“Gibirrinna” yinanni woyte lame hedo qaagamase digattanno. Baatto latisanna saadate ceatto. Lamenka waaxatenni “Maatete jireenya” yine dagate baqqeenya kalaqate mootimma mixo amadde daga kakkaayissanna techo gobbate deerrinni danchu gumi maareekkamanni dayino.
Saadate laalchinna gati gidi hattono daro mitteenni waaxante tuutaho shiqqanno woyte sagale guutate yinanni. Kuni yaa maatete jireenyi guutino yaate. Sidaamu qoqqowi Federaalete deerrinni uyinoonnisi yawo fulanni noota sa’u lamalara Federaalete deerrinni mittu dirinna 6 agani maatete jireenyi jeefishsha Hawaasa keenni yannara naqqansoonni.
“Maatete jireenyi loossa qara sokka sagalete wolambinatenke buuxisiisate” yaanni IFDR layinki xaphoomu ministirichi Temesgen Xiruneh xawisinohu tenne bare aanaati. Sidaamu qoqqowira Federaalete deerrinni amandoonni mixo maatete jireenya buuxisate. Konni garinni qoqqowu maatete jireenyira tugino illachi wolootta qoqqowubbara lawishsha ikkannoho.
Gibirrrinnu handaarinni laalchonna laalchimma lossate gobbate gede baca loossa loonsoonni. Konne harunsite fakkana soorro leeltino. Latishshu doorsha halashshatenni, loosidhe galtino daganna gibirrinnu aana maatete huwanyo soorranna baqqi assa, balaxo uyinoonnireeti. Ee,maatete jireenyi aana loosa ilamate loosatenna caacceessitino hude aana gaadate.
Mitte mittenti maate sagaletenni meessaneeto dandiituro gobbate deerrinni sagalete wowe agarsiisatenni sa’ne wolambinatu widira reekkammanni. Sagalete wolambinate abba shota coye dikkitino. Wole gobbuwa anga la’atenni gatate. Konnira kayinni gibrinnu latishshi albisa coyeti.
Arrinna badheessu gibrinnu loossanni ikkado laalcho afi’rate loonsanni hee’noonni loossanni laalchonna laalchimma woyyeessa dandiinoonni. Gibirinnu mekanayizeeshiine,dooramino wixinna madaabbarunni irkisatenni loosidhe galtino dagara qajeelsha aanna addi addi xiinxallote loossa gumulsatenni halaalinni laalchonna laalchimma luphiimu deerrinni lossa dandiinoonni.
Gobbate deerrinni gatu qatume gala dihasiissanno yine adhinoonni maahoyyaancho qaafonni baatto gidunni diwantanno gede loonsoonni;baadiyyete baatto calla ikkikkinni quchumu gibrinna yine quchumaho noo horichiranna loosu minna waalchira qaamattote hosannorinni hananfe qooxeessa biifisannore baala kaanse daga baqqi assinanni hee’noonni. Baadiyye lattinota,quchumu biifinoha,holgi jirotenni wo’minoha ikkanno gede mootimma baqqeenya kalaqqannanna woyyaawino sircho shiqishshanna gobbate hananfoonni latishshu loossa techo guma laaltanni afantanno.
Gibrinnu sagalete wowe buuxisatenni sae gobbayidi soorro abbatenni jiro cibbi’rate qara hayyooti. Gibrinnu sagalete wowimmanni sae jiro cibbi’rate kaima ikkanno woyte sagalete wolambinati daannoti xawoho.
Mootimmano sa’u dirrara konne hedote giddo amadde gibirinna xeenu irki’raanchimmanni fushshatenni gobba noose wayinna baattote jiro ragunni horoonsidhe roorenkanni gidu laalchinna laalchimma lossate dandiissanno loossa aana illacha tuggino.
Quchumu gibrinninna maatete jireenyinni loonsanni hee’noonni loossa quchumu daga geexaanchimmatenni fulte qaamatto dikko fushsha dandiitannota leellishino.
Maatete jireenyi loossa gobbate gede hananfi woyte shoole qara qara mixo amandeeti; laalcho lossanna, dikko geisa, gobbayidi dikkora beeqqa, gobbayidinni e’’anno laalcho riqiwanna loosu kaayyo kalaqate. Kunino xaa yannara adda ikkanni dayinota sa’u lamalara layinki xaphoomu ministirichi Temesigeeni xiruneh Sidaamu qoqqowira maatete jireenyinni daggino soorro keeni yannara xawisino. Sidaamu qoqqowi maatete jireenya buuxisiisate widoonni borreessiisino gumi naandanniha ikkasinna wolootta qoqqowubbarano rosicho ikkannota kulloonni.
Itophiyaho sagalete wowe buuxisiisate illachinshe hananfoonni loossanni gobboomu deerrinni kummatenni kiirranni maatete Jireenyi qacha kalaqa dandiinoonnitano Gibrinnu ministirchi Girma Amente (Dr) Hawaasa assini gobboomitte maatete jireenyi keeno aana leelle coyi’rino.
Konni ragaanni, Sidaamu qoqqowi handaarunni dancha lawishsha ikka dandaanno. Maatete Jireenyi loossa lainohunno dagoomu giddo kalaqamino kakkaooshshino jawaachishannoho. Konne ikkinohura gobbate deerrinni hananfoonni maatete jireenyi mixo dancha dago gede adhine sagalete wowe buuxisatenni sa’nesagalete wolambinate abate deerru deerrunkunni qeechanke fula hasiissanno!
Bakkalcho Dotteessa 17, 2016 M.D
