“ሀገር ስጡን!?

 የኑሮ እንቆቅልሽ

ለመንደርደሪያነት የምንጠቅሰው የልጅነታችንን ወራት የእንቆቅልሽ ጨዋታ ነው። ጠያቂ፡- “እንቆቅልህ?” መላሽ፡- “ምን አውቅልህ!” – “ሲሄድ ውሎ ሲሄድ የሚያድር?” – “መልሱን አላውቀውም!” – “እንግዲያውስ ሀገር ስጠኝ?” – “ኢትዮጵያን ሰጠሁህ!” – “ኢትዮጵያን አግኝቼ ምን አጥቼ ሁሉ በእጄ ሁሉ በደጄ… (የእጁና የደጁ በረከተ መርገም እንኳን ባይዘረዘር ይሻላል” – “መልሱ ሃሳብ ነው።” እውነትም “ሃሳብ እሹሩሩ ውረድ ከጀርባዬ…” ያለችው ድምጻዊት ለካንስ ቢቸግራትና ግራ ቢገባት ኖሯል – አመቤት ሆይ ሂሩት በቀለ እንጉርጉሮሽ ከግማሽ ክፍለ ዘመን በኋላ ዛሬ ወደ ሕዝብ መዝሙርነት ስለተለወጠ “አንኳን ደስ ያለሽ!”

ከላይ የቀረበውን የእንቆቅልሽ ጨዋታ የጠቀስነው በዛሬዪቱ ኢትዮጵያ ለእሳት ዳር መዝናኛ እንዲሆን በማሰብ ሳይሆን ለእለት ኑሯችን ገቢራዊ ፍም መገለጫ መሆኑን ለማመልከት ነው። “እንቆቅልሽ?” ብለን ጠይቀን መልስ ያልተነፈግንበት ምን ነገር ይኖራል? ፖለቲካችን በእንቆቅልሽ ተወሳስቧል። የኢኮኖሚያችን የእንቆቅልሽ ምሥጢር ተሰውሮብን ኑሯችን የዳፍንት ጉዞ ከሆነ ሰነባብቷል። ማሕበራዊ እሴቶቻችን እየተፈረካከሱ ሲረግፉ እያየን ትካዜ ውስጥ ሰጥመናል። ሃይማኖታዊ ፀጋችን እንደ ሶምሶን ፀጉር ተሸልቶ ኃይሉ ተልፈስፍሷል።

ከሁሉም የከፋው ግን በንጹሐን ዜጎቻችን ላይ እየተፈጸመ ያለው የጅምላ ጭፍጨፋ፣ ዘረፋ፣ እንግልትና መፈናቀል የምንለውን አሳጥቶን እህህታችንን እየገለጽን ያለነው እንደ ሻህላ ውስጣችንን እያመንዠክን ነው። አልቅሰን ይውጣልን ብንልስ የአምባ ከረጢታችን ተሟጦ ስለቀረ አንዲት ጠብታ እንኳን እንዴት ሊወጣን ይችላል? “እህህን ለፈረስ ያስተማርኩ እኔ ነኝ፤ እርሱም ጥሬ ሲያምረው እኔም ሲቸግረኝ።” ብሎ ያንጎራጎረው ባለሀገር እውነቱን ነበር።

አንድ የቅዱስ መጽሐፍ ነብይ እንደኛ ዘመን ግራ ቢገባው የሕዝበ እሥራኤልን መከራ፣ መገፋት፣ በጠላቶች መቀጥቀጥና መዋረድ፣ አሳርና እንቆቅልሽ የገለጸው እንዲህ በማለት ነበር። “ከተምች የቀረውን አንበጣ በላው። ከአንበጣም የቀረውን ደጎብያ ፈጀው። ከደጎብያ የቀረውን ኩብኩባ እምሽክ አድርጎ አራገፈው” (ትንቢተ ኢዮኤል 2፡ 4)። ከእኛ የዛሬ ሀገራዊ እውነታ ጋር በጥቂቱም ቢሆን ተመሳስሎ ያጣ ይሆን?

