እውን ቴክኖሎጂ ቅንጦት ነው ?

እውን ቴክኖሎጂ ቅንጦት ነው ?

አሁን አሁን ሀገራችን በቴክኖሎጂው ረገድ የምታደርገውን እንቅስቃሴ ሁሉ እንደ ቅንጦት የመቁጠር ዝንባሌ እየታየ መጥቷል:: አንዳች አዲስ ቴክኖሎጂ ነክ እንቅስቃሴ ብልጭታ ሲታይ ለትችትና ለወቀሳ ተንደርዳሪው ብዙ ነው:: የሚግተለተሉት ትችቶች ማጠንጠኛቸው የቅደም ተከተል ጉዳይ ነው:: ለዜጎቿ መሰረታዊ ፍላጎትን ማሟላት ምጥ የሆነባት ሀገር ቴክኖሎጂ የሚባል ነገር ላይ ጢል ማለቷ ቅንጦት መሆኑን ይነግሩናል::

በዛሬ ጊዜ ቴክኖሎጂ የሀገራችን ሕልውና የሚወስን ቁልፍ ጉዳይ እየሆነ መምጣቱ የሚታያቸው ጥቂቶች ሳይሆኑ አይቀርም:: የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት በዘላቂነት ሰዎችን ከድህነት ማውጣት የሚቻለው ትርጉም ያለው ቴክኖሎጂን በመጠቅም የዲጂታል መሰረተ ልማትን ማዳረስ ሲቻል ብቻ መሆኑን ለየሀገራቱ አቅጣጫ ካስቀመጠ ከራርሟል::

ቴክኖሎጂ እንዲሁ እኛ አትድረስብን ብንለውም ሳንጋብዘው መምጣቱ መጎብኘታችን አይቀርም:: እናማ እያንዳንዳችን ከዚህ አይቀሬ ከሆነ የዘወትር እንግዳ እንዴት ነው መጠቀም የምችለው ብለን በአንክሮ ማሰብ ነው የሚኖርብን:: የትኞችም ተቋማቶቻችንም ቢሆኑ ዛሬ የያዙት ቁመና ነገ የት መድረስ እንዳለበት ተልመው በየመስካቸው ዘመኑ የደረሰበትን ቴክኖሎጂ መታጠቅ ምን እንደሚያስገኝላቸው መዝነው ከዘመኑ ጋር ከመራመድ ውጭ ምርጫ የላቸውም:: የ21ኛው ክፍለ ዘመን ቴክኖሎጂ ዛሬ የማይደረስ ተብሎ በሩቅ የሚያዩት ግን ደግሞ ነቅተው ካልጠበቁና ካልተዘጋጁ ነገ ከተፍ ብሎ ከሥርኣት ውጭ የሚያደርግ ነው::

እንደ ሕዝብ ስለቴክኖሎጂ ያለን ታማሚ ግንዛቤም ብዙ ሥራ የሚፈልግ መሆኑ ግልጽ እየሆነ ነው:: አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን ተቀብሎ አብሮ በመጓዝ ረገድ ፈጣኖች አይደለንም:: በየተቋማቱ ያሉ አመራሮች ከቴክኖሎጂ ጋር በተያያዘ ያላቸው ግንዛቤ ደካማ ነው:: በአንድ ድርጅት ውስጥ የሚሠራ የአይቲ ባለሙያ እንደነገረኝ አነስተኛ መጠን ላለው የቴክኖሎጂ እቃ በመቶ ሺዎች ብር ዋጋ ሲተመንለት ተቀብለው ግዢ ለመፈጸም ፈቃደኛ አይሆኑም:: ዘመኑ የደረሰባቸው የቴክኖሎጂ ውጤቶች በመጠናቸው አነስተኛ የሆኑና ብዙ ሥራዎችን የሚያከናውኑ ናቸው:: የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ ባለሙያዎች የግዢ ፍላጎታቸውን ካሳወቁ በኋላ አመራሮች ይሄን ሁሉ ብር አውጥተን ግዢ አንፈጽምም ስለሚሉ ለማሳመን ትልቅ ትግል ይገጥማቸዋል::

ቴክኖሎጂ ምንድን ነው ተብለን ብንጠየቅ እንዲህ ወይም እንዲያ ነው ብለን መመለስ የምንችለው ምን ያህሎቻችን ነን? የአንድ ነገር መተግበር የነገሩን ምንነት ከመረዳት ጋር ይያያዛል:: በዘርፉ ሰዎች እንደሚገለጸው ቴክኖሎጂ ሸቀጦችን ለማምረት እና አገልግሎቶችን ጥቅም ላይ ለማዋል የሚያገለግሉ የእውቀት፣ የክህሎት፣ የመሳሪያዎች፣ የድርጅታዊ አወቃቀር ሥርዓት ሲሆን፤ ቴክኖሎጂ የሚያካትታቸው የምርትና የምርት ሂደት እውቀትን፤ በምርት ተቋማት ውስጥ ውጤታማ የሆነ የአመራር ሥርዓቶችን ሲሆን እንደ አጠቃላይ ቴክኖሎጂ የመሣሪያዎችና የእውቀት ድምር ውጤት ነው::

