Hedate qarri haammata HWHT juntira addi xawishshaati. Shallago batinyu mannira qarrissanno roso ikkitinota anfirono woyyaanete gashshaanora kayinni Raasi Daashini tullo aana dodate gede ayirrannoho.
Umihu hedate qarri xawishshi jawanna shiima afa hoogate. Woyyaanete gashshaano Itophiyu jawa gobba ikkase huwattukkinni baxxite fulate sharro hanafasiiti. Darge qeele Miniliki gashshooti minira iille Itophiya bikkanno woyte jawa gobba ikkitusi. Callichisi duqqanno gobba ikka hooggusi. Yaachishisi… konni daafira bacanna jawa ikkase yannate gedensaanni einosi bikkinni tenne ledantino gobba ajisharanna billaallisara mixi`rino. Techo wolaphitino gobba ikkase huwanteemmose Ertiri umose dandiitino gabba ikkitinohu hasidhinohura calla ikkikkinni miicantinohurano ikkinota hedeemmo. Woyyaane disaalfattu, diinoyekkeerantu akkalu qoonchi gede fushshe hunannosi woyte may xeannosiro, may daannosiro nafa dihedino; shallago dinowe!
Hiittoo qullaambete loosooti; nooseha taysidhe uytu yinoonnita galte shiidhinota lawino! Buxicho heeddeetika? noosekkihu aaninni uytinnona heeshshose galtese uytino yinise; togoonni miiliyonetenni kiirranni mannooti heeshsho aana danchumma leellishino poletiku gaamo shallagote qarri noosiha ikkinohura ikkinnina danchummasi jawimma dikkitino.
Ajinshoonni gobba kayinni me’’e waaga amadde fultinoro dihedino. Asale xawunni! Qarramikkinni asale ei; liqii’rikkinni asale baatannoha ikki. Furcho fullannitanna e`nannita “Ittona!” yee ajishita Jibutira kayinni ledinose. Tini baalaansete gobbaanni ikkitino shallagooti. Woyyaane fulonna eo taalo assa diegentino. Taalo assa shallagote coyetina! “Noosekkiha liqiissitu, angara adhitukkinni reytu” yinanni coy woyyaanete injiinoho. Hoola! konne calla dikkino, “Noosihura lendannisi noosikkihunni noosihano adhinannisi” yinoonni coyina, woyyaane Ertira ee guditi “Baadimme gattonkena” yee 80 kume manna bushshu woroonni assino dhaggeno shallagote egenno hoogatenni abbino qarra di-ikkino?
Ertru daga afidhino gobba aleenni hagiidha hasiissannonsahu tenne heddannokki wolqanni massagamatenni gatansanniiti. Aninna mini`ya kayinni tenne anganni amadamme sunfummo.
Woyyaanete kayinni xaano Itophiyu ayirritinosi; xaano yaachishinosi, gobbate bikkanna kiiro batidhusi, togo ledantino gobba hiitto asse xuxxulunni amadose yee hedi. Daganna dagoomu su`minni qixxaawino babbade gashshate gumulsiisaancho gondooro fushshi. Mittu baari giddo keeshshitino daga babbaxxino bale giddo wore “Daahi!” yaa hanafi. Mitto jawa ikke keeshshinoha baca shiimmammaadda assi. Jawa ikka maatiro dieinosi. Shiimimma baxanno; jawu coy yaachishannosi. Duqqate dhukino dinosi.
Konni daafira sasu dirira albaanni Itophiyu xuxxulunni fulate hasatto hedeweelcho leellishshuta qotisinni dirritu. Jawimmase gede duqqannose qoti widira gotti yite fultu. Insa qoti maniiri, gawajjonsa batinyinni lekkanna angansa baala amadantu; konni daafirano Qolla Tembeeni surkante goxxe sayissu.
Juntu afii Geetaacho Reddahu surresi lowo geeshsha daafurte heedheennanni shallago shallagi’rate daafira coyi`rinota macciishinummo yannarano lowo geeshsha dadillinummo. “Amaaru ledo shallago shallagi’neemmo” yee coyi`ranno woyte shallago egenninoha lawanno. Shallago egenninoha ikkoommero Miniliki gashshooti mininni difulannonka. Shallago egenninohu hedano egennino. Heddinokki yannanni heddinokki basera leellama lawino shallago egenna hoogate xawishshi hanni may no? shoole kiilonni Qolla Tembeeni me’’e kiilo meetireetinkanni?
Gashshi’rate yiniro gashshatena! gane gashsha yaa hiittoo shotaati? ama beettise reeshshi aana wortine, kaameelunni gantine, tunsote usurtine, biso murmurtine, mundeetenni mundee assitine gashshitiniri ki`ne! hidhinokkihu woy gashshinokkihu hiitto taashshi`ranno? Hunsha… shallago egenna hooga!
Geechi Redda coye huwati! Taashshi`rannohu duu`ninoho. Woyyaane me“e coye darrasanyiweelo adhe duu`ni… heewo-weelo, yeekkeero nookkiha, ga’rafiweelo, mayinannie yiikkinni me“e bizinese duu`ni, me“ere gobbayidi gobbuwara massine duu`nini, taashshi’ratero tenneeti!
Gaashi Geechi! Afoottota effertete sirba shiima geeshsha hummeessummohero shallago eahera dandiitanno. Hanni anga gani!
Ninkeno maa yinokka duunaminohu hiikkooti? Taashshannohuno ayeti?
Geechi Redda coye huwati! Taashshi`raahu itinoho. Me“u tirfe age dimbi, me“u goo`re uwi, mimmitoho heda kawiichooti! Me“u duuwe tufi, me“u hudi`re koffi yii, taashshi`rannohu tirfe duu`ninoho!
Hay…. Shallago egenna hooga!
Tokkuma Rooba (Tiro Abebech Maatewoos)
Bakkalcho Wocawaaro 13, 2014 M.D Hamuse
