ስኬትን እንዴት እንገልፃለን? በሕይወት ውስጥ ስኬታማ ለመሆን ብዙ የተለያዩ ስልቶች አሉ። ነገር ግን ለእርስዎ በጣም የሚስማማው ስልት በስኬት እይታዎ ላይ የተመሠረተ ሊሆን ይችላል። አብዛኛዎቻችን በሥራ ላይ ጥሩ መሥራት ወይም ከፍተኛ ደመወዝ እንደምናገኝ እናስባለን። ሆኖም ይህ ብቻውን ስኬት አይደለም፡፡
ስኬት ምን ማለት እንደሆነ ለመገለጽ ከተፈለገ እንደየግለሰቦች አተያይና አመለካከት ይለያያል፡፡ ስኬታማ ለመሆን ወጥና ትክክለኛ መንገድ የለም። ለእርስዎ የሚስማማው ለሌላ ሰው ላይሰራ ይችላል። ስኬትን ሊያረጋግጡ የሚችሉ ፍጹም የተዋሃዱ ንጥረ ነገሮች ጥምረት ላይኖር ይችላል፡፡ ነገር ግን በሕይወትዎ፣ በፍቅርዎ፣ በሥራዎ ወይም ለእርስዎ አስፈላጊ በሚሆንበት ማንኛውም ነገር ውስጥ ስኬታማ የመሆን እድሎችን ሊያሻሽሉ የሚችሉ አንዳንድ መሠረታዊ ደረጃዎች አሉ።
1ኛ. የእድገት አስተሳሰብ ይገንቡ /Build a Growth Mindset/
የሥነ ልቦና ባለሙያ ካሮል ድዌክ ምርምር እንደሚያመለክተው ሰዎች ስለራሳቸው እና ስለ ችሎታቸው እንዴት እንደሚያስቡ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ሁለት መሠረታዊ አዕምሮዎች እንዳሉ ይገልፃል፡፡ እነዚህም ቋሚ አስተሳሰብ እና የእድገት አስተሳሰብ ናቸው ይላል፡፡
ቋሚ አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች እንደ የማሰብ ችሎታ ያሉ ነገሮች የማይንቀሳቀሱ እና የማይለወጡ እንደሆኑ ያምናሉ። ቋሚ አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች ደግሞ ስኬት በጠንካራ ሥራ ውጤት አይደለም ብለው ያምናሉ፡፡ ይህ የተፈጥሮ ተሰጥኦ ውጤት ነው፡፡
ምክንያቱም እንዲህ ያሉ ተሰጥኦዎችን ሰዎች የተወለዱበት ወይም ያለተወለዱበት ነገር ነው ብለው ስለሚያምኑ ፈታኝ ሁኔታ ሲያጋጥማቸው በቀላሉ የመተው አዝማሚያ ስለሚያሳዩ ነው። የላቀ ለመሆን የሚያስፈልገው ክህሎት ስለሚጎድላቸው በሥራ ገበታቸው ላይ አይገኙም ሥራቸውንም ሊያቋርጡ ይችላሉ፡፡
በሌላ በኩል የእድገት አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች በጥረት መለወጥ ፣ ማደግ እና መማር እንደሚችሉ ይሰማቸዋል። የማደግ ችሎታ አለን ብለው የሚያምኑ ሰዎች ስኬታማ የመሆን ዕድላቸው ሰፊ ነው። ነገሮች ሲከብዱ፣ ክህሎቶቻቸውን ለማሻሻል እና ለስኬት መሥራታቸውን የሚቀጥሉበትን መንገዶች ይፈልጋሉ። ሕይወታቸውን መቆጣጠር እንዳለባቸው ያምናሉ፡፡ በተቃራኒው ቋሚ አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች ነገሮች ከቁጥጥራቸው ውጭ እንደሆኑ ይሰማቸዋል፡፡
