkinniina insa keeraanchimma di xawissanno. Konniraati gatona yaa woy maaro aa, maaro aannoha ikkinniina maaro uynoonnisi mancho diriqibbanno.
Bakkalcho Arfaasa 5 / 2014
