Itophiyu manni addinta kaayyaataammaho. Bire annuwinke gobbake mittimmanna ayirrinye agartenna garsiisse, mittimmake kaajjishshe sufisatenni ilamate ragissino.
Albi manni lowo dhagge loosse sa’ino. Loworeno hattonni loosate halchitanni woxu wolqa anjenna babbaxxitino korkaatta kaiminni oosonsara loosse leellishatenna gobba lophote widira reekkate halchitanni heedhe sa’ino. Ikkollana, halchonsanna gaabbonsa mullawa ubbe digattino; kuneeti tenne yanna ilamanni insa ajuuja loosu widira soorrantanna la’nanni hee’noommo.
Bire annuwinke Abbayi waa kofate lowontanni halchitanninna hixamanyitanni heedhe sa’urono tenne ilamanni hanafame xaa yannara caabbichu wolqa burqisate geeshsha iillara dandiinoti lowonta dhaggetenna maninkera naaxxilleho. Tini ilama kaayyono qeelleno afidhinota ikkaseno sa’u muli barruwa giddo Abbayi waa (Bayiriidi Haaroo’mate) kofatto loosi roore anga gumulamara iilleenna laynki Terbayne caabbichu wolqa burqosate loosonna sayikki doyicho waa wonshate loosi gumulama lainohunni XM Abiy Ahimed coyi’rino.
Hiikko garinnino ikkeenna dhaggete giddoonni sa’’anna dhagge loosa babbaxxitannota ikkase huwachishanno. Dhaggete giddoonni sa’’a kaayyote; ikkinorichi loosamanna laoommo yine farci’rate; dhagge loosa kayinni kaayyo calla ikkitukkinni qeelleteno yaanno; Xaphoomu Ministirchi. Tini yaatto seekkine huwata dandiinummoro jawa huwattonna ayimmankeno layi’neemmo gede kakkayissannonkete.
Ninke yanna ilamano tenne kaayyonna qeelle horonsi’raano ikkankenni tashshi yaankera hasiisannonketa kulanno. Annuwinke faale harunsine gobbankera agarranninke qeecha fulate dandiinoommohuranna baxxinohunni gobbanke giddoydinna gobbaydi diinnanni gargarre mittimmase agarre keeshshiishankeranna baxxinohunnino Abbayi waa konfe caabbicho burqisanna la’’ate dandiinoommohura hawalle tashshi yiinonke!!
Gobbake baca kalaqamu jironni duree’mitinote. Albi akaakkankenna annuwinke tenne jiro garunni latisse horonsi’ratenna gobbake wolootta gobbuwa gede Jiroo’mitannonna lophitanno gede assate halchitino; lowonta heddino. Hedde calla diagurtinona mixidhino. Mixonsa garinnino mite mite jajjabba loossano hanafate wo’naaltino; kayinnilla, halchonsa tolteenna illetenni la’’ate kaayyo diafidhino. Insa ajuuja ragidhinoti oosonsa kayinni halchonsanna mixonsa loosu aana hosiisa dandiitino.
Tenne kofo heddino; kofate heddani lowonta gaabbitanni sa’ino; ninke kayinni insa hedo adda assinoommo; Itophiyu qansooti baalu kaayyaataammanna qeelle afi’noommore ikkakenni tashshi yaankera hasiisanno.
Yininte gede ninke yanna ilama kaayyono qeelle afi’noommo gede ikkinohu hammatu halchitanni keeshshitinoha Abbay waa kofatenna horoonsi’rate hasatto illenkenni la’noommo. Ninke annuwinke faale amande loonsoommohunni oosonkera woy aantanno ilamara raginseemmo. Annuwu hedo ayirrisa danchate; kaayyoteno maassamateno. Kaayyo calla ikkikkinni qeelleno afi’noommo ilamaati; tini loonse guma leellishanna gobbatenna ilamate ikkannore hanafa calla ikkikkinni gumulle illetenni la’nanni gede assano jawa qeelleeti.
Sa’u lowo dirrara woxu, egennote, dhukunna kakkaooshshu anjenni kainoha ninkeha ikke hee’renni Gibtsenniha ikke keeshshinohu Abbayi way techo annasi afi’rino. Wole agurranna Abbayi lagi Itophiyunni kae gobbuwa tayse Gibtse iillannoha ikkikkinni Gibtsetenni kae gobbuwa taysanni Itophiya daannohu gede assine kullanna keeshshinoonni dhagge techo soorrantino. Abbayi lagi ayimmakeeti; dhaggenkeeti; gutu su’mankeeti.
Itophiyu baatto aana baalunku qansooti mittimmatenni ka’ne amaalamme, sumuu yine, hananfe techo kofattote looso gudate geeshsha iillinoommonte gede woloottu hajubbano hattonni gutunni loonse lophate kakkayissannonkeri baca hajubba noonke. Mittimmake kaajjituro, mimmitinke ledo sumuu yinummoro, bire albi annuwanke amadde keeshshitinonna ragissinonkeha dancha budenna balchoomanke hattono hedonsanna halchonsa ayirrinsummoro ayyaaninsanni lowo deerra iillineemmo. Gobbankeno maassantinota assa dandiinemmo. Ninke annuwinke hedonna halcho ayirrinse loosu aana hosiinsummoro; ninke oosono halchonkenna ajuujanke amadde gumultanno; ayimmansano, gobbansano baxxannonna ayirrissannore calla ikkitukkinni gobbake hiikkonni diininnino gargarte lossitanno.
Abbayi, mittimmanke xawishshaati. Kalqe baala, uminsa jiro garunni horonsidhe lophitino gobbuwa baala Gibtsenna Sudaanete kaa’litanni ninke aana ka’u yannara baala mittimmatenni ikkine hedonsa diingoommo. Annuwinke faale amande keeshshiinshoommo mittimmanke sufa noose. Abbayi laga konfe techo iillino deerrira iillinshummonte gede woloottano gutunnita ikkitino gobboomitte haubbake halamme toltanno gede assi’no. Mittimma mageeshshi wolqaatiro Abbayi kofatto naqaashete. Tini ilama albi annuwanke hedo, halchonna ajuuja ayirrissino daafira ninkeno ga’a kayinni aantanno ilamanni ayirritanno annuwa ikkitanno.
Amsaalu Felleqe
Bakkalcho Woxawaajje 12, 2014 M.D