እርግጥ ነው አንዳንድ ፖለቲከኞቻችንና “ችግር ከጓዳቸው ያልዞረው ባለጊዜ ሹመኞቻችን” ይህንን መሰሉን ከኮሶ የመረረ ትዝብት እንደ ቀቢጸ ተስፋ ሊቆጥሩትና “የአመራራቸውን ስኬቶች ያክፋፋንና ላለማመስገን የታወርን ሊመስላቸው ይቻላል።” በፍጹም አይምሰላቸው። መልካም ውጤት ሲስተዋልማ ተሽቀዳድመን “ብራቮ!” ስንል የኖርነው በአውራ ጣታችን ውክልና ብቻ ሳይሆን ወይንም የሰብቅ ሱሰኛ የመሆን አምሮት አናውዞን ሳይሆን ቀለምና እምባ እየቀላቀለ በሚጽፈው ብእራችን ጭምር ደስታችንንና አድናቆታችንን በድፍረት እየገለጥን ለመኖራችን ብዙ ምስክሮችን አደባባይ ማቆም ይቻላል።

አንዳንዶች “የእለት እንጀራችንን ከላይኛው ጓዳ የምንቆርስ” እስኪመስላቸው ድረስ የትችት ናዳ እያዘነቡብን ሲያብጠለጥሉን መኖራቸው የአደባባይ እውነት ነው። ተሳስተዋል። ማስረጃ ካስፈለገ ከላይ የጠቀስናቸውን የአራት ዓመታቱን የጉዞ አሻራ ብቻ ሳይሆን ወደ ኋላ ሠላሳ ሰባት ዓመታት ዞር ብለው ይህንን ሕያውና እማኝ የታሪክ ተሸካሚ ጋዜጣ ቢፈትሹ የብዕራችንን ትሩፋቶች በሚገባ ሊመረምሩ ይችላሉ።

እውነቱን እንመስክር ከተባለ ዛሬ ዛሬ ጥርጣሬ እየገባን ያለው “የላይኛው ቤት” ከሃሌሉያ “የስኬት ዝማሬ” ውጭ የሕዝብን የኤሎሄ ጩኸት ለመስማት ጆሮው ክፍት መሆኑን እየተጠራጠርን በለሆሳስ መንሾካሾካችን አልቀረም። እነርሱ ላለመስማት መብት እንዳላቸው ሁሉ እኛ ግፉዓን ዜጎችም የልባችንን ብሶት ዘርግፈን ብንተነፍስ መብታችን እንደሆነ ቢያውቁልን አይከፋም። “ሀገር ቢጠላህ አልፈህ አልፈህ ታረቅ” ለሚለው የአበው ምክር ቁብ ነስቶ 27 ዓመታት የገዛን ሕገ መንግሥታችን ሳይቀር የልባችንን እንድንተነፍስ ማረጋገጫውን ስለሰጠን ለምናነሳቸው ጉዳዮች እጅግም አንሳቀቅም።

“ማንኛውም ሰው ያለማንም ጣልቃ ገብነት ሃሳቡን የመግለጽ ነፃነት አለው። ይህ ነፃነት በሀገር ውስጥም ሆነ ከሀገር ውጭ ወሰን ሳይደረግበት በቃልም ሆነ በጽሑፍ ወይንም በሕትመት፣ በሥነ-ጥበብ መልክ ወይም በመረጠው በማንኛውም የማሰራጫ ዘዴ ማንኛውንም ዓይነት መረጃና ሃሳብ የመሰብሰብ፣ የመቀበል፣ የማሰራጨት ነፃነቶችን ያካትታል” (የኢፌዴሪ ሕገ መንግሥት አንቀጽ 29፡2።) በማለት ያለ ስቅቅ እንድንጽፍና በንግግርም ሃሳባችንን እንድንገልጽ ማበረታታቱን ልብ ይሏል።

አንዳንዴም በዋልድባ እንደሚዘፈን የሚነግረንን የአበው ብሂል በዋቢነት በመጥራት በዚህ በጠቀስነው አንቀጽ ብቻ ሕዝበ አዳም ፊቱን ያዞረበትን የሀገሪቱን በኩረ-ሕገ ውግዘቱን ገታ አድርገን ከወንበራችን ከፍ በማለት ብናመሰግነው አይከፋም – ገለቶሚ አቤ።

ሀገር ለማኙ ባለ ሀገር!