ቴክኖሎጂን መጠቀም በተሻለ ጥራትና አቅም ማምረት ወይም አገልግሎት መስጠት እንድንችል ሲያደርገን ዓለም አቀፍ ተወዳዳሪነታችንንም ይጨምራል። እንደ የውጭ ምንዛሬ ለማግኘት፣ መሰረተ ልማቶችን ለማሟላት፣ የተማረ እና ጤናማ ማኅበረሰብ ለመፍጠር፣ እንዲሁም ጽዱና መሰረተ ልማት የተሟላላቸው ከተሞች ለመመስረት ያሰችላል። ቴክኖሎጂዎችን መጠቀም ብሔራዊ አቅምን በመገንባት ፈጣን ዕድገት እንዲመጣ ለማድረግ ያስችላል።

ከዚህ የቴክኖሎጂ ምንነት ብያኔ መረዳት እንደምንችለው ለአንድ ሀገር ቴክኖሎጂ ምርጫ ሳይሆን ግዴታ ነው:: ከዚህ አንጻር የኢትዮጵያ መንግሥት ለዘርፉ ከፍተኛ ትኩረት መስጠቱ የሚያስመሰግነው እና ተራማጅ የሚያሰኘው እንጂ የሚያስወቅሰው ሊሆን አይችልም:: በሌሎች አለማት የሚታዩ ቴክኖሎጂዎችን በመቅሰም በሀገር ውስጥ ለማንበር የሚደረጉ ጥረቶችም አድናቆት እንጂ የስድብ ቃል እና የሹፈት ሀሳብ አይገባቸውም:: በቴክኖሎጂ ረገድ ከሌሎች ሀገራት ጋር ስምምነቶችን መፈረምና በጋራ ቴክኖሎጂን ለማልማት መንቀሳቀስ የቅንጦት እና አቅምን አውቆ ያለመኖር ጉዳይ ሳይሆን ከድህነት የመውጫ ሁነኛ መንገድ ነው::

በቴክኖሎጂው ዓለም መስጠትና መቀበል አዲስ ነገር አይደለም:: አንድ ሀገር ሁሉም የቴክኖሎጂ ውጤቶች በራሷ ልትፈጥርና ልታሟላ እንደማትችል ግልጽ ነው:: አዳዲስ እውቀቶች እና ቴክኖሎጂዎች ከተለያዩ የዓለማችን አቅጣጫዎች ይመጣሉ። የቴክኖሎጂ ሽግግርን ማመቻቸት የሚቻለው በጋራ ምርምር በማድረግ፣ የትብብር ሥራዎችን በመሥራት፣ በግድ ትርኢቶች በመሳተፍ፣ ለአዳዲስ የቴክኖሎጂ መረጃዎች ራስን በማጋለጥ እና በሀገር ውስጥ ለሚካሄዱ የፈጠራ ሥራዎች ምቹ ሁኔታን በመፍጠር ነው።

ጥናቶች እንደሚያመላክቱት እያደጉ ያሉ ሀገራት ከበለጸጉት ሀገራት በቴክኖሎጂው ዘርፍ መውሰድ ካለባቸው ተሞክሮዎች መካከል፤ የፈጠራ ፍቃድ ካላቸው ኩባንያዎች ጋር ስምምነት ፈጥሮ በጋራ መሥራት፣ አዳዲስ ፈጠራ ያላቸውን ሰዎች ፈልጎ ማሰልጠን እና አቅማቸውን ማጎልበት፤ በዩኒቨርሲቲና በኢንዱስትሪዎች መካከል ትስስር መፍጠር፤ ለጀማሪ የፈጠራ ባለሙያዎች ድጋፍ ማድረግ፤ በፈጠራ ባለሙያዎች መካከል የውድድር መንፈስ መፍጠርና መሸለም፤ በሀገር ውስጥ ያሉ ባለሙያዎችን በቴክኖሎጂ ወደ አደጉ ሀገራት በመላክ የልምድ ልውውጥ እንዲያደርጉ ማድረግ እና ቴክኖሎጂን ሊመራ የሚችል ተቋም መገንባት እጅግ ቁልፍ የሚባሉት ናቸው::