ስለዚህ የእድገት አስተሳሰብን ለመገንባት ጥረቶችዎ አስፈላጊ እንደሆኑ ይመኑ፡፡ የእድገት አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች ችሎታቸው ተስተካክሏል ብለው ከማሰብ ይልቅ ጥረት እና ጠንክሮ መሥራት ትርጉም ያለው እድገት ሊያመጣ እንደሚችል ይወቁ፡፡ አዳዲስ ክህሎቶችን ይማሩ። ፈታኝ ሁኔታ ሲያጋጥምዎ ፈተናውን ለመወጣት የሚያስፈልግዎን ዕውቀት እና ክህሎት ለማዳበር መንገዶችን ይፈልጉ፡፡
ውድቀቶችዎን እንደ መማሪያና ልምድ መቅሰሚያ ይመልከቷቸው። ምክንያቱም የእድገት አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች ውድቀት የችሎታቸው ነፀብራቅ ነው ብለው አያምኑም። ይልቁንም እነሱ ውድቀትን ለመማሪያና ለማሻሻያ ጠቃሚ የልምድ ምንጭ አድርገው ይመለከቱታልና።
2ኛ. ስሜታዊ የማሰብ ችሎታዎን ያሻሽሉ /Improve Your Emotional Intelligence/
አጠቃላይ የማሰብ ችሎታ በተለያዩ የሕይወት ዘርፎች ውስጥ ለስኬት አስተዋጽኦ የሚያደርግ አንድ ምክንያት እንደሆነ ከረዥም ጊዜ ጀምሮ ይታመን ነበር፡፡ ነገር ግን አንዳንድ ባለሙያዎች የስሜታዊነት ብልህነት የበለጠ አስፈላጊ ሊሆን እንደሚችል ይጠቁማሉ። ስሜታዊ ብልህነት በስሜቶች የመረዳትን፣ የመጠቀምን እና የማመዛዘን ችሎታን ያመለክታል። በስሜታቸው ብልህ የሆኑ ሰዎች የራሳቸውን ስሜቶች ብቻ ሳይሆን የሌሎችንም መረዳት ይችላሉ።
ስለዚህ እርስዎም ስሜታዊ የማሰብ ችሎታዎን ለማሻሻል ለራስዎ ስሜቶች ትኩረት ይስጡ። የሚሰማዎትን እና እነዚያን ስሜቶች የሚያመጣውን ለመለየት ይሞክሩ፡፡ ስሜትዎን ይቆጣጠሩ። ወደ ኋላ ይመለሱ እና ነገሮችን በገለልተኛ ዓይን ለማየት ይሞክሩ። ስሜትዎን ከመጨፍለቅ ወይም ከመጨቆን ይቆጠቡ። የሚሰማዎትን ስሜት ለመቋቋም ጤናማ እና ተገቢ መንገዶችን ይፈልጉ፤ሌሎችንም ያዳምጡ።
3ኛ. የአዕምሮ ጥንካሬን ማዳበር /Develop Mental Toughness/
የአዕምሮ ጥንካሬ ያላቸው ሰዎች ተግዳሮቶችን እንደ ዕድሎች ይመለከታሉ። በተጨማሪም የራሳቸውን ዕጣ ፈንታ የመቆ ጣጠር፣ በስኬት ችሎታቸው የሚተማመኑ፣ የጀመሩትን ለመጨረስ ቁርጠኛ እንደሆኑ ይሰማቸዋል። እርስዎም የአእምሮ ጥንካሬዎን ለማሻሻል እና በሕይወት ውስጥ ስኬታማ የመሆን እድሎችን ለመጨመር በራስዎ ይተማመኑ፡፡ አሉታዊ የራስ-ንግግርን ይቁረጡና አዎንታዊና ራስዎን የሚያበረታቱበትን መንገዶች ይፈልጉ።