ሀገር፡- ብዙ ጉዳዮች የተጠቀለሉባት የማንነት ውርስ ናት። በሀገር ውስጥ የባለሀገሩ እትብት ተቀብሯል። አጽሙም በአፈሩ ላይ የታጠረ/የሚታጠር ማገር መሆኑ እውነት ነው። በሀገር ውስጥ ባህል፣ ቋንቋ፣ ወግና ልማድ ተሸምኗል። መጋባት፣ መዋለድ፣ ዘርና ማንነት ገደብ ሳይኖረው መዋሃዱ የባለ ሀገሮች የማንነት ውቅር ነው። በሀገር ውስጥ ሕግ ተሸምልሏል። ትምህርት ችቦውን ያንቦገቡጋል። ኢኮኖሚው ነፍስ ዘርቶ ይንቀሳቀሳል። ማሕበራዊው ሱታፌ እንለያይህ ቢሉት እንኳን የማይነጣጠል፤ እናንጥርህ ቢሉት የማይጠልል፣ እንከፋፍልህ ቢሉት አንጓ የሌለው ወጥ ውሁድ ነው። ሀገር አንድና ብቸኛ፣ አይተኬና በደም መስዋዕትነት የጸናች የዜጎች እናት፣ የሕዝቧ ከለላ፣ የታሪክ፣ የማንነትና የእኔነት መገለጫ ቅርስም ውርስም ናት። መከላከያ ኃይሏ ዘቧ፣ የጸጥታ ተቋማቷ በረኞቿ ናቸው። ሕዝቧ አጥር፣ ሉዓላዊነቷም የጸና ግንብ ነው።

“እንቆቅልሻችን በዛ፣ መፍትሔውም እየራቀን ነው” እያልን የምንጮኸው ከላይ የዘረዘርናቸው የሀገር መገለጫዎች አንዱን ስንል አንዱ፣ ያኛውን ስንል ይሄኛው እየተናደ ናዳው መከራችንን ስላበዛ ነው። ውህዱ ማንነታችን በሽፍቶችና በከሃዲ አሸባሪዎች አደጋ ላይ ወድቆ ተጋብተው፣ ተዛምደውና ተጋምደው በኖሩት ንጹሐን አንገት ላይ ካራ እየተመዘዘባቸውና ክላሽንኮቭ እየተርከፈከፈባቸው በታሪካችን ውስጥ ታይቶና ተሰምቶ በማይታወቅ መልኩ ምድራችን “አኬልዳማ (የደም ምድር)” ስትሆን እያየን እንባችንን በማዝራት ብቻ ልንጽናና አልቻልንም።

ደረት እየደቃን ሙሾ ማዝነባችንም ትርጉም የለሽ ሆኖብናል። ስለዚህም ነው ሀገራችን የዜጎቿን ደሕንነትና ሰላም አስከብራ ማኖር ካልቻለች “ሀገር ስጭን!?” ብለን ለእንቆቅልሻችን መልስ እንድትሰጥ የምንሞግታት። ሀገር በምንም ተዓምር ስራዬ ሆና ዜጎቿን በሾተላይ ልታረግፍ እንደማይገባት ብንወቅሳት “ለምን እናታችሁን ተዳፈራችሁ?” በማለት እንደ ሕዝብ አባት የምናያቸው አለቆች ሊቆጡን አይገባም።

እርግጥ ነው አንዳንዴ ነገር ግራ አጋብቶ ተስፋ ሲያስቆርጥ ቁጭትና ብሶት አናት ላይ ወጥቶ እንደ ወይን ሊያሰክር ይችላል። የሕዝብ ብሶት ገደቡን ሲጥስም ትንፋሽ ነበልባል ስለሚሆን ቁጣው በቀላሉ የሚቀለበስ አይሆንም። “በኩረ-ሕጋችን ኪነ ጥበባትንም ስለሚያበረታታ” ይህ ጸሐፊ በ2001 ዓ.ም የዛሬውን መሰል ስሜት ተሰምቶት “ሀገር ይሏት ጉድ ነገር” በሚል ርዕስ አንድ ዘለግ ያለ ግጥም ለማሰናኘት ሞክሮ ነበር። እነሆ ቁንጽል ስንኞቹ፡-

“ሀገር ይሏት ጉድ ነገር በጓዳዋ ጉድ ስታዘምር፣

ቢያሻ ጃርት ይርመስመስ እንጂ፤ መሬት ያለ ሰው አይደምቅ።

ይላል በቁጭት ሲያነባ የደሙ ግለት ሲያነዝረው፣

ሀገር ስራዬ ሆና እንደ ሾተላይ ስትወጋው።

አንዳንዴ መወፈፍ ደግ የልብ አናግሮ ያውላል፣

ስካርና እብድ ሕግ አያውቅ እንዳሻው ይሁን ያሰኛል።

እኮ ወገን ፍቀዱልኝ አንዴ አብጄ ሞቴን ልሙት፣

በድኔ እንኳን ሥፍራ ቢያጣ ባእድ ምድር ስደት ላኩት።

ስዘምር ዘመን ጃጀ ስፎክር ታሪክ አፈጀ፣

ኢትዮጵያ ይሏት ሀገር ተስፋም ኑሮም እያረጀ።”