በቴክኖሎጂ ባቡር ላይ ፈጥኖ መሳፈር ትርፍ እንጂ ኪሳራ የለውም:: የኮምፒውተር ቴክኖሎጂ በ1930ዎቹ ሲተዋወቅ ከካልኩሌተርነት እና ሰነድን ከመያዝ ያለፈ ሚና ይኖረዋል ተብሎ አልተገመተም ነበር። ዛሬ በየትኛውም የሥራ ቦታ የግዴታ ያህል አስፈላጊ ሆነዋል።

የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የሚሊኒየም ፕሮጀክት በ2006 እ.ኤ.አ. በኒውዮርክ በዋና ፀሀፊው በተመራው የልማት ቡድን ድጋፍ ባገኘው የሳይንስ፣ ቴክኖሎጂና ኢኖቬሽን ፕሮጀክት ላይ ታዳጊ ሀገራት ከድህነት አረንቋ ለመውጣት በሳይንስና ቴክኖሎጂ ላይ ትኩረት ማድረጋቸው ብቸኛው አማራጭ እንደሆነ አስቀምጧል። ያደጉት ሀገራት ለማደግና ከችግራቸው ለመውጣት በሳይንስ፣ ቴክኖሎጂና ኢኖቬሽን ላይ የሠሩት ሥራ በታዳጊ ሀገራት ላይም መተግበር እንዳለበት አቋም ተወስዷል። ቴክኖሎጂ ሀብትን በመፍጠር፣ የሕይወትን የጥራት ደረጃ በማሻሻል ረገድ ብሎም ለትክክለኛ የኢኮኖሚ እድገት ከፍተኛ ሚና ይጫወታል።

በየትኛውም አቅጣጫ ያለ የሰው ልጆች ምቾትና ስኬት ከሳይንስና ቴክኖሎጂ ፈጠራ ጋር የተቆራኘ ነው። የእጅ ስልክ፣ ኢንተርኔት፣ ኤሌክትሪክ፣ አውሮፕላን፣ ስልክ፣ ቴሌቪዥን፣ ኮምፒውተር እና ሌሎችም ከሳይንስና ቴክኖሎጂ ፈጠራ ውጪ ሊታሰቡ አይችሉም። በሳይንስና ቴክኖሎጂ ደካማ የሆነ ሀገር በሕልውናው ለመቀጠል በሌሎች ላይ ጥገኛ መሆኗ አይቀሬ ነው። ይህ ደግሞ ራስን ለአዲስ የቅኝ ግዛት ውል ገጸበረከት አድርጎ ማቅረብ ይሆናል::

ኢትዮጵያ ለሳይንስና ቴክሎጂ የምታወጣው ወጪ ሁሉ እንደ ቅንጦት እየተቆጠረ እጅን በአፍ ሲያስጭን እየተመለከትኩ እገረማለሁ:: እንደ እኔ እንደ እኔ በተበጣጠሱ ጥቃቅን ወጪዎች መገረም ትተን ሀገራችን ለዘርፉ ዳጎስ ያለ በጀት እንድትመድብ ግፊት ብናደርግ ነው የሚሻለን:: በምጣኔ ሀብታዊ እድገታቸው የበለፀጉት ሀገራት ከአጠቃላይ ዓመታዊ ገቢያቸው እስከ 10 በመቶ የሚሆነውን ለሳይንስና ቴክኖሎጂ ስርፀት የሚያውሉበት አጋጣሚ አለ፤ እንደ ደቡብ ኮሪያ ያሉ የእስያ ሀገራትም በተመሳሳይ መልኩ ከፍተኛ በጀት ይመድባሉ። በዓለማችን ላይ ለዘርፉ ከፍተኛ ትኩረት ሰጥተውና ተገቢውን በጀት መድበው የሠሩ ሀገራት ዛሬ የደረሱበት ደረጃ የሚነግረን ነገር ብዙ ነው።

መረጃዎች እንደሚያመላክቱት እስራኤል ከአጠቃላይ ዓመታዊ ገቢዋ ውስጥ ከ4.2 በመቶ በላይ ያህሉን ለዘርፉ በመመደብ ቀዳሚዋ ሀገር ናት። ደቡብ ኮሪያ 3.74፣ ጃፓን 3.67፣ ስዊድን 3.3፣ ፊንላንድ 3.1፣ አሜሪካ 2.7፣ ጀርመን 2.3 በመቶና ከዚህ በላይ በመበጀት በቅደም ተከተል ተቀምጠዋል። በአፍሪካ የሚገኙ ሀገራት ለሳይንስና ቴክኖሎጂ የሚመደበው በጀት ከአንድ በመቶ በታች ነው።

