Giwirrinnu tenne pilaaneette yaano baattote dugugguru miqichooti. Kaaliiqi manchi beettira eltino pilaaneette baatto elinonke. Kayinnilla baattote aana duuchankare winxe horoonsi’rate qeechi manchi beettiho. Manchi beetti laashshatenna latisate huwatto noosiho.
Ninke Itophiyu 85% giwirrinnu loosinni galloommoreeti. Ikkinohurano Itophiyu laalcho laashshito; kuni laalchi qole mittu handaarinni calla gumullanniha dikkino; roorenkanni giwirinnunnino, industiretennino, shiilotenninna wolu handaarinnino gutunninna mittimmatenni gumullara hasiisanno assooteeti ikkinnina.
Konnira qole kuusantino kalaqamu jiro /baatto, wayinna woloottano laashshate dandiissitanno coyibba/ dhuki noose; sumuu yitanno diilallote gadinna injiitanno baattote ofoshsho noose; mannu wolqa noose. Ikkinohurano Itophiyu tenne wolqa horonsidhe laashshanna jireenyise widira iilla noose.
Tini halchote; Itophiyu laashshite halchitanno jireenyiwa iillitanno gede assitanno hasattooti. Tenne halchonna mixo hasi`nanni gumiwa iillisha hasiissanno. Kuni qole kakkaooshshe mixi`ranna dhuka horonsi`re assa xa`manno luphi yitino yawo fulate murci’raanchimma hasi`rannoho.
Ikkinohurano Itophiyu laashshitanno gede; umihunni maa laashshitannoro buuxa, layinkihunni, laashshate noose dhuka bada, sayikkihunnino, xe’’inosere bade afanna hiikkiinni wonsha dandiinanniro huwata; shoolkihunni, tenne wolquwa qineesse horonsi`rate kakkaooshshinna kakkaooshshe loosu widira soorrate luphi yitino murciraanchimma; sa“eno loossa yawotenni fula xa`manno.
Konni ragaanni lame coyibba lawishshimmatenni kaysa hasiissanno. Umihu Itophiyu laashshito harinsho techoo aana miinjunniha umi duqqaancho ikkinohu giwirinnu handaaraati. Kuni handaari gobbate gede sagalete woowe buuxisiisate wo`naalshsha gumulate calla ikkikkinni; indusitire sagalsatennino ikko gobbayaidinni afi`nannita soorro lossate ragaanni fulanni noo qeechi; fulanno gede agarranni qeechino lowo geeshsha luphi yinoho. Konni daafira giwirinnu handaarinni laalchonna laalchimma lossatenni Itophiyu laashshitanno gede assa umi assooteeti.
Kuni ikkanno gede qole hawuura dandiinanniti hala`lado baatto no; luphi yitino waay jirono noo; hala`lado mannu wolqano no. Kayinni tekinoloojetenna hasiisanno uduunni xe`ne no. Konni daafira gobba noose jiro anfe; xe”inosere qole afantannowiinni abbine qineessine horonsi`ranna giwirinnuno yannaasincho doogonni haranno gedeno sayinsetenninna tekinoloojetenni irkisamanno gede assa lowo geeshsha hasiissanno.
Tennenkuraati mitto widoonni giwirinnu xeenu yanna calla agarantenni fulanno gedenna dirunni mittonna lame hige laashshinanni loosu hayyonni fulle; gorsunni irkisamatenni dirunni sasenna shoole hige laashshamanno gede assinanni hee`noonnihu. Konniraati tattaino gati aana harinsanni keeshshinoonniha laashshote amanyoote soorratenni; qasiisotenni hala`ladda irshubba aana mekanayizeeshiinetenni irkisamino irsha gumulatenni; hasiisanno uduunninni irkisamanno gedenna konnirano gobbayidinni e`anno giwirinnu uduunninna maashiinubba qaraxiweelo e`anno gede assa dandiinoonnihu.
Konniraati baatto loosidhe galtinori bootunni haawuudhatenni fulte tiraakiteretenni hawuudhitanno gede; kombayineretenni mixidhanno gedenna laalchimmansa lossidhanno gede kumunni kiirranni maashiine afidhanno gede assinanni hee`noonnihu. Kuni ikkasinniiti moollenna labbeemme qarrubba kalaqantu kiiro kaa`lote angase diriirsitanni keeshshitino gobba techo qamade umisennino sa`e gobbayidira soya hanaffinohu, “Itophiyu Eeyide” yaannohunni angase kaa`lote diriirsitino Itophiya kalaqa dandiinoonnihu.
Layinki handaari, industirete. Mitte gobba mageeshshi geeshshano kaajjado giwirinnu xinti hee`riserono; giwirinnu handaari akatoomisinni riqiwamanni ha`ranno handaara ikkasinni industirete handaarinni irkisamanna harinshotennino industire miinja angara haadhanno gede assa hasiissanno.
Konni ragaanni giwirinnu handaarinni leellanni noo gumi industirete hasiisanno laalcho shiqishatenninna gobbayidinni e`anno agiro industirete uduunnicho riqiwate aana afamanno. Konne dancha tunceessa horonsi`ratenni industirete tiraanisformeeshiine xifixisa hasiissannohura; gobbate giddo dureeyyeno, gobbayidi dureeyye Itophiyaho nooti handaarunni beeqqo assitanno gede assa hasiissanno.
Bakkalcho Onkoleessa 3, 2015 M.D