ሕዝበ ኢትዮጵያ ስሜቱና አመለካከቱ ተዘበራርቋል። እንቆቅልሹ ከመብዛቱም የተነሳ ስለ ነገ ማቀድ ሳይሆን ነገ ራሱ እያስፈራ ያስቃዠዋል። የመርዶ ባህሉ ማለዳ ላይ መሆኑ ቀርቶ ሕግ ባለበት ሀገር እኩለ ቀን ላይ “እርምህን አውጣ!” እየተባለ ንጹሐን ዜጎች በማንነታቸውና በዘራቸው ስለሚጨፈጨፉ የመቶዎች መርዶ መረዳት ባህሉ ሆኗል። እኮ ለምን? እንደላይኛው የእንቆቅልሽ መልስ የእለት ተእለት ኑሯችን ሁሉ “በሃሳብ ስንሄድ ውለን፤ ስንሄድ ማደር” ሆኖብናል።

እምባችንን ለወገኖቻችን፣ ጉስቁልናችንን በጓዳችን እንደሸሸግን እስከ መቼ እንዘልቀዋለን? ዛሬ የእለት እንጀራ ኩርማን ማግኘት ብርቅና ድንቅ እስከ መሆን ደርሷል። ገበያው ናላችንን አዙሮ የቀረን በአደባባይ ጨርቃችንን ጥለን ማበድ ብቻ ነው። የመብልና የመጠጡን ርሃብና ጥማት ለጊዜው ትተን ሰሞኑን በሀገር ላይ የተቀናበረውን የነዳጅ ሴራ እንኳን ብንጠቅስ ብዙ ነገር ሊያሳየን ይችላል።

“ግመል ሰርቆ አጎንብሶ” እንዲሉ፤ ቦቴ ከነተሳቢው የሚሸሽጉ ጨካኝ ግለሰቦች ነገ ጠዋት ችግሩ እየከፋ ሲሄድ ሀገርን ለሽያጭ፤ ሕዝብን ለስደት ዳርገው ምድሪቱን ለመቀራመት ወደ ኋላ ስላለማለታቸው ያጠራጥራል። በዘመነ ደርግ “በርበሬ ደብቀዋል” ተብለው እርምጃ ተወስዶባቸው የእምባ መዋጮ ያበረከትንላቸውን የጓደኞቼን አባት ሳስብ “ጨካኝ እያልን የኮነንነውና የምንኮንነው የደርግ መንግሥት ለካስ ቸግሮት ኖሯል” ብለን ከስሜታዊነት ቀዝቀዝ እንድንል አስክኖናል።

ለኢትዮጵያ ፖለቲከኞች ሀራም፤ ለሌላው ሀገር ባህል የሆነን አንድ ጉዳይ እናስታውስ። በብዙ ሀገራት ኃላፊነቱን መወጣት የተሳነው የመንግሥት ሹመኛ በሕዝብ ግፊት፣ በራሱ ፈቃድ ወይንም በሾመው አካል ትዕዛዝ “ሥልጣንህን ልቀቅ” ተብሎ ከወንበሩ ላይ ዞር ይደረጋል። የእኛው ባህል ግን ይሉኝተኛ ነው። አንዴ ወንበር ላይ ከተተከሉ መገላገያው “እድሜ ይፍታህ”፤ ካልሆነም ሀገር እንዲወክል የሚሲዮን መሪ ተደርጎ መሾም የገሃዱ እውነት መሆኑን በመቃወም የኡኡታ ያህል አቤቱታ ስናቀርብ ኖረናል። ዛሬም በዘመነ ብልጽግና ይህ ባህል ቀርቶ ስለመሆኑ እርግጠኞች አይደለንም። ይሄ እንኳን አይደረግም ቢባል ወደ ሌላ የተሻለ ኃላፊነት መመደብ መንግሥታዊ ባህላችን፤ ወይንም የፖለቲካችን ባህርይ ነው። ተሳስታችኋል የሚል ተሟጋች ጠያቂ ካለ አደባባዩ ይፈቀድልንና እንከራከር። ስንቱ “አቅም ቢስ” ሹመኛ ችሎታውን በማይመጥን ወንበር ላይ ተስፈንጥሮ እንደተቀመጠ ለሕዝቡም ለፈጣሪም የተሰወረ አይደለም።

