Seeda diro albaagge ajuujannohu hegere sumudanna buusa kare sa”anno. Haranchonna techo kokkera galinohu danqale kaase techo ite galannore calla ajuujanno. Seefa ajuujannohu kaansoonni jajji ilamate iillannota afino daafira techora iilla hoogirono ilama qaaganni hagiidhanno.
Techo baattote hoshooshamare ikkikkinni xa’phoomunni diilallote akati soorro agawate Itophiyu haanju haruminni adhitino jawaata qaafore kayisate hasi’reemmo.
Lame lamalanta horo afi’nanni haanju harumi, kawaanni diilallote gadi soorrora wowe ikka; ka’aanni miinju badhe ikkanni dayino.
Haqqete horo bacate. Diilallo taashshitanno, intanni sagaleno isenniiti. Manchi beetti foo’lanno diilallo O2 (Okisijiine) haqqu aannonke eltooti. Techo kaayinni “haanja haruma” yine gaadunni haqqe kaansanni woyite mitootu danqalete horo afi’rate huwanyo calla noonsari polotiku hajo assite la’anno. Kayinni hegere horo ikkitinota wodancha busullete. Gobba hegersa duuchunku qansooti gadachootiyya!
Baattono hoshooshantannohu haqqu dolamanna dolloonnni basera riqiwa hoogatenni ikkinota deammoonke. Diilallote akatino kalqe danote tugannohanna bidhachishinoha ikkanni dayino. Konnira Itophiyu hdnafino haanju harumi kakkaooshsho kalqete wowete.
Diilallote qarri kalqete daga babbaxxitino shetto aana tuganni no; aaneteteno dagganno ilama addi addi jifora reqeccaabbanno gede assara dandaannota mashalaqqubba halaladunni leellishshanni no. Qarru duuchunku aleenni techo barrinni baca mitiimmubba giddoonni sa“ate gadachantanni afantanno Afriku dagara bushinoha ikkannota ammannanni.
Itophiyu daganna mootimma tenne kalqoomitte qarra; gobboomu deerrinni gargadhate babbaxxitino wo’naalshubba assa hanaffunkunni dirra kiirantino. Konninni, borreessiissanni noo seyoo kalqoomu afamishsha afi’rate gobbaanni gobbate gede afisiissanni noo horono luphiimu garinni lexxitanni daggino
Tayxe “kaasatenni soorro” yaanno massagote qaalinni 7.5 biliyoone chigginye kaasate mixo amande loosu giddora e’noonni.
Xaa geeshsha diru dirunkunni kaansoonni chigginyubba:-dubbu iillo lossatenni sa’e bunu laalchinna laalchimma ledatenni gobbayidi woxu soorro hexxotenna mixote aleenni iillishshino.
Xa Itophiyu diilallote gadi soorrora beqqi yitanno deerrinni sa’ino. Sagalete wolambinate buuxisatenni kayise loosu kaayyo kalaqatenni baca seyoo borreessantanno gede haanju harumi ajuuja luphiima qaacha fultino.
2011 MD hananfoonni haanju harumi kakkaooshshi,tayixe mixonni 7.5 biliyoone chigginye guutinse kaansiro 47.5 biliyoone ikkitanno. Kuni Itophiyaho elto,kalqete wowe ikkino seyoote birxichaati.
Kuni chigginyubba kaasatenni haaro dhagge borreessatenni; kalqoomu riikoorde hiiqqa dandiinoonni kakkaooshsheeti.
Kunino dhagge loosa budese assidhino dagankera ledote biinfille guggushshino.
Diilallote gadi soorro kalqoomu yaaddo ikkitino tenne yannanni gumulamanni noohu haanju harumi amuraati Itophiyunna dagase kalqete luphi yite leeltanno gede assino; handaarunni borreessiissanni no seyoono batinyu wodana goshooshinoho.
Busule ilamanna seeda ajuuja noonsari gaa techo kaassanno.
Diilallote gadi soorro gargadhatenni sane; sagalete gidinni meessa dandaate hananfoommo gobboomitte wonaalora jawaata wolqa ikkannota ammannannihu haanju harumi amuraati; qansootaho ledote eotenna loosu bue ikkanni no. Aanteteno kalqoomu deerrinni gobba karboonete hidhonni luphiima horo heedhannose gede dandiisannota ammannanni.
Konninni saeno; haanju harumi tenne ilamanni sae; dagganno ilamara woyyitino gobba tareessate hananfoommo gobboomitte millimillora jawa dhuka ikkannoho.
Baxxinohunni dagganno ilamara injiitannonna agarantino gobba ragisate hee’rannosi duuchu handaari horo afuunni sae illatenni leellanni no halaaleeti.
Anfinte gede ninke Itophiyu daga sannate harinsho giddo taxxi yitannokkinna shaangitannokki dhagge ayiddeeti. Tenne dhagge duduwi sannate noo ilama qaagatenni sae, aantanno ilamara gobboomitte ayirrinyi bue ikkansa xawu fajooti.
Haanju harumi amuraatino tini ilama bero dhagge loosse saino annuwi ooso ikkansa buuxisannoha; dhagge loossannota ikkansa leellishannoho.
Adiwaho gumulantinoti sharrote dhagge techo geeshsha Itophiyu daga wolaphonsara assitino harinsho kulatenni sae aantanno ilama wolaphonsanna bayirroonyensa kisiissannokki gede assitino. Abbay kofattonnino Itophiyu daga uminsa kaayyo uminsanni murate hasattonsa woowancho ikkinota kalqe maalalissino murci’raanchimmanni loosunni leellishshino.
Diilallote gadi soorro kalqe yaachishanni noo tenne yannanni gobbate gede gumullanni heenoommohu haanju harumi amuraatino; hundi ilama gede tini ilamano baxxino garinni hunkiisenni borreessitanni noo; kalqoomu afamishshisino xaa geeshsha gotti yite macciishshantanno dhaggeeti.
Tenne dhagge roore seyoonni sufusano tenne ilamara jawa yawooti. Haanju harumi kakkaooshshi diilallote gadi soorrammere xagicho, dagankera sagalete wowe,gobbankera miinju badhe ikke sufo!
Yaared Geetaachew
Bakkalcho Ella 26, 2017 M.D