ይህን ሙከራዎን አያቋርጡ፡፡ ነገሮች የማይቻሉ ከመሰለዎ ወይም መሰናክሎች እርስዎን ወደኋላ ከያዘዎት ችሎታዎን ማዳበር እና ወደፊት መጓዝ በሚችሉባቸው ላይ ያተኩሩ። ከተሳካላቸው ሰዎች ቁልፍ ልምዶች አንዱ ሁልጊዜ መሰናክሎችን ወይም ውድቀቶችን እንደ የመማር ዕድሎች መመልከት ነው። አላማ ይኑርዎ፡፡ ነገሮችን ለብቻ ማድረግ ከባድ ሊሆን ይችላልና ድጋፍ ለማግኘት ይሞክሩ፡፡
ነገር ግን ጠንካራ የድጋፍ ሥርዓት መኖሩ ነገሮችን ቀላል ሊያደርግ ይችላል። አማካሪዎች፣ ጓደኞች፣ የሥራ ባልደረቦች እና የቤተሰብ አባላት ነገሮች አስቸጋሪ በሚሆኑበት ጊዜ እርስዎን ማበረታታት ይችላሉ፡፡ አልፎ ተርፎም ለስኬት እድሎችዎን ለማሻሻል የሚረዳ ምክር እና ድጋፍ ይሰጣሉ።
4ኛ. ፈቃደኝነትዎን ያጠናክሩ /Strengthen Your Willpower/
ለረጅም ጊዜ በተካሄደ ጥናት የሥነ ልቦና ባለሙያዎች በአስተማሪዎቻቸው ተለይተው የሚታወቁትን የልጆች ቡድን ተከተሉ። እነዚህ ልጆች በልጅነት እና በአዋቂነት እንዴት እንደነበሩ ሲያወዳድሩ፣ ተመራማሪዎች በመጨረሻ በሕይወት ውስጥ በጣም ስኬታማ የሆኑት ጽናት ፍቃደኝነታቸውን ጨምሮ አንዳንድ ቁልፍ ባህሪያት አካፍለዋል። እነዚህ ባህሪዎች የልጆቹ አጠቃላይ ስብዕና አካል ናቸው፡፡
ነገር ግን እርስዎም ሊያሻሽሉት የሚችሉት ነገር ነው፡፡ የዘገየ እርካታ፣ ተግዳሮቶችን ተቋቁሞ መኖርን መማር እና የድካምን ሽልማት መጠበቅ ብዙውን ጊዜ በሕይወት ውስጥ የስኬት ቁልፍ ሊሆን ይችላል። ፈቃደኝነትዎን ለማሻሻል ሊጠቀሙባቸው የሚችሏቸው ስልቶች አሉ፡፡ እነዚህም መዘናጋት፡- ለምሳሌ፣ ክብደት ለመቀነስ እየሞከሩ ከሆነ ግን ከሚወዷቸው መክሰስ ለመራቅ አስቸጋሪ ጊዜ እያጋጠመዎት ከሆነ ፣ በድክመቶችዎ ወቅት እራስዎን ማዘናጋት ለፈተና ላለመሸነፍ ውጤታማ መንገድ ሊሆን ይችላል።
ልምምድ፡- ፈቃደኝነት እርስዎ ሊገነቡ የሚችሉት ነገር ነው፡፡ ነገር ግን ጊዜ እና ጥረት ይጠይቃል። እንደ ስኳርና መክሰስ መራቅን የመሳሰሉ ለማሳካት ኃይልን የሚሹ ትናንሽ ምግቦችን መመገብ ይጀምሩ። እንደነዚህ ያሉትን ትናንሽ ምግቦች ለመመገብ የፍቃድ ኃይልዎን የመጠቀም ችሎታዎን ሲገነቡ፣ በጣም ትልቅ ግቦች ላይ ሲሰሩ ፈቃደኝነትዎ የበለጠ ጠንካራ ሊሆን ይችላል።
5ኛ. ውስጣዊ ተነሳሽነት ላይ ያተኩሩ /Focus on Intrinsic Motivations/