በሀገራዊ ችግሮቻችንን ዙሪያ አምርረን አቤቱታ ለማቅረብ የተደፋፈርነው መፍትሔው አልታያችሁ ቢለን ነው። ለነገሩ ግን ድፍረቱ እንጂ መፍትሔው ከገዢዎቻችን እንደማይሰወር መች ጠፍቶን? ምስኪኗንና ግራ ገብ ሀገሬን ተዳፍሬ የብሶት ቋጥኝ በመወርወሬ “አንተም…” ብላ እንዳታዝንብኝ እላይ ከጠቀስኩት ግጥም ጥቂት የንስሃ ስንኞችን በመዋስ ሆድ እንዳይብሳት ላረጋጋት።

“እግዚኦ እንበል ክራላይሶን፣ ወፈፌነት ክፉ ደዌ፣

ለካስ እብደት ዝቅ ያደርጋል የሰውን ልጅ ወደ አረዌ።

አበስኩ ገበርኩ እማማዬ፣ ማሪኝ አፈርኩ በድርጊቴ፣

ቃል ኪዳኔን አሽቀነጠርኩ የህሊና ሩሔን ስቼ።

ቀን ጎድሎብሽ ብትከሺ፣ ቀን መሽቶብሽ ብትጠቁሪ፣

እናቴ ነሽ አልክድሽም ይሄው ቃሌን እማኝ ጥሪ።

ዋስ ራሴ እናት ዓለም የእብደቴን ቃል አትቁጠሪ፣

እኔ ልሙት አልልሽም በመሞቴ ላትከብሪ።

ቀን የጣለሽ ቀን የጣለን የዘመኑ ግፉዓን ነን፣

ጊዜው እንጂ የከፋብሽ መች ደብዝዞ የእናት ፍቅርሽ።

እናት ዓለም ካንቺው ጋራ፣ እምዬ ሆይ በአንቺው ቀኤ፣

ቀኑ በቀን ይለወጣል፣ አብሮሽ አይዘልቅ ይህ አባዜ፤

ጀንበር ጀንበር ትወልዳለች ትንቢት ሲፈጸም በወንዜ።

ቦ ጊዜ ለኩሉ… ብሎ የለ ቅዱስ ቃሉ።

የጽሑፋችን ማሳረጊያ፡- “እንቆቅልህ?” – “ምን አውቅልህ!” – “ ደሜ ደሟ፤ አጥንቴ ማገሯ፣ አልፋና ኦሜጋ።” – “መልሱ፡- ኢትዮጵያ ሀገሬ” – “ትክክል! የሀገር ልጅ ስለሆንክ ሌላ ሀገር አልሰጥህም፤ አልጠቁምህምም። ኢትዮጵያን አግኝተህ ምን አጥተህ ክፉዎች ቢያስለቅሷትም ደጋግ እጆች የሚያብሷት፣ ቀን የጨለመባት ቢመስልም ብርሃን ከፊቷ የሚንቦገቦግ ይህቺ ምሥጢራዊት ሀገር ኢትዮጵያ ነች።እርሷ እናትህ ነች። ለአንተነትህ መፈጠር አፈሯን ያዋሰችህ፣ በሕይወት ፍጻሜም አፈሯ የሚቀበልህ፣ የመኖርህ ዋስትና፣ ጥላ ከለላህ ሀገርህ።

ክፉዎች እንደ ጥላ ያልፋሉ፤ ደጋጎች እንደ ሰማይ ከዋክብት ይደምቃሉ። ስለዚህ ሀገርህን ጠብቃት፤ የእጅህን ዘር በትን። ለጊዜያዊ ችግርና ለባለጊዜ ችግር ፈጣሪዎች አትበገር። ከሃዲዎች ከሚዘረጉት አሸክላ ራስህን ጠብቅ። ጅልነታቸውን እንጂ ጀግንነታቸውን አትተርክ። ባዶነታቸው ይቅፈፍህ እንጂ ምሉዕ መስለው አይሸንግሉህ። ኢትዮጵያ ከእኛ በፊት ነበረች፤ አለች ነገም ትኖራለች።” ሰላም ይሁን!

በ(ጌታቸው በለጠ /ዳግላስ ጴጥሮስ) gechoseni@gmail.com

አዲስ ዘመን ሐምሌ 2 ቀን 2014 ዓ.ም