
Itophiyu giddo haammata budillaancho balchoomma afantanno. Amma`note, adhammete, araarunniti, budillaancho wosincho adhinanni amanyooti hattono qooxeessu qooxeessunkunni daga hagiirrensanna dadillensa beeqqitannonna xawissanno dagoomitte balchoomma no. Konni kaiminni gobba dhaggetenni, kalaqamunni, budunninna addi balchoommanni egennantino. Ninkeno techo borronkenni Affaarete daga harunsitannoha kaa`lamate bude la`neemmoha ikkanno.
Anfinte gede Affaarete qoqqowi Itophiyu giddo afantanno tonaasase qoqqowubbanni mittoho. Kuni qoqqowi hundi manchi beetti /Dinqineshi woy Luusi/ gato bisi afaminowa ikkanna maala`lissanno baattote ofollonni kayse haammata goshooshubba afantanno qooxeessaati. Dagano umisehu uddi`rate, saga`late, wosina adhate, mi`nate, adhanna adhamate, ji`latenna wi`late hattono kaa`lamate budinna balchoomu noosete.
Affaarete balchoomma mereerinni “Feiima” mittoho. Feiima jawaatu labballi gaamote su`ma ikkanna feiima miilla ikkitinori keerenna ga`labbo ayirrisiisate, yoo gumulate, xissaminoha kaa`late, wosina dukkisate, adhammetenna labbino ayyaannara looso kaa`late, madaarshu yannara madaarranni base qixxeessatenna amanyoote gumulsiisate wkl assootubba gumultanno. Mittu mittunku garera jawaantensanninna worbimmansanni doorantinori labballu wedellinna gaamaareeyye filante “feiima” safidhanno.
“Feiima yaamamatenni egennaminohu Affaarete daga dagoomitte gaamote tantano mittu manchi wolqanni gumulantannokkita jajjabba loossa kaa`lante shotisate dagoomu miilla horonsidhanno budillaancho dagoomitte tantanooti.
Loosu aana beeqqitinori loosu gedensaanni mitteenni gamba yite saga`lanna agano noo budeeti. Tini budillaancho tantano kaa`lama, wolqatenninna amaaletenni irko assano amaddinote. Lawishshahono dagoomu mereero buxichu buxichonna anga ajjinore wirro uurrisatenna irkisate woxunninna danunni irko assa, adhammete yannarano ikkiro adhate qixxaawanno manchi xaadannosi qarrira tini gaamo woxe fushshatenni qarrasi tirate assinanni millimmora budu jawa qeecha fulanno.
Meentuno lawino garinni “Feiima” safi`ranno. Tini meentu feiima meentu mini giddo xe“inonsa uduunnichonna woxu qarra tidhate miilla woxe fushshatenni qarrinsa deerrinni mimmitoho balaxo aanni wo`munku qarransa tidhannonna kaa`lamanno hayyooti.
“Feiima” iddirete amanyooti heerisirono Affaarete dagoomi kaa`lamate budi kayinni woloottu dagoominni baxxinoho. Umisi budinna amanyootu noosi. Affaarete daga giddo ‘Feiima yinanni woyt labballunna meentu dikarsamanno woy mitteenni ditantanantanno; labballu uminsa feiimi noonsaha ikkanna meentuno hattonni.
Kuni budi hundinni hanafe techo geeshsha ilamatenni ilama tareessanni dayinota Affaarete dhagge leellishshanno. Feiima qarunni kaa`lamate aana irkiratenni qarrubba kalaqantanno woyte gumullanniha ikkanna “feiima miillatenni afamishsha uyinoonni murrichi woy gambisaanchu hee`rannosi. Gambisaanchunni amanyoote sa“ino miili qorichishamanno. Konni kaiminni miilla amanyooteho hiramaano ikkitanno.
Affaarete daga giddo batinye kiiro noonsa feiimooti nooha ikkanna hiikkuno dagoomu miili doodhino feiimira e“ate qoosso noosi. Ikkolla ikkinnina konni albaanni beeqqaancho ikkino feiimu gaamo giddonni fule wole feiima e“ate woy soorrirate hasatto galtusiro mayira fulinoro ikkado korkaata shiqisha hoogiro wole feiimu gaamo miilimmatenni diadhitannosi. Aleenni xawinsummonte gede feiimootu labballunnirenna meentunnire ikkansannino sa“e mittu feiimi wolunni baxxanno akati dino. Meentu uminsa wodho noonsa labballuno hattonni uminsa wodhonni galtanno.
