ዓድዋ የኢትዮጵያዊነት ደማቅ ታሪክ

የካቲት 23 1888 የዛሬ መቶ ሃያ ሰባት ዓመት በኢትዮጵያ የታሪክ ድርሳን ላይ አንድ ታሪክ ተመዘገበ..ዓድዋ የሚል የስሞች ሁሉ፣ የክብሮች ሁሉ፣ የነጻነቶች ሁሉ በኩር። ሁለት በታሪክ፣ በባህል፣ በስልጣኔ፣ በአይዶሎጂ የተራራቁ ሀገራት/ ኢትዮጵያና ጣሊያን አንዱ በራስ ወዳድነት አንዱ ደግሞ በነጻነት ስም ጽንፍ ቆሙ። ከመዲናችን አዲስ አበባ በስተ ሰሜን አቅጣጫ በ1065 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ የኢትዮጵያውያን የከፍታ ምኩራብ ዓድዋ ለህልውናቸው በተጉና በእብሪት በታጠቁ ሁለት ተቃራኒ ነፍሶች ተፋጠጡ።

እውነት፣ ጽናትና፣ አንድነት ህብረት ፈጥረው፣ ጀግንነት፣ አትንኩኝ ባይነትና የሀገር ፍቅር ስሜት አብረው ራስ ወዳዱንና እብሪተኛውን የፋሺስት ወራሪ ሀይል ለህልውናቸው የቆሙ ጥቁር ነፍሶች አሸነፉት። በዚህ የጥቁርነት ተጋድሎ ውስጥ እኔና እናንተ ተፈጠርን። በዚህ የአንድነት መንፈስ ውስጥ ጥቁርነት ለመለመ። አፍሪካ ቀና አለች። በነዚያ ስለክብራቸው ሞትን በደፈሩ፣ ስለ ነጻነታችው መከራን በናቁ ኢትዮጵያውያን ተጋድሎ ዛሬን አየን።

በዓድዋ ማግስት ብዙ ነገር ተቀየረ።ዓለም አይታው የማታውቀውን የጀግንነት ወኔ ከወደ አፍሪካ በኩል አየች። ይህ የኢትዮጵያ የአንድነት መንፈስ በመላው አፍሪካ ተቀጣጥሎ አፍሪካን ነጻ አወጣ።ዓለም ደግሞ የተዛባውን የነጮች የበላይነት አስተሳሰብ እንድታስተካክል ተገደደች።ዛሬም ድረስ አፍሪካና ዓለም የዓድዋን ፍሬ እየበሉ ነው።ዛሬም ድረስ በመላው ዓለም የሚኖሩ ጥቁሮች ቀና ያደረጋቸውን ዓድዋን ያከብራሉ።ዓድዋ የእኔና የእናንተን ታሪክ የቀየረ የአባቶቻችን የተጋድሎ ውጤት ነው።ይህ ስም ለእኛ ለኢትዮጵያውያን ዘላለማዊ ክብር፣ ለነጮቹ ደግሞ ዘላለማዊ ውርደት ሆኖ ዛሬም ድረስ ይወሳል፡፡

ከዓድዋ ድል ቀደም ብሎ በ1880ዎቹ አካባቢ ላይ በጀርመን በርሊን አውሮፓውያን አንድ ስብሰባ ተቀምጠው ነበር። የስብሰባው አላማ አፍሪካን በመቀራመት አንጡራ ሀብቷን የመመዝበር ምክክር ነበር። በዚህ የቀኝ ግዛት ምክክር ላይ አፍሪካውያንን ያዋረዱና ክብር የነኩ በርካታ ሀሳቦች ሲነሸራሸሩ ነበር።ጥቁርነት ባርነት ነው፣ ነጭ የኃይል፣ ጥቁርነት ደግሞ የደካማነት ምልክት እንደሆነ በሰፊው ሲወራ ነበር። በቅኝ ግዛት ስም በአፍሪካ አህጉር ላይ የበላይነታቸውን በማሳየት እንደፈለጉ ለመሆን የሚመጻደቁ ሀገራት ጥቂት የሚባሉ አልነበሩም።

