Gobbate lopho buuxisiissannori haammata pirojektubba sa’u muli dirra kawa hala’laduni ijaarantanni no. Gobba lossate murci’raanchimma calla hasiissanno. Baxxinohunni, soorrote dirra kawa gobbankera maala’lissanno loossa gumulantanna la’’a hananfoonni.
Sa’u seeda dirrara gobba gashshitino bissanna mootimmate massagaano poletiku loossa calla roorsitanni dagooma gutunni horaameeyye assitannonna gobbate woyyaambera ikkitanno loossara illacha tuggukkinni keeshshansanni agarroonni lopho daggukkinni keeshshitinoti lowonta gaabbissanno.
Soorrote dirra kawa quchummate ikko baadiyyete qooxeessubbara duuchu handaarinni loosantanni noo loossa gobbate jawa hexxo uytannote. Konni albaanni pirojektubba hanafanturono mereeronku gufidhanno ikkito bacatenka. Xaa yannara kayinni hanafantino loossa gumulantanni dagoomaho owaantete fano ikkitanni afantanno.
Muli yanna giddono haammata pirojektubba maassante dagoomaho owaantete fano ikkitannota sa’u muli barrubba giddo Dagate riqiwamaano amaale mini harisino songora leelle amaalete mini miillanni ka’ino xa’mubbara dawaronna xawishsha uynohu Xaphoomu ministirchi Abiy Ahimed (Dr) coyi’rinoti qaangannite.
Konninni, Itophiyu dhaggetenni la’ne egenninoonnikki qeelle afidhino dirooti yaanni Xaphoomu Ministirichi coyi’rino.
Xaphoomu ministirichi xawishshisinni tayixe diro luphiima qeelle borreessantino; woyyaabbino gumma leellitino. Itophiyu dhaggetenni la’ne egenninoonnikki qeelle leellishshino dirooti yiino.
Gobbannita miinju woyyeesso assinanni gede gadachino korkaati gobboomu maakiro ikonoomete hiiqqamme ikasi kaysino. Kunino, loosu hoonginni, waagu lexxo, eonna fulo taala hoogate ikkito kullannireeti.
Wole ragaanni hallanyu haandaara kaajjishate; gibrinnu Industire handaarrara noo qarrubba tirate hattono heewisamaancho miinju akata kalaqa hoogatenni xaaddinota miinju hiiqqamme sissa hasiissino daafira woyyeesso assinoonni.
Assinoonni miinju woyyeessonni xaphoomunni kalqoomu daddali tayixe diro woyyaawanno yine agarrannita qummeessino.
Sai baajeettete dirinni 8.1% lopho borreessiissa dandiinoonnita kayise; amandoonni baajeettete dirinni 8.4% lopho borreessiissate mixi’ne loonsanni keeshshinoonnita kulino.
Mootimma duuchu handaarinni uynanni owaante woyyaawa hasiissannota duucha yannara kullanni keeshshinoonni. Ikkeennano, sa’e sa’e kalaqantanno ikkitubba dagooma koffi assitannota ikkase huwatatenni owaante lifixa assanna kasseenya lossate hixamanya, murci’ra ammanamatenni loosa agarrannita huwachishino.
Itophiyaho mootimmate widoonni mussinu dino yee; kayinnilla, owaantete ragaanni shiimmaadda mussinnu assootubba noota dimaaxino.
Konne assoote taashshateno looso hanaffinoti Mesoob mittu mereershi owaante sase aganna giddo calla 23 uurrinshubba hanqafatenni 124 owaantubba uytanni afantanno. Gumulamihu 2017M.D baajeettete dirinni 4.5 miliyoone ale ikkanno dagoomira loosu kaayyo kalanqoonnita kaysanno.
Gibrinnu handaarinni 1.8 afi’noonni. Industirete 680 kume ikkanno manna Baarawidi gobbuwara bobbaasatenni boco miliyoone ikkanno qansootira; xeertotenna onlaynete looso 60 kume ikkanno qansootira loosu kaayyo kalanqoonni.
Fayyimmate uurrinsha lainohunni 22 kume ikkitanno uurrinsha mereero 6 kume ikkitannori soorrote kawa ijaaroonnireeti.
Koriderete latishshi quchummanke qooxeessinke seeda dirrara ishinte keeshshitinota co’ittenna biifado assatenni deerransa agartino qooxeessubba kalaqanni no. Xaa yannara koriderete latishsha quchummate calla ikkikkinni baadiyyete qooxeessubbarano hala’ladunni hananfoonniti anfoonnite. Kuri loossa baadiyyete qooxeessubbano roorenkanni biifadonna injiitinore assitanno.
Industirete handaarinni tayixe diro 12% ikkitanno lopho abbate mixi’ne loonsanni hee’noonni. Itophiyu laashshito yitanno millimmonni haammata loossa loonsoonni. Itophiyu laashshito yaannohunni laashshate dhukino sai diro 59% iillino; tayixe kayinni 65% iilla dandiinota kulloonni.
Faabirikannihu laashshate dhukino lophanni dayno. Konni dirinni Industirennihu wolqate hasatto 40% iillitino. Tini jawa lophooti; simintote laalchi lexxino; siwiillate laalchubba 18% lopho maareekkantino. Siwiilla laashshate dhuka lexxino.
Siwiilu hasatto wo’munni wo’ma wonshate dandiisiissanno loossa hananfoonni. Hincilaallote Faabirika dirunni 600 kume toone ikkitannota laashshannoha ijaarranni hee’noonni.
Konni faabriki ijaarshi aananno Sadaasu woy Arfaasu aganira goofanno. Soolaare laashshitanno faabrikkano ijaarranni hee’noonni; muli yanna giddo maassantanno. Industire kakkayisate loonsanni hee’noonni.
Abbayi kofatto pirojekite gumulshino 98.9% ale iillinota kulloonni. Itophiyu sannate gaabbonni fulate Abbayi Laga koffe horoonsi’ratenni kofatto buximatenni fulate harinsho hanaffino. Sa’u 14 dirrara mitteno gobbaydi kaa’lo ikko liqoo nookkiha umise wolqanni kofattote ijaarshi looso loossanni keehshitino.
Wo’munku Itophiyu qansooti hedotenni, woxunni, wolqatenni, egennotenna dipilomaasete qeechinni beeqqitanni noo pirojekteeti.
Itophiyu gobbaydinni eessitanni keeshshitinoha bushshu madaabbara gobbate giddo laashshate loosono muli yanna giddo hananfannita kulloonni. Hananfoonni loossa murci’raanchimmatenni gumula dandiiniro gobbate lopho buuxisiisate seeda yanna adhannokkita leellishannore la’nanni hee’noommo.
Amsaalu Felleqe
Bakkalcho Maaja 3, 2017 M.D
