Konni albaanni Glaasiko Yuniversitera loosante fultino mitte xiinxallo leellishshino garinni lekkate kowaase godo`laano wolu manni ledo heewisiinsanni woyte “demeensa” yinanni surrete dhibbinni reyate kaayyonsa 3.5 eronni luphi yinoha ikkasi, alzaymeretenni woy hawate dhibbinni amadamate kaayyonsa 5 eronni luphi yiinoha ikkasi leellishshinonka. Ikkollana kuni mayra ikkara dandiinoro kayinni dileellishshino.
Xiinxallaano kowaase sammotenni kibba qarra abbitannota kultanno. “qarru, sammotenni kibbatenni iillitanno gawajjo xa dila`neemmo woy dileellannonke. Gawajjo daggannohunna macciishshantannonkehu dirrate gedensaanniiti” yaanno godo`laanchu Meesen.
Meesen ledeno “lowo geeshsha yaachishshanno hajooti” yaatenni sammotenni kowaase ganate daafira coyi`ranno.
Awuroppu diru kiironni 1930nni kayse 1998 geeshsha lekkate kowaase godo`litanni keeshshitino 7676 albiri piroofeeshinaal lekkate kowaase godo`laano aana xiinxallinoonni xiinxallo kaima assatenni assinoonni wole haaro xiinxallo leellishshino garinni qole lekkate kowaase godo`le aana kowaase eote qoqqowinni xeertisate baasa higge kowaase sammotenni kibbitannori gargaraanote xawira godo`litanno godo`lsine wolu manchi ledo heewisiinsanni woyte surrete dhibbinni amadamate kaayyonsa 5 eronni luphi yitinota ikkasenna mereeri xawi godo`laanono konninni ajinokki qarri iillannonsata leellishshino.
Eote gargaraanonna mereeri xawi godo`laanonni sufatenni kowaase eessate godo`litanno godo`laano 2.79 ero luphi yino surrete dhibbinni amadamate kaayyo noonsaha ikkanna kowaase sammonsanni godo`litannokkiri eote agaraano kayinni surrete dhibbinni amadamate kaayyonsa hiikko manchinnino baxxinokkiha ikke afamino.
Lekkate kowaase godo`laano godo`litanno bayichinni sa“eno godo`litanno diri kiirono surrensa fayyimma aana iillishanno xiiwo luphi yitinote. Konninnino 15 dirranna hakkuy aleenni lekkate kowaase godo`latenni sayissino godo`laano “demmeensh” lede babbaxxitino surrete dhibbuwanni xissamate kaayyonsa onte eronni luphi yinoha ikke afamino.
Surrete dhibbi aana ubbino lekkate kowaase godo`laano mereerinni albiri iskootlaandaawe seeltiikete godo`laano Biili Maakneelinna Istiiv Chaamers, albihu Iskootilaandennihunna Maanchiister yunaaytidihu/MU/ eote gargaraanchi Gorden Makwiin hattono Ingliizete lekkase kowaase bareedi Ser Boobi Charlten afantanno.
Lame dirrara albaanni lekkate kowaase godo`laano fayyimmansa aana iillitara dandiitanno gawajjo woloota lekkate kowaase buddeenankeeti yite godo`lite egennitinokkiri 23,028 mannooti ledo heewisiisatenni loonsoonni xiinxallo beeqqaanote koo/tee, ilamishshu diro, dagoomitte jirote akata hattono hee`nanni ollaa lede hedote giddo eessinoho. Kuri giddonnino lekkate kowaase godo`laano ikkitinokkiri xiinxallote beeqqaano giddonni 366 surrete dhibbi afamannansa; wole widoonni boode kiiro noonsa lekkate kowaase godo`laano xiinxallote beeqqaano yaano 7676 mereerinni kayinni 386 surrete dhibbinni amadantinore ikkite afantino.
Abbebech Maatewoos
Bakkalcho Wocawaaro 26, 2015 M.D
