Olu manchi beettira dirrate dhagge ikkanna bao, qarranna kisaara tuganni hee’ranno busha dhagge noosiho. Mitte gobbara heedhanno daganna dagoomi insa insawa kiphantanno woyte qole abbanno bunshe baassinote.
Ola suwashshunni beeqqitanno olamaano calla ikkikkinni keeraano qansoota, safote latishshuwanna qooxeessa lendanna gawajjanno. Olu bassi qaraarannoho.
2ki kalqete oli kalqoomu baonna shetto sufisiisino manchi beetti dhagge giddo lowohunni busha ikkitino ikkituwanni mittoho. Ola jajjabba kalqete wolqaataamma mootimmuwanna halamaanonsa beeqqisiisino, 80 miliyoone ali manni lubbo huninoho.
Kipho manchi beetti reyoora kora ikkitannoha ikkanna,daga qaensanni darantanno gede assitanno. Ledotennino, safote latishshuwa Hospitaallate, rosu minnanna gallanni minna lendanna safote latishshi aana jawa bao kalaqino olu. Keeraano mannooti aana iillitino gawajjo tenneeti yine kullannikkite. Maatete diigama hattono dagoomu cancamaranna qaensanni daramara kora ikkino.
Sooriyaho kalqantinonna xaano agurantinokki insa insawa noo kipho olu hunaanchimma wole leellishooti. A.K. 2011 garinni insa insawa kalqamino oli hanafinkunni Sooriyu uurra nookki oli giddo afantanno. Aleponna Homisi gedee quchumma diigamate widira soorrantino. Mitte yannara duroo’mino quchumu mereershuwa baotenna hexxo mudhate widira soorrantino. Hospitaallanna rosu minna lendanna siviilete safote latishshuwa aana assinanni illachi mannoomitte shetto ledatenni miliyoonetenni kiirranni Sooriyu mannoota kaa’lo agadhitannore assinonsa.
Kemikaalete olu uduunnenna bombuwa horoonsi’ne assinoonni oli keeraano qansooti,meyaatenna qaaqquullu aana qaalunni xawinsara dandiinannikki shetto iillishatenni manchi beetti tii”i aana jawa bassa tugino.
Kuri baxxitino lawishshuwannino sae, olu dagoomu aana noosi hala’lado hekko xawinsara didandiinanni. Doogote, buusunna wolqa burqissannori gedee safote latishshuwa ba”ara, miinju latishshuwa gufisannonna hasiissanno owaantuwa afi’rate guficho ikkannoho.
Mitte gobba kiphote gedensaanni wirro jawaatatenna umose wirro dhaawate assitanno ha’rinshora jawa wolqatenna woxu fulo xa’manno. Hakkiinnino aleenni olunni iillitanno tiiu gawajjo batinyu qansooti shotu garinni hurtannokki jawa macciishshammete bassa tugannoho. Kalqenkera olunna kiphote giddo lophitanni afantanno qaaqquulli babbaxxitino mitiimmara reqeccaabbinoreeti. Roso hooga, maatensa miila hooganna gawajjote reqeccaawansa hobbaatensa aana hegeri hekko abbitara dandiitanno.
Keeru ba’ne Budu donnanna dhaggete malaattano huntanno. Dhaggetenni dirra baalate olinni budu darguwa aana ikkona yine illachinshenna ba”anno gede assatenni konni gedensaanni dagganno ilama ragge hunanno.
Olu qooxeessu agarooshshi aana illitanno gawajjo sammi yine sa’nannita dikkitino.
Insa insawa fiixoo’mitino kalqe giddo qodhote kipho olluu gobbuwaranna qoqqowubbara batinye gawajjo sufisiisara dandaanno. Gawajjo xooqqanno daramaasine lolaha mannoomitte shetto kalaqqanno. Jirote shettonna olluu gobbuwa kaa’lo aate dhuka hasanno. Ledotennino kiphuwa hala’lado qoqqowoomu ge’nete hoongiwa sa’ara dandiitanno.
Kalqenke dhagge leellishshanno garinni ayee dani oli goofimarchi barcimaho ofolline hasaawa ikkinota kulanno. Konnirano batinye bao kalaqantara albaanni konne doorsha mayra harunsa dandiinannikkiro xawo ikka hoogirono; gobbuwanna poletikanyootu dhaggetenni rosatenni ayee dani sharro keeru doogonni ha’risa hasiissannonsa. Sumuu yaate hoonge keeraancho doogonni tira hasiissannota albi manchi beetti dhagge qaaga hasiissanno.
Dhaggenkenni ronse lexxote bao gargarate daafurrummokkinni loosa gadachonkeeti. Keere halashshate, kalqoomu seera ayirrisiisatenna kiphote kaima tirate qinaabbino sharramanni calla dagganno ilama olu baonni gatisate loosa noonke.
Addi addi kophonna oli, huucci’nenna liqii’ne loonsoommo safote latishshuwa hunannanke hee’ra badhera qolte ha’rissanno ha’rinshooti. Xa’mokki higganno gede olaho kai yitanno hedonni fulle, olu ayee kalqera ayee gaamo mitiimma tiranna la’noonnikkita ammanne; olunni caaccaawinonna horosira uurreemmo yaanno dagara keeraancho doogonni xa’mo shiqisha, keeru doogo sharro doorshuwa leellishatenni gobba uwatenni gargara hasiissanno.
Konnirano, gobboomu deerrinni hananfoonni amaalamatenni mala hasate hexxo gummaame ikkitanno gede baalunku malaatesi woro; ilamate keere ragisiiso techo barri sokkankeeti.
Yaareed Geetaachew
Bakkalcho Onkoleessa 22 , 2016 M.D