በጣም የሚያነሳሳዎት ነገር ምንድነው? ሽልማቶችና ተስፋዎች ግቦችዎ ላይ እንዲደርሱ የሚያደርግዎት ሆኖ ያገኙታል፡፡ ወይም የበለጠ ተነሳሽነት እንዲሰማዎት የሚያደርግዎት የበለጠ የግል ፣ ውስጣዊ ተነሳሽነት ነው? ለምሳሌ እንደ ገንዘብ፣ ሽልማቶች እና ውዳሴ ያሉ ውጫዊ ሽልማቶች ጠቃሚ ሊሆኑ ቢችሉም ብዙ ሰዎች ነገሮችን ለግል እርካታ በሚያደርጉበት ጊዜ በጣም የሚገፋፉ ሆነው ያገኙታል።
ነገሮችን ስለሚያደርጉት፣ ስለሚደሰቱባቸው፣ ትርጉም ስላገኙዎት፣ ወይም የሥራዎን ውጤት በማየት ስለሚደሰቱ፣ ውስጣዊ ተነሳሽነት ይገፋፋዎታል። ሰዎች ብዙውን ጊዜ የሚጀምሩት ውጫዊ አነቃቂዎችን ቢሆኑም፣ እነዚያን አዲስ ባህሪዎች ለመጠበቅ ሰዎች እንዲገቡ እና እንዲቀጥሉ የሚያደርጉት ውስጣዊ አነቃቂዎች ናቸው።
ውስጣዊ ተነሳሽነት ስሜትዎን ለማሳደግ እራስዎን ይፈትኑ። ሊደረስበት የሚችል ግብን መከተል ግን ሊሆን አይችልም፡፡ ሆኖም ለስኬት መነሳሳትን ለማሳደግ ጥሩ መንገድ ነው። ተግዳሮቶች በአንድ ተግባር ላይ ፍላጎት እንዲያድርብዎት፣ ለራስዎ ያለዎትን ግምት እንዲያሻሽሉ እና ሊያሻሽሏቸው በሚችሏቸው አካባቢዎች ላይ ግብረመልስ ለማግኘት ያስችልዎታል፡፡ ትንሽ ፈታኝ የሆነ ተግባር መምረጥ ለመጀመር እርስዎን ለማነሳሳት ይረዳዎታል ፡፡
የማወቅ ጉጉት ይኑርዎት። የእርስዎን ትኩረት የሚስቡ እና የበለጠ ለማወቅ የሚፈልጓቸውን ነገሮች ይፈልጉ። ራስዎን ይቆጣጠሩ፡፡ በውጤቱ ላይ ምንም ዓይነት እውነተኛ ተጽዕኖ እንደሌለዎት ከተሰማዎት ግብን ለማሳካት ውስጣዊ ተነሳሽነት መኖር ከባድ ሊሆን ይችላል። ንቁ ሚና የሚጫወቱባቸውን መንገዶች ይፈልጉ። ውድድርን አይፍሩ። እንደ እርስዎ ተመሳሳይ ግቦች ላይ ለመድረስ የሚሞክሩ ሌሎች ሰዎች ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ ነገር ግን ይህ ተስፋ መቁረጥ አለብዎት ማለት አይደለም። እድገትዎን ወይም ጉዞዎን ከማንም ጋር አያወዳድሩ።
6ኛ. ከፍ ወዳለ እምቅ ችሎታ ጋር የተገናኙ ባህሪያትን ይንከባከቡ /Nurture Traits Linked to High Potential/
በሕይወት ውስጥ እንዴት ስኬታማ ለመሆን ለመማር እየሞከሩ ከሆነ እነዚህን ቁልፍ ባህሪዎች ለማሳደግ ምን ማድረግ እንደሚችሉ ያስቡበት፡፡ ህሊና ያላቸው ሰዎች የድርጊታቸውን ውጤት ያስባሉ። እንዲሁም ሌሎች ሰዎች ምን እንደሚሰማቸው ያስባሉ። ይህንን ባሕርይ ለማሳደግ ድርጊቶች ስለሚያስከትሏቸው ውጤቶች ማሰብ፣ የሌሎች ሰዎችን አመለካከት ግምት ውስጥ ማስገባት፣ አሻሚነትን መቀበል ያስፈልጋል፡፡
