Abrahaam Saamueel
Wiinamu wodanu gano haammata yannara rosaminohu wodanu gano woy wodanu gano hayyo “የልብ ስልተ-ምት) Arizimiya (Arrythmia) ikkanna, hiittino mannimmate milli millo woy fooliishshote yannara wodanu rosaminohunni woy keeraanchimmate yannara noo gano aleenni rahotenni gananno gede assanno.
Milli millote yannara woy mannimma hoxooxxanturo (stress) uyitanno wodanu giddo dawaro, danote yannara kalaqantanno wodanu gano lexxa kalaqamunni noote. Coy gede ikkiro, (Tachycardia) yannara mannimma fooliishshote aana heedheenna wodanu aliidinni woy woriidinni woy lamente widoonni kalaqamu wodanu gano aleenni wiinamunni gananno. Wodanu gano harunso assinannihu wodanu mittimmate ynogoore aana fincantanno elekitiriikete (Electoral Signals) malaattanniti. Fayyinohu wodanu gano fooliishshote yannara xiqqeesunni 60–100 geeshshaati. Tachycardia kalaqamannohu wiinamunni elektiroonete malaatta kalaqantanno wodanu giddo wodanu looso gufisatenni (Abnormality) ikke; tini wiinamu elektiroonete malaatta qole wodanu keerunni hee`re gananno gana aleenni wiinamunni gananno gede assanno. Mite mite yannara Tachycardia mittu malaati noyikkihanna keeshshitino xisso leellisha hoogara dandaanno. Coy gede ikkiro, xagisa hoonge keeshshiniro wodanu fayyimma shaaranna jawa xisso aana reqecci assara dandaanno. Lawishshahono,
- Wodanu daafurre (Heart failure)
- Istirookete (stroke)
- Hedeweelcho wodanu loosi uurre (sudden cardiac or rest)
- Woy reyo.
Hiittoonni xaginsanni:-
Lawishshaho, xaggatenni woy darre xagisa wiinamu wodanu gana woy Taakardiyaanira irkisanno woy kaa`lo assitannore wolootta fayyimmate qarra harunsate kaa’lanno.
Wiinamu Wodanu Gana malaatta
Wodanu fayyo ikke noo yannara noo gana aleenni ganannoha ikkiro mannimmate giddo mundee garunni di-fincantanno. Kuni kayinni, babbaxxitinota bisu kifilla (organs) nna mittimmate nyogoore ikkado diilallo afidhannokki gedenna (Tachycardia) ledo amadante noo malaatta leellitanno gede assanno; kunino:-
- Foolaate anje
- Qoonchu shotanna woy meessaneete hawa (light headediness)
- Wiinamu wodanu gana
- Rakkinoti, injo hooltannoti wodanu gana rakkissannoti woy gagasu giddo ayirrannori macciishamme (Heart Palpitations),
- Gagasu dhibba
- Meessaneete hawa( fainting )
Tachycardiyu noonsari mitu mitu manni mitto malaateno di-leellishanno. Konnira, qarru noonsata anfannihu bisi buuxo assini gedensaanniiti, woy elekitiro kaardiyogirafi woy (E.K.J) yinanni wodanu harunso uduunnichinni buuxo assiniro callaati.
Wiinamu Wodanu Gano Korkaatubba
(Taykardiya) yinanni wiinamu wodanu gana kalaqantannohu wodanu mundeete finco ranke gargartannori elekitiro malaatta cancishannorichinniiti. Lowo coy, wodanu elekitirote hayyo aana kalaqantanno qarri korkaatinni ikkitara dandiitanno. Insa mereero konni woroonni noori xawishsha ikkanno.
- Wodanu dhibbi korkaatinni daanno wodanu mittimmate nyogoore gawajjama
- Ilammi yannanni hanafe noo wodanu xisso elektiriikete doogo
- ilammi yannanni hanafe noo wodanu xisso
- Mundeete anje (Anemia)
- Bisu milli millo
- Hedeweelchu bisu mase huxi’ra
- Gotti yitinoti woy ajjinoti mundeete xiiwo
- Araddo woy sigaara wiliishsha
- bisu iibbibbille
- Bikkunni aleenni agatto aga
- Xagisi`nanni xagga wole widoonni abbitanno gawajjo
- Kookeenni yinannita biso jalli assitanno xagga woy hashiishe horoonsi`ra
- Bisu giddo elekitoro malaatta kalaqate hasiissannoti elektirolaytenna bisu giddo noo shiilo taala hooga
- Bikkunni aleenni loosanno tayroyidete muje hapertayrodizim yinanni mite mite yannara takiyardya woy wiinamu wodanu gana kalaqantanno yanna di-anfanni.
Wodanu elekitorote Hayyo (The heart electrical system)
Wiinamu wodanu gana woy taykardiyu gede wodanu gana woy ganate hayyo (ስልተ-ምት) qarri korkaatubba huwatate wodanunnita giddoydi elektiriikete hayyo looso huwatate kaa`lanno.