ሀገራችን ለሳይንስና ቴክኖሎጂ የምትመድበው በጀት ከፍ ቢል ከዘርፍ የምትጠቀምበት ደረጃም አብሮ ከፍ ማለቱ አይቀርም:: ቴክኖሎጂ ነገር አቅላይ ነው:: ለአብነት ኢትዮጵያ በቅርቡ ከሩሲያ ጋር ያደረገችውን የኒውክለር ቴክኖሎጂን ለሰላማዊ አገልግሎት መጠቀም የሚያስችል ስምምነት እንመልክት::

የዘርፉ ሰዎች በየኒውክለር ቴክኖሎጂን በመጠቀም ኃይል ለማመንጨት እየተደረገ ያለው ሂደት ወደ አስራ አምስት ዓመት ያህል ጊዜ ሊወስድ የሚችል በመሆኑ ቀድሞ መጀመር ነበረበት ባይ ናቸው:: ቴክኖሎጂው በጣም አነስተኛ በሆነ ቦታ ላይ በመሆን ከፍተኛ ኃይል ማመንጨት ማስቻሉ፣ ረጅም ጊዜ ያለስጋት መቆየቱ፣ አስተማማኝ በመሆኑና በአየር ንብረት ለውጥ ላይ ጥገኛ ባለመሆኑ ተፈላጊነት አለው::

ከኒውክሌር የሚመነጨውን አንድ ሜጋ ዋት ኃይል ከፀሐይ ለማግኘት አራት እጥፍ ቦታ ይፈልጋል:: ከንፋስ ሲሆን ደግሞ ወደ ሰባት እጥፍ ከፍ ያድጋል:: ተመሳሳይ የኃይል መጠን ከሃይድሮፓወር ለማግኘት ከታሰበ 30 እጥፍ ቦታን ፈላጊ ነው:: ቴክኖሎጂው ከ40 በላይ ዓመታት መቆየት መቻሉ ሌላው ተመራጭ የሚያደርገው ነገር ነው:: ስለዚህ ቴክኖሎጂው በጣም አነስተኛ በሆነ ቦታ ብዙ ኃይል ማስገኘት የሚያስችል ነው:: ስለዚህ ለዚህ ቴክኖሎጂ የሚከፈል የትኛውም አይነት ዋጋ መልሶ ከፋይ ነው::

ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ (ዶ/ር) በቅርቡ በኢቢኤስ ቴሌቪዥን የቴክኖሎጂ ፕሮግራም ላይ በእንግድነት በቀረቡበት ወቅት ያነሷቸው ቁልፍ ጉዳዮች መንግሥታቸው ለሳይንስና ቴክኖሎጂ ከፍተኛ ትኩረት መስጠቱን የሚያረጋግጡ ናቸው:: እንደ አንድ ታዳጊ ሀገር በዚህ ዘመን ለቴክኖሎጂ በዚህ ደረጃ ራሱን ክፍት ያደረገ መሪ ማግኘት ትርጉሙ ብዙ ነው:: ጠቅላይ ሚኒስትሩ ያደረጉትን ቆይታ ተከትሎ አንዳንድ ንግግሮቻቸው እየተጠቀሱ እንደ ቅንጦት ሲቆጠሩና የቀልድ ርዕስ ጉዳይ ሲሆኑ መመልከት ከላይ ያነሳሁት ቴክኖሎጂን በተሳሳተ መንገድ የመረዳት ውጤት ነው::

መንግሥት ለሳይንስና ቴክኖሎጂ የሰጠውን ልዩ ትኩረት በቃላት ጋጋታ ሳይሆን በተግባር ለማስመስከሩ ብዙ እማኞችን መጥቀስ ይቻላል:: በቅርቡ ይፋ ከተደረገው የመሶብ የአንድ መስኮት አግልግሎት አንስቶ የኤሌክትሮኒክስ መንግሥት አገልግሎት መዘርጋት፣ ጀማሪ የቴክኖሎጂ ድርጅቶችንና የቴክኖሎጂ ማበልፀጊያ ማዕከላትን መደገፍ፣ የፋይዳ ዲጂታል መታወቂያ፣ ኢ-ኮሜርስ፣ የዲጂታል ክፍያ እና ሌሎችም የቴክኖሎጂ ሥራዎች እየተቀላጠፉ ነው። በሕግ ማዕቀፍ መፍጠርና ማሻሻል ረገድም የኢ-ትራንዛክሽን አዋጅ፣ የግል ዴታ ጥበቃ አዋጅ፣ የስታርት አፕ አዋጅ፣ የኢኖቬሽን ፈንድ አዋጅ እንዲሁም የሳይንስ ቴክኖሎጂና ኢኖቬሽን ፖሊሲ ክለሳ በዘርፉ ምቹ ሁኔታን ለመፍጠር ትልቅ አቅም የሚፈጥሩ ናቸው።

በመግነጢስ

አዲስ ዘመን ሐሙስ ግንቦት 28 ቀን 2017 ዓ.ም