• Keere buuxisate mootimmanna daga mitteenni illacha tugge loosa hasiissannonsa yinoonni
Keere buuxisate mootimmanna daga mitteenni halante illacha tugge loosa hasiissannonsa yinoonni. Tenne yinoonnihu Itophiyu pireesete uurrinsha Arbamincete qixxeessitino ‘’Itophiyu Daafira Yitanno ba’re aanaati.
Itophiyu Pireesete Uurrinsha ‘’Itophiyu daafira ‘’ yaanno massagote qaalinni Keere, Dimokraasenna halaalaancho Federaalizime yaanno uminni qixxeessitinnoti fotote reqecconna hasaawu ba’re Arbamincete quchumira hadhino. Jijjigunni, Dirredawaho Hareretenna Hawaasi quchuminni aante Ontikki doyichora Arbamincete quchumira hadhinota tenne ba’re faajjetenni hananfoonnihu, wodiidi qoqqowi pirezidaantichi kalaa Ristu Yirdawuhu, jajjabbu mootimmate loosu sooreeyye, amuwu, loosidhenna ce’e galtinori tenne fotote leellisho maasidhe daa’atote fantu yannaraati.
Konninnino batinye daga Itophiyunnita sa’ino dhagge badhe higge la’ino; naaxxissannotenni naaxxite; dadillissannotenni dadillite hattono hinddotenni dadillensa xawissino.
Konni gedensaanni Itophiyu keeri, dimokraasetenna halaalaancho Federaalizime gatamarshi aana illachishino hasaawa wodiidi qoqqowi pirezidaantichi kalaa Ristu Yirdawuhu massagooshshinni harinsoonniha ikkanna ba’rete aana Sase hedo shiqqino. Ba’rete hanafo aana IPU qaru loosu gumulshaanchi kalaa Geetinnet Taaddesehu coyi’ranni; IPU Itophiyu hajo hiikkonne manchono la’anno; hasaawano hasiissanno yitanno hedonni 12 quchummara Itophiyu qeelanni sa’’anno yitanno massagonni illachansa babbaxxitino jajjabba gobboomu hajubba aana assitino ba’re ha’risate mixo amadde gumula hanaffino. Ontikki ba’reno Arbamincete Itophiyu keerinna latishshira luphiima qeecha amadanno amuwi; loosidhenna ce’e galtino daga hattono babbaxxitino dagoomu bissa beeqqisiisatenni harinsoonnita coyi’rino.
Umihu borrote shiqishaanchi dimokraasete amanyooti qineesso mereershi ministrchi dokter Abdi Wassaha ikkanna keerunna dimokraase yaanno uminni shiqishino kaimu hedonni keeru baalunku coyira kaima ikkinota, keeru hala’lara Itophiyu qansooti haammata balchoomma ayidde ikkansa, maatetenni gobbate geeshsha keeru hala’lanno gede irkisamatenna gatona yaatenni hattono ayirrisamatenni baalunku qeechasi fulanno gede huwachishinno. Dimokraasenna keeru mimmito labbanno yinohu dokter Abdi; keeru hala’lara uurrinshuwate gatamarshinna budu qara ikkansa coyi’rino. Konninnino Itophiyaho dancha hanafo nootanna jawaata hasiissannota illacha tuge coyi’rino.
Layinkihu borrote shiqishaanchi IFDR poolisete xiinxallo Instituute qaru dayirekterchinna poletiku manchi pirofeeser Beyyene Pheexroosihu halaalaancho federaalizime yaanno uminni hasaawaho shiqishino kaimu hedonni , federaalizimete amanyooti Itophiyaho noo mitiimmara qara furcho ikkinota kayise; ikkeennano HWHT yannara Itophiyaho gumulloonni federaalizimenna poletiku amanyooti sharretenni wo’minoha, baxxitino hedo noonsa mannoota rewote sayise uynoha ikkasinni diigantinohu hanafotenni ikkinota xawisino. HWHT gaancetenna sharrete poletika harusnitanno wolqa ikkansanni halaalaancho federaalizimeranna Dimokraasete ikkanno amalei noonsakkire ikkansa coyi’rino.
Keeru Itophiyaho qaranna balaxo uynanni hajooti yinohu Pirofeeser Beyyene; Itophiyaho xa noo keeru hoongira giddoonni ninke calla massaga hoongummoro gobba diigama noose yite kaino Woyyaane; gobbayidinni kayinni Itophiyu jawimma fooliishsho ho’litinonsari mite mite gobbuwa ikkansa qummi assino. Konni daafira kurira seera agarsiisatenna dipploomaasete fircho uynansara hasiisanno yino.
Afuunniti, budunniti amma`notenna laooshshu batinyimma noose Itophiyira federaaliizimete amanyooti dooramaanchoho yaannohu sayikki maxaafi shiqishaanchi IFDR dimokiraasete amanyooti qineesso mereershi ministirchi Dr Biqila Hurrisaho. Dr Biqila xawishshisinni amanyootu dooramaancho ikkirono nafa sa`u 27 dirrara Itophiyaho loosu aana hosiinsoonni doogo dagate ayimmanna badooshshu aana illachishinohanna mittimmate daafira hawinoha ikkasinni gobbankera xa kalaqantanni noo qarrubbara korkaata ikkino yaanno.
Qoqqowubbate aana assinanni keeshshinoonnitino anga worate amanyooti gobbansa hajora taalo beeqqate qoosso noonsa dagooma beeqqisiisinokkiha ikkasinni halaalaacho federaaliizimete amanyooti dinonkanni yaatenni xawisino. Ikkinohurano soorrote yannara dagoomu qoosso ayirrisatenni Itophiyimmanna gutu ayimma luphi assanno garinni halaalaancho federaaliizimete amanyooti baalanka qansicha beeqqisatenni loosanni noota coyi`rino.
Hasaawu goofimarchira hedosi shiqishinohu barete massagaanchi pirezidaantichu kalaa Ristu Yirdawuhu amaalamanna hasaawa lowo geeshsha hasiissanno tenne yannara Itophiyu pireeste uurrinsha qara ikkitino hedonni tenne fotote reqecconna hasaawu ba`re qixxeessasenni jawu galati hasiisannose yino. Keeru, dimokiraasenna halaalaancho federaaliizime Itophiyu jireenyiranna dagase hobbaatira qara hajubba ikkansa kaajjishe coyi`rino.
Halaalaancho federaaliizimete amanyooti Itophiyaho qara ikkinota hasaawunni ammannoonni yiinohu pirezidaantichu; loosu harinsho aana leeltino foonqe seejji`naranna mittimmanna gutu ayimma luphi assanno garinni loosu aana hosiisa lowo geeshsha hasiissanno hajooti yaatenni xawisino.
Itophiyaho xa babbaxxitino basera leeltanni nooti keeru hoongenna kakkachimmate assootubba Itophiyunniti giddoyidinna gobbayidi diinna qinaawatenni gumulsiissannotinna qara mixonsa gobba diigatenna haaroo`mate kofatto gufisa ikkinota coyi`rino. Ikkinohurano Itophiyu daga konne seekkite afanna kaphu mashalaqqubbanni hallo tidhinummokkiinni diinnanke sharre qeela noonke yaatenni hedosi jeefisino.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Ella 23, 2014 M.D