እንዳሉትም ሰራዊታቸውንና የጦር መሳሪያ ቸውን ተማምነው አይረባም ወዳሉት አፍሪካ ዘመቱ። በጊዜው ኢትዮጵያን እንድትወር እድል ያገኘችው ሀገር ጣሊያን ነበረች።ጣሊያኖች በጀነራል አልቤርቶኒና በጦር አዛዣቸው ጄነራል ባራቴሪ እየተመሩ ኢትዮጵያ ደረሱ..ግን እንዳሰቡት የሆነ አንድም ነገር አልነበረም።በዓለም ታሪክ ታይቶም ተሰምቶም በማይታወቅ ሁኔታ ኢትዮጵያ ሀገራችን በባህላዊ የጦር መሳሪያ እየተመራች ዘመናዊውን የጣሊያን ወታደር ድባቅ መታችው፡፡

በመቶ ሺ የሚቆጠር የኢትዮጵያ ገበሬ ሰራዊት ከአንድ ቀን ባልበለጠ ጊዜ ውስጥ በጦር ሰራዊቱ አስፈሪ የሆነውንና በወታደራዊ አካዳሚ የሰለጠነውን የአውሮፓ ቅኝ ገዢ ሀይል ተቆጣጠረው። ዓለም ጉድ አለ…በአፍሪካ ሰማይ ስር የነጻነት ጮራ ፈነጠቀች።መላው የጥቁር ሕዝብ የባርነት ቀንበሩን ሰበረ።ይሄ ታሪክ ህብረት የወለደው የእኔና የእናንተ ታሪክ ነው።

ይሄ ታሪክ ጥቁርነትን ያገነነ የአባቶቻችን የሀገር ፍቅር ስሜት ነው።በዚህ ታሪክ ውስጥ ብሔርና ጎጠኝነት፣ እኔነትና ራስ ወዳድነት አልነበሩም።በዚህ ታሪክ ውስጥ ዘርና ቀለም፣ የአንተና የኔ አልነበሩም።ወንድማማችነት ያበበበት፣ ኢትዮጵያዊነት የጎመራበት ነበር።ፍቅር በተግባር ሲገለጽ ዓድዋን ይመስላል።አንድነትና ህብረት ሚዛን ላይ ሲያርፉ ኢትዮጵያዊነትን ይመዝናሉ። አባቶቻችን ይቺን ሀገር ሲተውልን በብዙ መስዋዕት ውስጥ አልፈው ነው…

ዓድዋ በሀገራቸው ቀልድ በማያውቁ ኢትዮጵያዊ አርበኞች ሞትና እንግልት የመጣ የጥቁሮች ድል ነው። ይህ ድል በአውሮፓ ቅኝ ግዛት ስር ላሉ አፍሪካውያን መታደስን ፈጥሯል።በባርነት ቀንበር ለተያዙ፣ ፍትህና እኩልነት ለተነፈጋቸው ጭቁን ነፍሶች ድህነት ሆኗል።ይሄ ብቻ አይደለም ታላቁ የዓድዋ ድል የዓለምን የፖለቲካ መልክና ርዕዮተ ዓለም ከቀየሩ ኩነቶች ውስጥ አንዱም ሆኖ አልፏል፡፡

የእንግሊዝ ጋዜጦች በፊት ገጻቸው ላይ በአፍሪካ ድል ማግስት የመጣውን አፍሪካዊ ማዕበል በመመልከት ‹የዓለም ታሪክ ተገለበጠ፣ ታላቅ የትውልድ ማዕበል በአፍሪካ ተቀሰቀሰ› ሲሉ ጽፈዋል። በኢንሳይክሎፒዲያ ብርታኒካ የነጻነት ተጋድሎ መሪዎች ጉባኤ ላይ የዘማናዊቷ ኢትዮጵያ አባት እየተባሉ የሚጠሩት ዳግማዊ አፄ ምኒልክ በሌሉበት የአፍሪካና የመላው ጥቁር ሕዝቦች የነጻነት ተጋድሎ መሪ ሲል መርጧቸዋል፡፡

ከዓድዋ የድል ዜና በኋላ በአፍሪካ ምድር በርካታ ተአምራቶች ተፈጥረዋል።የዓድዋ የድል ብስራት ለእኛ ለአፍሪካውያን የክብር ጮራን ሲፈነጥቅ ለነጮቹ ደግሞ የውርደት ማቅን አከናንቧል።ብታምኑም ባታምኑም የዓለም የኃይል ሚዛን የተዛባው ከዓድዋ ድል ማግስት አንስቶ ነው።የነጮች የበላይነት፣ የምዕራባውያን ፊታውራሪነት እክል የገጠመው ነጭ በጥቁር የተሸነፈ ማግስት ነው።

