Qiddist Gezaheny
Qachu gobbuwara qixxeessinanni haqqu kaashsho baxxino kaashshu mereershiranna baxxitino bejetenni qixxeessinnanni hee’noonni Tayixe hawadi yannara gobbate deerrinni qixxeessinanni lee biliyoone chiginye mereerinni 3.7 Biliyoone ale qixxeessinoonnita gibrinnu ministere egensiissu. Qachu gobbuwara baxxino chiginyete xaawira baxxitino bejetenni chiginye qixxeessinanni hee’noonnitano kulloonni.
Gibrinnu ministerera kalaqamu jiro latishshi agarooshshinna horonsi’rate dayirekterchi kalaa Tafarri Taaddesehu xawisino garinni kalaqaminniti hawadi chignye kaashsho ‘’haanju latishshi gutu horora’’ yaanno massagote qaalinni gumullanni.
Hawadi chiginyete kaashshira hasiissanno lee Biliyoone chiginyenni 3.7 Biliyoone ale qixxeessinoonnita xawisinohu kalaa Tafarri; tini kiiro gammoojjete qooxeessira qixxaabbanni nootanna kiirote iillitinokki muro amaddannokkita egensiisino.
Dayirekterchu xawishshi garinni; saadate sagale, leemmanna labbino mu’ro chigibyete xaawira qixxaabbanni no. Mitte mu’ro laastikete aleenni Noohu mu’rote bisi kaajjado ikka hoogiro; shaqqado ikkironna kaansihu gedensaanni diilallo, xawaabbanna arrishsho dandaa hoogiro seedino daafira calla di kaansanni.
Konnira aleenni xawinsi mu’ro babbaxxino lophote deerri aana afantannore ikkinnina kaashshoho iillitinore di ikkitino. Wodiidi qoqqowi giddo noo haqqu kaashshi gobbaanni wolootu kaashshoho iillitannohu Ella 25 gedensaanni noo yanna giddooti.
Mu’rote kaashshira balaxote qixxaawo assinoonni yinohu kalaa Tafarri; chigginye iillate yanna tonnunni lewu agani geeshsha keeshshitannohura sa’i diri kaashshu kaashshi gumulamihu gedensaanni qixxaawote loosi giddora e’noonnita qummi assino.
Balaxote looso chiginyete mereersha badatenni hananfoonniha ikkanna batinye chigginye kaansanniha ikkasinni mageeshshihu chiginyete xaawino; yaatenni loosoho e’noonni. Tini baala chigginye qixxaabbannoha ikkiro dubbu jiro ledo amadaminohunni mageeshshi dubbino; gobbate mageeshshihu gidu sirchi, mageeshshihu gummate sirchi, saadate sagale, heeshshote hasiissannorii sirchu dani no yine bande loosoho e’noonni harinsho nootano xawisino.
Dayirekterchu xawishshi garinni qixxaabbino chigginye mereerinni 247.9 miliyoone ikkitannoti gummate kaashshooti. Wodiidi qoqqowira 25, Oromiyaho 209, Benishangulete 9 miliyoonenna wolootu qoqqowubbara qixxeessinoonni. Baxxinohunni Mangotenna Abokaadote kaashsho illacha tunge qixxeessinanni hee’noonni.
Tayixe kaashsho muli yannanni wodiidi qoqqowira hananfanni. Hakko qooxeessira noori dagoomu bissa kaasa dandiitanno base baalantera kaasa hasiissannonsata dayirekterchu lede huwachishinno. Qachu gobbuwara uyinanni chiginye baxxino chiginyete xaawiranna bejeteno amande loonsanni hee’noonniha ikkanna Amaaru, Oromote,Wodiidinna Sidaamu qoqqowinni xaa geeshsha lame Miliyoone chigginye afi’ra dandiinoommo yino.
Oromiyu qoqqowira afantanno chiginyete xaawubbara 1.6 Miliyoone chiginye no; chiginye kaasate chiginye qixxeessa calla ikkitukkinni gobbayidi hajo ministere widoonni loosu loosama hasiissanno. Adhate qixxaabbinoreeti? Adhate dhukinsa mageeshshiho? yaannoha buuxa hasiissanno. Hakkuyi gobbaanni qixxeessinoommo daafira calla adhitanno yaa di ikkino yino.
Umonsa fajjitinoreeti? Qixxaabbinoreeti? Qixxaabbinoha ikkiro mageeshshiti qixxeessinoonni bale noonsa yitanno xa’mo dawarate mootimmate widoonni hasiisanno xaadooshshi kaalaqamanno gede assinoonnita kalaa Tafarri qummi assino.
Bakkalchoo Dotteessa 14/ 2013