Meentu feiima adhammetenna wi`late amanyooti aana maa lawanno yaannoha la`neemmo woyte mannu reyaanno yannara “feiima” woshshinanni. Tenne yannarano baxxino garinni uddirate budi no; wi`la iillanno meenti baalunku dananchonsa shaashetenni usudhanno, mulla angannino wi`la difulanno. Togo assinanni korkaatino shiidhinorino ikko fiixinsa woxu fulo fushshidhannokki gedenna feiimu qotinsara noota egensiisatenna leellishateeti.
Adhammete jila lainohunnino feiimootu widoonni woshshatto assinanni. Tenne yannarano uddirate amanyooti baxxinoho. Adhammete yannara calla sirbinanniha budillaancho sirbino godo`litanno. Sirbu yannarano feiimu balaxe godo`likkinni woy ka“ikkinni wolu manchi godo`la didandaanno. Balaxe godo`lannohu hee`rirono wodhonsa garinni qorichinshanni. Tenne yannara godo`letenni fiixu firuwiinni afi`noonni baraarsha gama adhamaanote uynanni. Ledotennino “Feiimu” luphiimu ayirrinyi noosihura jilu yannara miillate qixxeessinanninna shiqinshanni sagale baxxitinote.
Meentu feiimi bude agarsiisate ragaanni luphiimu qeechi noosihura hiikkuno Affaarete ilama ikkinohu shiqannoe woy sumuu yannoe yaanno feiimi giddo hanqafamanno. Kuni budi Affaarete daga mereero mittimma kaajjishannohanna ayimmate xawishsha ikkinota batinye mashalaqqubba leellishshanno.
Kuri labbinore dagate mereero mittimma, baxillenna kaa`lamate bude kaajjishshannota ha`nura balchoomma hiittenne yannannino aleenni xa horonsi`nammonsara hasiissanno. Togoo balchoomma agarre ilamate tareessano luphiima horo afisiissanno.
Itophiyu settaawo ali daganna dagoomi hattono aafuu noo jawa gobbaati. Tenne haammata daganna dagoomi noo gobbaha bude, hornya, dhagge, afoo baattote ofollonna wkl maala`lissanno ikkitubba kalqete egensiinsiro gobbateno ikko turizimete handaarira jawa jirooti. Kalqeno gobbate balchoomanna dhagge garunni huwattanno. Konnira daga Itophiyu giddo babbaxxitino qooxeessubbara noo bude horonsiranna latanno gede garunni kaajjisha hasiissanno.
Budeho yaa mittu dagoomi ayimmate xawishshaati. Budu mitte daga ayimma xawisannoha ikkinota dagoomu ammane adhe horonsi`ranno donaati.
Budu mitte dagaha uddi`rate, seesate, gashshootu amuraate, adhanna adhamate, saga`linanni amanyoote, loosunni mittimmatenni kaa`lamate, jilanna wi`la labbeemmere xaphi asse amadatenni dagoomu ayimma dhaaddotenna wole doogonni leellishatenna xawisate wolqa noosi.
Kaa`lama Itophiyu daga hundinni hanaffe galtanninna heedhanni daggino ha`nura budeeti yaa dandiinanni. Hagiirru yannara calla ikkikkinni bushshino barrano mimmito irkisse buusa ikkite sayissanno dagaati. Kuni budi Itophiyu giddo heedhanno daga baalanti babbaxxino garinni horonsidhannonna gumultannoho.
Affaarete daga konne kaa`lamate bude agartenna latisse tocho ilamara iillishshino. Xa noo ilamano konne maala`lisannonna dhaggeeffachishanno bude dagganno ilamara garunni sayisa hasiissanno. Korkaatuno kuni budi Affaarete dagara mitto xawishsha ikkasinni annuwu oosonsara albi dhagge, ayimma, bude, hee`nanni balchooma, egennonna ogimma hattono hunda kalaqaminoricho kultannonte gede baala “feiimu” budenna horosi seekkite huwachishanna kaajjishshe sufisiisa hasiissanno. Affaarete daga harunsitannohu “feiima” yaamamatenni egennamino budi qooxeessunnino sa“e wolootta gobbate giddo heedhanno dagara hattono kalqete dagoomira lawishsha ikkannoho.
Abbebech Maatewoos
Bakkalcho Sadaasa 17, 2017 M.D