ሕይወት ሁልጊዜ ግልፅ ባልሆኑ ሁኔታዎች የተሞላ ነው። ትልቅ የስኬት አቅም ያላቸው ሰዎች ይህንን አሻሚነት በተሻለ ሁኔታ ለመቀበል ይችላሉ። ግትር እና የማይለዋወጥ ከመሆን ይልቅ ያልጠበቁት ነገር ሲመጣባቸው ለመላመድ ዝግጁ ናቸው። አሻሚነትን መቀበልን ለመማር አመለካከቶችዎን መፈታተን እና ከራስዎ ውጭ አስተያየቶችን እና ሃሳቦችን ማገናዘብ ይኖርብዎታል፡፡ የማይታወቁትን አልፈራም ይበሉ፡፡ ለመለወጥ ፈቃደኛ ይሁኑ፡፡ ለልዩነት ዋጋ ይስጡ፡፡ የማስተካከል ችሎታ ያዳብሩ፡፡
አሻሚነትን ከመቀበል በተጨማሪ ስኬት ብዙውን ጊዜ በፍጥነት ለመለወጥ ባለው ችሎታ ላይ የተመሠረተ ነው። ይህንን የማስተካከል ችሎታ ለመኖር እና እንቅፋት ከመሆን ይልቅ ለመማር እና ለማደግ እንደ አጋጣሚዎች በማየት አስቸጋሪ ሁኔታዎችን እንደገና ማረም ለለውጥ ክፍት በመሆን ማሳደግ ይቻላል፡፡ ዕቅዶች ወይም ሁኔታዎች ሲለወጡ ደግሞ ወደ ኋላ ይመለሱ እና ለመቋቋም የሚያስችሉ መንገዶችን ይመልከቱ፡፡ ደፋር ይሁኑ፡፡
በጣም ስኬታማ ሰዎች ሊወድቅ በሚችል ውድቀት ውስጥ እንኳን አደጋዎችን ለመውሰድ ፈቃደኞች ናቸው። አሉታዊ ስሜቶችን ማሸነፍ እና በበለጠ አዎንታዊ ስሜቶች ላይ ማተኮር አደጋን ከተለመደው አስተሳሰብ ጋር ማመጣጠን ፤ እንደ ሁኔታው ጠንቃቃ እና ተግባራዊ መሆንም ያስፈልጋል፡፡ ስኬታማ የሆኑ ሰዎች በዙሪያቸው ስላለው ዓለም የማወቅ ጉጉት አላቸው። አዲስ እውቀትን እና ክህሎቶችን ጨምሮ የበለጠ ለማወቅ ሁል ጊዜ ይጓጓሉ።
እርስዎም የማወቅ ጉጉትዎን ተግባሮችን ከፍላጎቶችዎ ጋር በማዛመድ፣ ቀልጣፋ መንገ ዶችን በመፈለግ፣ አዳዲስ ነገሮችን በመማር፣ ተወዳዳሪነት በመጨመር ማሳደግ ይችላሉ፡፡ ስኬታማ ሰዎች ለማነሳሳት ውድድርን መጠቀም ይችላሉ፡፡ ነገር ግን በቅናት ከመያዝ ይቆጠቡ። ጤናማ የውድድር ስሜትን ይፍጠሩ፡፡ በራስዎ ማሻሻያዎች ላይ ያተኩሩ፡፡ በአንድ ነገር ላይ ምርጥ ስለመሆን ከመጨነቅ ይልቅ ለእድገትዎ ትኩረት ይስጡ ሌሎች ሲሳካላቸው ደስተኛ ይሁኑ፡፡
በሕይወት ውስጥ ስኬታማ ለመሆን አንድም የስኬት መለኪያ የለም፡፡ በርግጠኝነት አንድ መልስ የለም። ሆኖም አንዳንድ የተሳካላቸው ሰዎችን ልምዶች በመመልከት በእራስዎ በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ለመተግበር አዲስ ዘዴዎችን እና ስልቶችን መማር ይችላሉ። እነዚህን ችሎታዎች ያዳብሩ እና ያሳድጉ፡፡ ከጊዜ በኋላ ግቦችዎ ላይ ለመድረስ እና በሕይወት ውስጥ የሚፈልጉትን ስኬት ለማሳካት በተሻለ ሁኔታ ሊረዳዎት ይችላሉ።
አስናቀ ፀጋዬ
አዲስ ዘመን ቅዳሜ መስከረም 11 ቀን 2017 ዓ.ም
