Addis Ababa:– Qoqqowoho gidu da’muulla uwase harunsine budillaancho doogonninna kemikaale kiifatenni gargadhate looso loonsanni hee’noonnita sidaamu qoqqowi giwirinnu biiro xawissino.
Biirote sooreessi kalaa Mesfin Qarrehu Itphiyu Pireesete Uurrinshara baxxinohunni Bakkalcho Gaazeexira xawisino garinni; sa’’u lamalara qoqowu giddo mite mite woraddara ‘’Afrikan armi worm’’ nna ‘’Fuul armi worm’’ yinanniri lamu dani da’muulla uubbinota buuxisino.
Afrikan armi worm woyi ‘’sixa’’ rosantino da’muulla yinanniti qoqqowoho Lokka Abbayyunna Alatta cuukkote woraddara 13 olluubbara 483.2 Hektaare baatto aana leeltinoha ikkanna tenne qooxeessubbara dagoomu budillaanchonna kemikaaletenni hoo’lanno gede assinoonnita kule; budillaancho hayyonni 196.2 hektaare aaninni huna dandiinoonniha ikkanna; 162 hektaare aana kemikaale kiifatenni gargarate wo’naalloonni yino.
Hattono ‘’Fuul armi worm’’ woy haaro daggino yinanni da’muulla 8 woraddara 48 olluubbara leellase harunsite 8kume, 494 Hektaare baatto amaddinoha ikkanna 119 hektaare aana kemikaale kiinfoonnitanna 649 Hektaare aaninni budillaancho doogonni hoola dandiinoonnita biirote sooreessi kalaa Mesfini xawisino.
Kuni da’muulchi xagicho kiifate injaannokkihanna goyinqichu giddo e’’e maaxame laalcho gawajjannoha ikkino daafira dagoomunna mitte mittenti maate gatensa e’e budillaancho doogonni giddo hee’reenna mirciishshite shaatenni hoo’litanno gede sooreessu lede qaagiissino.
Ledotennino kiinfanni xagga abbinanni hee’noonniha ikkanna da’muulla leeltu yanna kawa Lokka Abbaayyunna AlattaCuukkote woraddara rosantino da’muullara 123 Litre hattono haaro daggino yinanni da’muullara 78 Litre kemikaale horonsi’noonnitano sooreessu lede coyi’rino.
Kalaa Mesfini xawishshi garinni; xaa geeshsha shiimunnino ikkiro laalcho gawajjinota kayise; tini da’muulla Sidaamu qoqqowira sa’u lamalara leeltinoha ikkanna umonni anfoonni daafira laalcho lowohunni gawajjitukkinni iillinoonnitanna daga budu hayyonni sixaho yinanni da’muulla uulla kadde shaatenninna Afrikunnita woy haaro daggino yinanni da’muulla mirciishshite shitanni gargadhitanno gede huwachishinno.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Onkoleessa 26/2013