ዓድዋ ስም ብቻ አይደለም፣ ዓድዋ ተራራ ብቻ አይደለም…ዓድዋ ታሪክ ነው..ዓድዋ የጭቁን ሕዝቦች የነጻነት ነጸብራቅ ነው። በዚህ ስም ውስጥ የተፈጠሩ በርካታ ሀገሮች አሉ። ከዚህ ታሪክ ቀጥለው ሀገር የሆኑ በርካታ ጭቁን ሀገሮች አሉ።ይሄን ታሪክ ተደግፈው የቆሙ፣ ከወደቁበት የተነሱ በርካታ ሕዝቦች በዓለም ዙሪያ አሉ፡፡

ከጣሊያን ሽንፈት በኋላ ጣሊያን እንደነበረች አልቀጠለችም። ጣሊያን ብቻ አይደለችም አፍሪካና ዓለምም እንደነበሩ አልቀጠሉም። በፖለቲካቸው ላይ፣ በአስተሳሰባቸው ላይ ለውጥ አምጥተዋል። ዛሬም ድረስ ነጮች ያልመለሱት አንድ ጥያቄ ቢኖር የዓድዋን የድል ሚስጢር ነው። ዓድዋ ለነጮች ሁሌም ውርደት ሁሌም ጥያቄ ነው።አንዳንዶች ኢትዮጵያውያን አፍሪካውያን አይደሉም ሲሉ ለሽንፈታቸው ማስተባበያ ያቀርባሉ።

የተቀሩት ደግሞ ኢትዮጵያውያንን እንደ መለኮታዊ ሀይል ቆጥረው ለሽንፈታቸው የእምነ ታቸውን ኃይል ተጠያቂ ሲያደርጉ ይደመጣል። ኢትዮጵያዊነትን እንደ ሚስጢር ቆጥረው ዛሬም ድረስ ከነጥያቄያቸው የተቀመጡ ሀገራት ጥቂቶች አይደሉም።እውነት ነው ኢትዮጵያዊነት በአንድነት ሲታጀብ ሚስጢር ነው።ዓድዋ ለነጮቹ ጥያቄ.. ለእኛ ግን መልስ ነው፡፡

ከዓድዋ ድል በኋላ በጣሊያን ምድር ብዙ ነገር ሆኗል። የወቅቱ የጣሊያን ንጉስ አማኑኤል ኡምቤርቶ የልደት ቀን በመላ ሀገሪቱ የሀዘን ቀን እንዲሆን ተወስኗል። ዋና ከተማዋን ሮምን ጨምሮ ፍሎሬንስ፣ ሚላንና ቬነስ የመሳሰሉ ከተሞች ምኒልክ ለዘላለም ይኑር› በሚሉ ቁጣ በወለዳቸው ሕዝባዊ መፈክሮች ተጥለቅልቀው እንደነበሩ ታሪክ ይነግረናል። እዛም እዚም በነጮች መሸነፍ የተንገበገቡ እፍረት ወለድ የምዕራባውያንና የአውሮፓውያን የዝምታ ጉርምርምታ ሲደመጥ ነበር። ይሄ ሁሉ የሆነው በአንድነት በመቆማችን ነው።

የሀገር ጉዳይ ሁሌም ከፊት ነው…ሀገር ጉዳይ ከግለሰብ ጉዳይ በልጦ አያውቅም።በወቅቱ በአባቶቻችን መሀከላቸው ቅራኔ ነበር ግን በሀገር ጉዳይ ላይ በአንድነት ቆመው ዓድዋን ፈጠሩልን። እኛም ዛሬ ልዩነታችንን ወደ ጎን ብለን ሀገር መፍጠር ይኖርብናል። ልጆቻችን የሚኮሩበትን፣ መጪው ትውልድ የሚደነቅበትን የአባቶቻችንን አይነት ዓድዋ መፍጠር ግድ ይለናል። በፊታችን የእኛን አንድነት የሚሹ በርካታ ሀገራዊና ቀጣናዊ ጎዳዮች አሉ።