Wodanu ganote hayyo harunsannohu (Sayinesi Noodi) yinanniti wodanu qiniitichi aliidi kifile woy qiniiti eetireem (right Atrium) giddo hee`rannohu kalaqamu ranke Kaaliiqi (pace makerete). Sayinese Noode mitte mitte wodanu gana hanafisiissannota elektiriikete malaatta kalaqantanno. Elektiriikete malaatta Sayinesete Noode ka`e wodanu aliidi wodanu kifile woy eetriime geeshsha hadhanno. Hakkiinni aliidi wodanu kifile woy eetrime wodanu dassira bussi yitanno gede mundeete woroonni wodanu kifilera xiibbanno gede assanno. Sufe, tini elektiro malaatta wolu wodanu bisi kifilera iillitanno. Tini elektiro malaatta keeshsho Ventirikiloochote mundee wo`mitanno gede yanna aannonsa. Elekitiro malaatta Ventirkiiloochete dasi ledo iillanno woyte wodannu hanqanno gede assanno. Tenne yannara mundee shonbu widira woy gattino bisu kifillara fincantanno. Ayee gedee coy tenne leeltannokki hayyo wodanu hayyote gano mare cancanno woyte albaanni noo gananni roore wiinamunni woy rahe rahe gananno. (Tachycardia) kalaqamunni noo ganonni woroonni gananno woyte gariweello wodanu gana yinanni.
Wiinamu Wodanu Ganora Reqecci Assanno Coy
Hiikkuno wodanu aana xiiwo kalaqannorichi woy wodanu mittimmate nyogoore aana gawajjo iillishannorinni gawajjamate kaayyo ledanno. Heeshshote gara (life style) soorrate woy fayyimmate uurrinsha harunsa konni woroonni noo wiinamu wodanu ganara reqecci assanno coyinni gata dandiinanni.
- Wodanu dhibbinni
- Jawa wodanu gananni (hypertension)
- Goxanote yannara wirro wirro foola hoogatenni woy hanafatenni
- Bikkunni aleenni loosanno tayroydete mujera reqecci yaa gantanni.
Wolootuno wiinamu wodanu ganara (Tachycardia) reqecci Assitannori
- Lowimma amadduro wodanu giddo daafura woy hawa mitto mancho wiinamu wodanu ganara (Tachycardia) reqecci assitanno.
- Mini maate giddo mittu wiinamu wodani gananni woy taykardiyaaninni xissaminohu hee`riro fiixu xissamate kaayyo lowoti no.
Wole Wodanu xiiwo (complication)
Wiinamu wodanu gana woy suffino xiiwo babbaxxitino korkaatinni qelpheephote deerri baxxanno. Konni korkaati mereero wodanu gana dani wiinamu wodanu gane wirro keeshshanna wolootuno wodanu qarri hee`ranna hee`ra hooga xawinsanni. Wiinamu wodanu gana korkaatinni kalaqantara dandiitanno sufino qarri giddo woroonni noori kullanni.
- Wodanu daafurre woy istirooke mundeete ge`ne kalaqantara dandiitanno
- Wodanu daafurre (Heart failure)
- Wirro wirro meessaneete hawa
- Hedeweelcho reyo- roorenkanni woroonni noo wodanu bisi kifilera woy Veentirikiloochinete wodanu gano widoonni amadame gargadhate doogo, wiinamu wodanu gane gargadhate gumaame doogo, wodanu fayyimma agadhatenna wodanu dhibbinni amadama hoogate qorophate.
Mittu manchi wodanu dhibbi hee’risiro fayyimmate mereersha ha`re harunsatenni umisira qoropho assatenni wiinamu wodanu ganara woy taykaardiyaho reqecci yaate kaayyosi ajishi`ranno.
Wodanu Dhibba gargadha
- Bisu milli millo assanna keeraancho saga`late bude harunsa, yanna yannatenni milli millo assatenna keeraanchonna buuru bati’rino sagale ajinshe gati laalcho seekkine saga`la, xoxxoo lawinore shaanano saga`late.
- Bisu qelpheepho bikka harunsate, bikkunni aleenni ikkitino kee`ma, wodanu dhibbira reqecci assitanno; konnira kee`millenke biddi assi`no.
- Mundeete xiiwonna Kolestiroolete bikka harunsate
- Araddo woy Sigaara wiliishsha agura hasiissanno.
- Dinbissanno agatto agura
- Ashiishenna kore caate lawinnore horoonsi`ra hooga
- Fayyimmate mereershi hajajikkinni adhinanni xagga seerunni horoonsi`ra, mite mite ganshohonna buusanote adhinanni xagga wiinamu wodanu ganara reqecci assitannore ikkitinohura adhinanni yannara fayyimmate ogeeyye hajajju garinni taashshine horoonsi`rate.
- Bisu huxuuxamme woy qoonchu xiiwo qoropha.
- Yanna yannatenni fayyimmate mereershira ha`ra hasiissanno.
- Fayyimmate ogeeyyenni uynanni amaale garunni loosu aana hosiisa.
- Hiitti soorro heedhurono rahotenni fayyimmate mereershira egensiisa. Wodanu dhibbinni amadaminohu mittu manchi wodanu aana mitte soorrono heedho fayyimmate ogeeyyera leellisha hasiissanno. Dancha keerunna fayyimmate yanna ikkito`ne.
Bue:- ስለ ጤናዎ ምን ያዉቃሉ?
Bakkalcho Ella 10, 2013 M.D
