Abbebech Maatewoos
Addis Ababa:- Amandoonni 2015M.D umi bocu boci dirinni gobboomu deerrinni industirrate 1.9 miliyoone toone siminto laashshate mixi`ne 1.38 miliyoone toone laashsha dandiinoonnita Shiilote ministere egensiissu. Ministere simintote anje qarra sufino garinni tirate loossanni noota egensiissino.
Shiilote Ministire Dieeti kalaa Miliyoon Maatewoosi baxxinohunni Itophiyu pireesete uurrinshara xawisino garinni; xaa yannara simintote anjera qaru kaimi laalchu anjeeti. Konnira qole faafrikka
dhukinsa bikkinni laashsha hoogansaati.
Siminto laashshate ikkannore xeichaame qooxeessubbara afantannore ikkansanninna gobbate sae sae leellanno ga`labbote hoongi korkaatinni hasiissannore afantanno baychinni faafriku geeshsha iillishate qarrissanno akatubba nootano Ministir Dieetichu buuxisino.
Faafrikubba siminto laashshate hasiissannore fushshitannokki gede assa, maashinubba giiranna labbinori laalchu harinsho gufissannore ikkansanni simintote laalchi shiqisho aana mitiimma kalaqantino. Ledoteno, simintote laalchi dikki’ra aana awaawurshunna babbaxxitino hasattubba hee`ransa xawisino.
Kuri qarrubba tirateno baca barubba qixxeessinoonni yiinohu Ministir Dieetu; tenne hajo Xaphoomu ministirchi borro mininni ledo qinaambe harunsonna irko assinanni yiino. Harancho yannara kalaqantanno ga`labbote qarrubba qoqqowu mootimmanna industirrate ledo ikkatenni keeraa`mino xaadooshshi hee`ranno gede assate loonsanni hee`noonni yiino.
Itophiyunnita xibbuunni 20% simintote hasatto diwannohunna Tigirayete qoqqowira afamannohu simintote faafriki loosu giddora earaati. Tigirayete qoqqowira shiilote handaarinni fajjo noonsari kalqoomu kubbaaniyyubba loosu giddora e’anno gede millimillono hananfoonni.
Aliyye gobbate qooxeessira olu korkaatinni laalcho taxxi asse keeshshinohu Mesoobo simintote faafriki xaa yannara laalchu giddora eanno gede hajo la’annonsa bissanni ledo hasaawa assinoonnita coyi`rinohu kalaa Miliyooni; faafriku xibbuunni 20% ikkannoha gobbanniha simintote hasatto diwannoho yiino.
Ikkinohura, kuni faafriki loosu giddora eanno woytenna wolootta industirrano mitiinsannohu hasiisanno uduunni shiqisho biddi yituro shiqisho lexxitanni hadhannoha ikkanno. Mesoobo siminto faafriki loosu giddora eanno woyte gobbate leellannoha simintote hasatto anje luphiimu deerrinni shotisanno yiino.
Gobbate aliyye qooxeessira kalaqaminoha keere kaima assatennino ministere bejetete dirinni mixidhino mixo anawarshu loossa gumultannoha ikkanno yiinohu kalaa Miliyooni; konnira ledotennino Tigirayete qoqqowira shiilote jiro hee`rasenni mootimma illacha uyte loossannoha ikkanno yaanni coyi`rino.
Konni albaanni shiilote handaarinni fajjo fushshidhe e`inoti kalqoomu kubbaaniyubbano wirro higge Tigirayete qoqqowira looso hanaffanno akatubba injeessinanni hee`noonni. Qooxeessu olu aana keeshshinoha ikkasinni qoqqowoho fajjo fushshidhe millissanni keeshshitino dureeyyenna uurrinshuwa xaa yanna loosinsa widira higganno gede borrotenni egensiinsoonnitanna woshshatto assinoonnitano huwachishino. Worroonni ragi garinnino millimillo hananfoonni. Gawajjo iillitinonsareno irkisatenna loosu giddora eessate loosira addi illacha uynoonnita Ministir Dieetu huwachishino.
Ministir Dieetu xawishshi garinni ikkiro; simintote anje qarra tirate illacha uyne loonsanni hee`noonni. Ikkollana, qarra sufotenni tirate laalchimma leda hasiissannota huwachishino.
Bakkalcho Arfaasa 4, 2015 M.D