በፖለቲካው፣ በኢኮኖሚው፣ በማህበራዊ ሕይወታችን ለራሳችንም ሆነ ለትውልድ ልንሰራው የሚገባ ዓድዋ አለ።ሕይወት እዛም እዚም መርገጥ አይደለም..ሕይወት እጅግ አስፈላጊ ነገሮችን ቅድሚያ በመስጠት መከወን ነው። የዓድዋ ድል የታላቅ አስተሳሰብ ነጸብራቅ ነው። የዓድዋ ድል የድንቅ ጥበብ፣ የድንቅ አስተውሎት ውጤት ነው። አባቶቻችን በበረታ ሀሳብ ቅድሚያ ለሀገር ሰጥተው ባይዋጉ ኖሮ ዓድዋን ለመፍጠር በቸገራቸው ነበር፡፡

ዛሬ ላይ እኔና እናንተ በግልም ሆነ በማህበራዊ ሕይወታችን እየባከንን ያለነው ቅድሚያ ለሚሰጠው ቅድሚያ ባለመስጠታችን ነው።ሀገራቸውን ከፊት ያደረጉ ሕዝቦች ሁሌም አሸናፊዎች ናቸው። የለያዩንን ነገሮች ወደ ጎን ብለን ወደ ትልቅ ሀገራዊ የቤት ስራችን እናማትር። የአባቶቻችን የማሸነፍ ጥበብ ለሀገራቸው ቅድሚያ መስጠታቸው እን ደነበር መቼም ልንረሳው አይገባም።እኔና እናንተም ለማሸነፍ ለሀገራችን ቅድሚያ መስጠት አለብን።

ከዓድዋ መማር አለብን፣ ከአባቶቻችን መማር አለብን..እንደ ዜጋ፣ እንደ መንግስት፣ እንደ ተፎካካሪ ፓርቲ ዓድዋና አርበኞቻችን የሚያስተምሩን ብዙ ነገሮች አሉ። ዓድዋ የሕብረ ብሔራዊነት፣ የአትንኩኝ ባይነት መንፈስ ነው። ለሀገርና ሕዝብ ቅድሚያ የመስጠት ዋጋ ነው። የእምነት፣ የጽናት፣ የአልበገሬነት ንቅናቄ ነው። እንደ ሀገር ከታሪካችን የምንማረው ብዙ ነገር አለ…ዓመት በመጣ ቁጥር ማክበር ሳይሆን እኛ የዚህ ትውልድ አብራኮች በአባቶቻችን መንፈስ ውስጥ መውደቅ አለብን። እነሱን መምሰል ይጠበቅብናል..

ማየት ብንችል፣ ወደሚያግባባን መራመድ ብንችል እስከዛሬ ድረስ ሲያገፋፉን የነበሩ ነገሮች ሁሉ እዚህ ግባ የማይባሉ እንደሆኑ እንደርስባቸው ነበር። በዓድዋ ማግስት እንንቃ ..አባቶቻችን በዘመናዊ ጦርና፣ በዘመናዊ መሳሪያ ነቅቶና በቅቶ የመጣውን ጣሊያንን በንቃት የበለጡት ለሀገራቸው ቅድሚያ በመስጠት ነው። ለሀገር ቅድሚያ መስጠት መንቃት ነው።ከዛሬ አርቆ ነገን ማየት የዚህኛው ትውልድ የቤት ስራ ነው፡

ከዓድዋና ከአርበኞቻችን ሀገር የማቆየት ተጋድሎ እንማር።ለጥቁርነት ጌጥ ከሆነው፣ ነጮችን ካስጎነበሰው ኢትዮጵያዊ አንድነታችን እንማር። በዓድዋ ላይ ቆመን መለያየት አይታሰብም።ዓድዋ ቋጠሮ ነው..እኔን ካንተ አንተን ከሌላው የቋጠረ የኢትዮጵያዊነት ድርና ማግ ነው። ዓድዋ የኢትዮጵያውያን እጆች በአንድነት የሳሉት የጋራ ስዕላቸው ነው።እጆቻችን ለታሪክ ብርቅ አይደሉም፣ ክንዶቻችን ለድል ሩቅ አይደሉም… የአባቶቻችንን የአንድነት መንፈስ መውረስ ከቻልን የምንሻትን ሀገር መፍጠር እንችላለን እላለሁ፡፡

 በትረ ሙሴ (መልከ ኢትዮጵ)

አዲስ ዘመን  መጋቢት 1 ቀን 2015 ዓ.ም