Sidaamu daga duuchu garinni xawinsanni budenna balchooma afidhino. Babbaxxino budi, Afuu, dhagge, Donna, wi’latena ji’late, araaru, luwu, uddi’rate, biinfillu, hagiirrenna dadille xawinsanni budu balchoomi noose.Kuri giddonni Sidaamu daga haaru diru soorro Fichee Cambalaallate ayyaani kullanniho.
Fichee Cambalaallate ayyaani giddosi amadinohu haammatu budunna balchoomu kaiminni babbaxxitino xiinxallo assineenna agarranni bikkaancho wonshinoha ikkasinni Halantino Mootimmuwa Rosu, Sayinsetenna Budu Uurrinshara (UNESCO) amammandannikkiha manchi beetto riqiwanno Dona ikke borreessaminoti qaangannite. Fichee Cambalaallate ayyaana ayirrinsanni woyte roorenkanni Sidaamunnita coommado sagale ‘’Buurisame’’ adotenni ledo horoonsi’nanni.
Ficheete barri saadate,haqqahonna kalaqamu baalira ayirrinye aannoha ikkasi Sidaamu daga barraho saada gorra gatteenne galino maala mine di gashshidhanno. Ficheete barra fiixaari hawarro Buurisame buurunni shaqqinshe Shaafeetaho qineessine shiqinsheenna lamala usuru/qoorrete/ aana sayisino annuwi maassi’reenna shiqino shaafeeta Albisu anni noowa fiixu firu ayiddoomu gamba yee usura tidhanno hawarrooti.
Fichee Cambalaallanna Buurisame (Sidaamunnita coommado budu sagale)
Buurisame waasunna buurunni qixxeessinanni budu sagaleeti xaa yannara ficheete barrita calla ikkitukkinni ganyine horoonsi’nanni sagaleeti konneno baxxino garinni budu sagale yineenna duuchu manni horoonsi’ranni afamanno. Ninkeno Fichee alba qolle qixxaawo malabbannoro addi addi Sidaamu budu sagale qixxeessitanno hoteella mereerinni techora Azi Hoteele ama Azi’’irte ayyele hasaawinsoommo.
Fichee Cambalaallate ayyaani Sidaamu daga akkalu dirinni haaru dirira sa’annonna hagiirru ayyaanaati yitinoti dukko Azi; Kunino, daga bire hundinni kaysse balchoomasi agadhino garinni diru dirunnukunni ayirrissanni ilamate ragissanni dagginoha ikkasi kultanno.
Ayyaana ayirrisannihu mine minenna qachu manninni ledo mitteenni ikkanna; wolu garinni kayinni ‘’Sooreessu Gudumaalira’’ qeexaalunna babbaxxitino budu amanyootubbanni iibbino garinni ayirrisamannoitano hattonni.
“Ficheete Barra Saadate Uyinanni Ayirrinyira maala Di intanni Ninkeno konne Hornya Agarre budu sagalenni wosinanke haa’’rate qixxaamboommo” yitinoti Azi’’irti Ayyeleti,waasu daafurrenna seeda yanna adhine qixxeessinanniho yaatenni konne ayyaana biifisatenna wosinna iibbadu garinni adhate hoteelensa duucha qixxaawo assitinotano huwachishshino.
Cuukkame,Buurisame adotenni,omolchu shaanunna whetenni,waasunni qixxaabbanno. Waasu kayinni Weesetenni afi’nanniho. Weese agara budenke agarate,weese kaasa latishsha ollohisate yitannino qummeessitino.
Ayyaanu Sidaamu dagaha calla ikkikkinni wo’mante kalqeha ikka dandiinoho. Konnirano albi annuwa togooha bulduudanna naaxxisanno bude kalaqqe balchoomasinna hornyasi agarino garinni ayirrissanni keeshshite xaa ilamara saysate dandiitinohura ayirrinyu hasiisanno yitanni dukko Azi’’rti guwursitanno.
Ayyaanu giddosi amadino balchoominna hornya nooseta duuchu gari horo lainohunni sayinsete doogonni xiinxallo assinanni borrotenni, misiletenni hattono huurotenni taje garunni maareekkatenni ilamate ragisate dandiinanni garinni handaarunni bobbakkino fullahaanonna dagoomuno qeechansa fultanno gede handaara massagganno bissa amaaltanno.
Bakkalcho Dotteessa 5, 2015 M.D
