Akkalu diri saeenna haaru diri eanno woyite baalunkuri soorramara hasiisanno. Akkaluri fuleenna haaruri eara duuchunku hexxooti. Xurunkunni haaro diro sa’nannikki gede Fooqu aganira harunsine Xawala hodhinanni hayishshi’nanni.
Xurunni haaro diro adha giwate Fooqu aganira harunsi’ne biso hayishshi’nanniha ikkiro;hayishshi’noonni bisira akkala uddanna di’uddi’nanni;haaro hidha woyi uddanono hayishsha hasiissanno. Injiiro haaro uddanna hidha digattanno. Konnira kayinni miinju hasiisanno.
Xaphoomu ministirichi Abiy Ahimed Masqalu ayyaana lainohunni sayisino sokkanni “Haaru diri eanno woyite, tunsichu caabbichunni, cee`mishannorichi dancha hexxonni riqiwamanno. Ayino kuloonkenke; xawu daraarchi, gordu caabbe, ceate faarsonna halangete raare Wocawaaru agani einota farcidhanno. Daraarchu gumu widira, gumu laalchu widira sa”annohu tenne yannaraati” yiino.
Ledannino akkaluri fula hasiissannota guwursanni “Shaanu callu wo`mino mini, haayxu sherkunninna babbxitino shoyeete laalchinni wo`manno. Hawadu yannara waajjishshanno lagga Wocawaaru agani gaacheeninni gulchinsa shaqqeenna fiixu fiixasi xa`mara, rosaanono rosu minira hadhara feeffattanno. Hattenne yannara dagganno ayyaanna korkaatinni ninkera Wocawaaru agani jawa tiro afi`rinoho” yaanni haaru dirira akkaluri sa’’a hasiissannokkitanna haaru diri duuchankare soorrannota xawisi.
Sirbu togo yaanno “Shaanu Midaanchofulto;sherku maaqqe e’o” tini yaatto giddose baca sokka amaddino. Konni garinni la’niro; bunshete assooti fuleenna danchummate hedo,gaancete urde gatteenna latishshu,gibbo ba’eenna baxillu,gosoomittenna babbadamooshshu danqari qachinkenni xooqeenna mittimmatenna hanqafaanchimmate buusi qaenkera karameenna hude ba’eenna duuwu e’’eenna laneemmoha ikka hasiissanno.
“Shaanu Midaancho fulteenna sherku maaqqe e’o” yitanno yaatto adda ikkitinota xaphoomu ministirichi xawisino garinni; Jifonna haammatu qarri giddonni sa`ne techora iillinoommo. Doogonke tunsichu, lekkanke qorciishu karanno gede duuchare loonsoonninke. Tunsichunni diimete widira dirrinammora loonsoonnikki xagarronna sakaalu dino. Ninke anganni ittinori lekkansa kaayissinonke; Lagga wo`mitanno gede, lolahu hunannonke gede, baatto hoshooshante aananke dhookkanno gede jawa guffa worroonninke. Kayinnilla, Itophiyu magani saayise diuynonke. Kuri guffanni shaanu midaano woyyitanno;ikkollana shaanu midaano latishshunni fushshineemmonte gede kuri jiffano mittimmankenni luxumbe fushshine techora iillinoommona sayisinonke kaaliiqi galata adho.
“Diinu hedinoti lowote;
Maganuyiti kayinni roorete
Isi hedinoti reyootena
Maganu sayinsoe heeshshote” yitanno faarso.
Konni garinni qarranke kaxxinanni iimasiinni ha’nanni hee’noommo la’minanni. Hudidhino yinannannke, baattobke atoote laaltu; Halallite gobbaati yinanna gobbanke haanja uddano udidhu. Buxanete yinanna, miinjinke guffa sa”anni albillicho sufanni afamanno. Guranna qiniiteenni cancishannanke, sayikki doyicho Abbayi Kofatto wonshine terbaayne kayinse caabbicho burqinsummo; babbadammammmora gojidhunke; kayinni daganke mittimma siwiilu gede kaajjitu. Almaazete gede xabbu. Daafurtino yite oso`litannanke, kaajjine uurrine leellinshummonsa. Hiikkano dimartanno yinoonni pirojektubbanke jeefote aana no. konne roorrori mayi no? Akkala olle haaroho sa’’atero togooti.
Hananfoommo doogonke iillate hoollankeri dino. Illachinke shota doogonni saffenke taaltino sagalenni wonshate. Gati laalchinna gumma, shotu lukkote cea, adote saada ceanna qulxu`mu ceattono amadanno. Xa hee`noommo diri shiimu bayichinni shota tekinoolooje horoonsi`ne sagaletenni meessa dandaate kaayyo kalaqantino dirooti. Jajjabba irshu baatto nookki gobbuwa tenne doogonni gumaamma ikkitino. Haanju latishshinni gummaamma ikkinoommo gede, hallonke qodhine hattono anganke gamba assine mininkenna qafichonke hattono holginke wo`manno gede konni dirinni kaayinse qodhine loonso. Togo ikkankenni shaanu maaqqe fulteenna Sheru Midaancho e’o yaanno maammaashshi yaattotenni sa’’e Itophiyaho adda ikkino.
Yaareed Geetaachew
Bakkalcho Wocawaaro 19, 2015 M.D
